Mỹ và EU không sẵn sàng áp dụng các biện pháp trừng phạt với hoạt động xuất khẩu năng lượng của Nga. Nhưng một số nhà kinh doanh dầu dường như nhận ra việc mua dầu từ Nga có thể khiến họ gặp rắc rối.
Là 1 trong 3 nhà sản xuất dầu hàng đầu thế giới, sau Mỹ và Ả rập Xê út, Nga cung cấp khoảng 10% nguồn cung toàn cầu. Nhưng những ngày gần đây, các thương nhân và nhà máy lọc dầu châu Âu đã giảm lượng mua của Nga. Một số đã dừng hoàn toàn.
Các chuyên gia năng lượng cho biết người mua đang rút lui vì họ hoặc các công ty vận chuyển, ngân hàng và dịch vụ bảo hiểm mà họ sử dụng đang lo lắng về việc phải đối mặt với lệnh trừng phạt của phương Tây hiện nay hoặc sau này. Một số khác lo các lô hàng có thể bị trúng tên lửa trong khi một số không muốn liên quan đến Nga.
Các nhà xuất khẩu của Nga đã chào bán loại dầu chất lượng cao nhất của nước này với mức chiết khấu lên đến 20 USD/thùng trong những ngày gần đây nhưng tìm được rất ít người mua. Người mua, đặc biệt là ở châu Âu, đã chuyển sang dầu Trung Đông – quyết định phần nào khiến giá dầu toàn cầu vọt lên trên 100 USD/thùng.
Tom Kloza – trưởng bộ phận phân tích năng lượng toàn cầu của Dịch vụ Thông tin Giá dầu cho biết có thể mất vài tuần để đánh giá xuất khẩu dầu của Nga suy giảm đáng kể như thế nào nhưng "rõ ràng đóng góp của Nga vào nguồn cung dầu thế giới đã bị hạn chế".
Hôm 1/3, Cơ quan Năng lượng Quốc tế cho biết các thành viên của họ, bao gồm Hoa Kỳ và hơn 10 quốc gia châu Âu, đã đồng ý giải phóng 60 triệu thùng dầu từ nguồn dự trữ chiến lược. Thông báo này không có nhiều tác động lên giá dầu toàn cầu do số lượng khiêm tốn, chỉ bằng khoảng 3 ngày tiêu thụ của Hoa Kỳ.
Phần lớn dầu của Nga được vận chuyển ra khỏi các cảng ở Biển Đen để sử dụng ở châu Âu. Một số công ty vận tải biển chở dầu và hàng hoá thương mại sợ rằng tàu của họ sẽ bị nhắm đến. Hôm 25/2, một tên lửa không xác định đã bán trúng một tàu chở dầu có cờ Moldova.
"Dầu Ural của Nga là một trong những loại dầu đầu tiên vượt mốc giá 100 USD/thùng trong năm nay. Nhưng động thái khởi phát vũ trang mới đây khiến chúng trở thành loại dầu ‘độc hại’ nhất trên thị trường", Louise Dickson – nhà phân tích thị trường dầu cao cấp của Rystad Energy cho biết.
Khi các nhà lọc dầu châu Âu mua nhiều dầu hơn từ những nơi như Ả rập Xê út, các công ty Nga đang cố gắng bán dầu thô cho các nhà máy lọc dầu ở Trung Quốc và các nước châu Á bằng cách giảm giá. Phần lớn trong số 5 triệu thùng dầu/ngày của Nga đều đến châu Âu.
Một số nhà máy lọc dầu thuộc khu Scandinavia, gồm Neste Oyj của Phần Lan và Preem của Thuỵ Điển, cho biết đã ngừng mua dầu của Nga.
"Do tình hình hiện tại, Neste đã hầu như thay thế dầu thô của Nga bằng các loại dầu thô khác, chẳng hạn dầu Biển Bắc", Theodore Rolfvondenbaumen – phát ngôn viên của Neste cho biết. Ông này cũng nói thêm công ty sẽ theo dõi các biện pháp trừng phạt trong tương lai để đưa ra biện pháp đói phó tiềm năng và đang chuẩn bị cho "các lựa chọn khác nhau".
Các chuyên gia năng lượng cho rằng thương mại dầu mỏ quốc tế có thể bị điều chỉnh lại theo cách tương tự năm 1956 khi Anh, Pháp và Israel tấn công Ai Cập và đóng cửa kênh đào Suez. Trong một thời gian, các tàu chở dầu đã được định tuyến lại khắp châu Phi. Tương tự, trong vài tháng tới, dầu của Nga có thể sẽ thay đổi lộ trình bằng việc xuất khẩu sang Trung Quốc.
"Thay đổi này có thể mất 6-8 tuần. Trong 1,2 tuần, mọi thứ có thể không được giải quyết", Michael Lynch – Chủ tịch nghiên cứu Kinh tế và Năng lượng Chiến lược, cố vấn của OPEC cho biết.
Trong khi các nước phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn đối với ngân hàng Nga và nhiều đồng minh giàu có của ông Putin, họ vẫn bỏ ngỏ ngành dầu mỏ của Nga để không làm gián đoạn nguồn cung toàn cầu.