Các biện pháp trừng phạt đối với xuất khẩu dầu mỏ của Venezuela, Iran và giờ đây là Nga đã làm phát sinh những hoạt động buôn bán dầu bí mật béo bở, trong đó các chủ tàu, công ty vận chuyển và một số thương nhân tiếp tục bán các loại dầu bị trừng phạt cho những người sẵn sàng chịu rủi ro để mua nó.
Lệnh cấm vận của EU đối với nhập khẩu dầu cùng với động thái áp trần giá dầu thô của Nga – có hiệu lực từ ngày 5/12 – sẽ làm tăng thêm các chuyến vận chuyển dầu bất hợp pháp đến các quốc gia bên ngoài EU và G7.
Nga được cho đã chuẩn bị một “hạm đội bóng đêm” gồm các tàu chở dầu để vận chuyển dầu của mình, đồng thời họ được truyền tải kinh nghiệm từ Iran và Venezuela để tiếp tục xuất khẩu dầu thô và sản phẩm từ dầu mỏ của mình bên ngoài các lệnh trừng phạt.
Một trong những chiến thuật đang được sử dụng là dán nhãn dầu có nguồn gốc từ nơi khác, tắt các bộ tiếp sóng của tàu chở dầu, thậm chí làm sai lệch vị trí của tàu chở dầu thông qua dữ liệu của hệ thống Nhận dạng tự động (AIS) để che giấu hoạt động của mình.
Nhờ đó, người bán vẫn có thể tiếp tục bán dầu còn người mua thì rất vui vì nhận được dầu thô chiết khấu cao.
Những nhà máy lọc dầu đến từ Trung Quốc không hề tỏ ra bối rối với lựa chọn này bởi ưu tiên của họ là mua dầu thô giá rẻ và kiếm được lợi nhuận tốt từ việc lọc dầu. Trung Quốc, nhà nhập khẩu dầu hàng đầu thế giới, cũng tiếp tục mua dầu thô của Iran và Venezuela – vốn thường được ngụy trang là dầu từ Malaysia hoặc Oman, theo nhiều phân tích và báo cáo điều tra trong 2 năm qua.
Trong khi đó ở một số nơi khác, người mua sẽ cảnh giác hơn và thường tìm cách tránh các loại dầu thô có nguồn gốc đáng ngờ.
Một trường hợp như vậy gần đây là lời đề nghị cho người mua ở Houston – trung tâm của ngành công nghiệp lọc dầu Mỹ. Thương nhân Jonathan Plemel của Sidewalks Holdings đã chào bán loại dầu thô nặng được cho đến từ Mexico với mức chiết khấu 30 USD/thùng so với dầu WTI tiêu chuẩn tại Mỹ.
Tuy nhiên, hầu hết người mua đều bỏ qua lời đề nghị rất hấp dẫn này vì nghi ngại về nguồn gốc của nó.
Venezuela được cho thường xuyên sử dụng các tài liệu giả mạo và các tàu chở dầu thường được liên hệ với Iran trước đây, theo điều tra của Reuters. Nước này bán dầu cho các nhà máy lọc dầu ở Trung Quốc, biến nó thành dầu thô của Malaysia trong các tài liệu.
Vùng biển Malaysia cũng nổi tiếng với hoạt động chuyển dầu từ tàu này sang tàu khác để che giấu nguồn gốc thực sự của dầu Iran và Venezuela. Tháng trước, các nhà máy lọc dầu tư nhân Trung Quốc đã nhập khẩu khối lượng kỷ lục dầu thô được cho đến từ Malaysia, Oman hoặc nơi khác, theo dữ liệu trích dẫn từ Reuters.
Các nhà phân tích tin rằng Nga cũng sẽ áp dụng ngày càng nhiều các biện pháp tránh lệnh trừng phạt như che giấu hoặc đánh lừa dữ liệu định vị. Nga cũng đã tích luỹ đội tàu của riêng mình và sao chép một số kỹ thuật của Iran, Venezuela – những quốc gia nằm trong danh sách “thân thiện” của Moscow.
Các tàu chở dầu của Venezuela đã liên tục bị phát hiện làm sai lệch vị trí trong năm qua và hồi hè năm nay, một tàu chở dầu treo cờ Nga ở Địa Trung Hải bị phát hiện làm sai lệch AIS. Các cuộc điều tra về tàu chở dầu Kapitan Schemilkin cho thấy con tàu đã thay đổi tín hiệu để hiển thị rằng nó đang đi vòng ngoài khơi Hy Lạp trong khi thực tế đã đi đến các địa điểm gần Malta và đảo Síp.
“Đây là lần đầu tiên phát hiện một tàu chở dầu mang cờ Nga phát toạ độ sai – nhưng có thể đó chỉ là lần đầu tiên bị phát hiện trong số rất nhiều lần trước đó và sau này”, SkyTruth cho hay.