Lời nguyền tuổi 35
Laobai, 34 tuổi, nhận được những dấu hiệu cho thấy công việc của anh tại nền tảng video ngắn Kuaishou có thể gặp nguy khi một đồng nghiệp 35 tuổi bị sa thải.
"Tôi vừa sốc vừa lo lắng. Tôi nhận ra hoàn cảnh của tôi và anh ấy rất giống nhau và điều tương tự có thể sớm xảy đến với mình", Laobai nói với FT.
Chỉ vài tháng sau sinh nhật lần thứ 35, lập trình viên này đã bị sa thải, trở thành nạn nhân của công cuộc tái cơ cấu nội bộ có tên là "Đá vôi".
Kuaishou đang sa thải những nhân viên cấp dưới ở độ tuổi ngoài 30. Laobai được biết việc sa thải anh là một phần trong chương trình sa thải tổng thể của công ty. Phía Kuaishou đã từ chối bình luận.
Cái gọi là lời nguyền tuổi 35 từ lâu đã gây khó khăn cho những người lao động thuộc các ngành nghề văn phòng, trong đó những nhân viên lớn tuổi thường ít chấp nhận làm thêm giờ do vướng bận trách nhiệm gia đình.
Khi lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc lao đao do chính sách mới và suy thoái kinh tế, hàng chục nghìn việc làm đã bị cắt giảm trong vài tháng qua và những người lao động lớn tuổi là bộ phận dễ tổn thương nhất. Các công ty công nghệ không hề giấu giếm việc ưu ái những lao động trẻ và chưa lập gia đình.
"Chủ nghĩa tuổi tác trong lĩnh vực công nghệ là một vấn đề lớn", luật sư mảng lao động Yang Baoquan tại Bắc Kinh cho biết. "Có quan niệm cho rằng những người lao động lớn tuổi không theo kịp những phát triển công nghệ mới nhất, họ không đủ sức theo kịp khối lượng công việc nặng nhọc và lương trả cho họ thì quá lớn".
Mặc dù luật lao động Trung Quốc cấm người sử dụng lao động phân biệt đối xử dựa trên các đặc điểm như dân tộc, giới tính và tôn giáo nhưng lại không đề cập rõ ràng đến tuổi tác.
Các giám đốc điều hành công nghệ Trung Quốc từ lâu đã công khai bày tỏ sự ưu tiên đối với những người lao động trẻ tuổi.
Năm 2019, chủ tịch Tencent Martin Lau công bố kế hoạch cải tổ 10% giám đốc điều hành của công ty, cho biết "công việc của họ sẽ được đảm nhận bởi những người trẻ hơn, những đồng nghiệp mới nhiệt huyết hơn".
Giám đốc Baidu, Robin Li, trong một bức thư nội bộ cũng mô tả kế hoạch của công ty "trở nên trẻ trung bằng cách tuyển dụng nhiều nhân viên sinh sau năm 1980 và 1990".
Quan niệm này đã ăn sâu vào hầu hết các công ty công nghệ.
"Trong khoảng từ 20 đến 30, hầu hết mọi người đều tràn đầy năng lượng. Bạn sẵn sàng tiến về phía trước và hy sinh bản thân vì công ty hơn. Nhưng một khi bạn trở thành cha mẹ và cơ thể bắt đầu già đi, bạn làm thế nào để theo kịp lịch trình 996?" một cựu giám đốc bán hàng tại Meituan cho biết, đề cập đến lịch trình làm việc khét tiếng của giới công nghệ Trung Quốc, từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, sáu ngày một tuần.
Ngoài 35 tuổi biết tìm việc ở đâu?
Dữ liệu cho thấy ByteDance, công ty sở hữu ứng dụng video TikTok và gã khổng lồ thương mại điện tử Pinduoduo có tân binh trẻ nhất trong số các công ty công nghệ Trung Quốc, với độ tuổi trung bình nhân viên là 27.
Độ tuổi trung bình của nhân viên tại Kuaishou là 28 so với 33 tại ứng dụng gọi xe DiDi. Theo Liên đoàn Công đoàn Trung Quốc, độ tuổi trung bình của người lao động ở Trung Quốc là 38,3.
Công ty Kuaishou của Laobai đã cắt giảm tổng số nhân sự 16% từ tháng 12/2021 đến tháng 6/2023, khi đang có 28.000 nhân viên.
"Lĩnh vực công nghệ mở rộng quá nhanh trước đại dịch, sau đó kéo theo nhiều quy định mới. Hiện chúng tôi phải cắt giảm các quản lý nhận lương cao", giám đốc tại một công ty internet khác cho biết.
Lời nguyền tuổi 35 là nguồn gốc gây ưu tư lớn cho giới công nghệ. Một cuộc khảo sát của nền tảng tuyển dụng Lagou Zhaopin năm ngoái cho thấy 87% lập trình viên "rất lo lắng" về việc bị sa thải hoặc không thể tìm được công việc mới sau khi bước sang tuổi 35.
Yang cho biết sau khi mất việc, những người trên 35 tuổi khó tìm được việc làm mới.
Nhiều cơ quan trong ngành công vụ Trung Quốc hạn chế thi tuyển đầu vào đối với những người dưới 35 tuổi. Các quảng cáo tuyển dụng nhân viên trong lĩnh vực dịch vụ, bao gồm cả nhà hàng và khách sạn, cũng muốn tuyển những ứng viên trẻ hơn. Điều này khiến các nhân viên công nghệ ở độ tuổi 30 muốn thay đổi nghề nghiệp hoặc tìm việc làm tạm thời cũng không có cơ hội.
Một lập trình viên 38 tuổi bị một tập đoàn gọi xe lớn sa thải cho biết tìm kiếm công việc mới rất khó khăn. "Thị trường việc làm rất tệ, thậm chí còn tệ hơn năm ngoái, đặc biệt đối với những kỹ sư già như tôi", anh nói.
Cuối cùng, Laobai tự coi mình là một trong số ít người may mắn.
"Tôi có hai con và vợ tôi không còn đi làm nữa. Vào thời điểm đó, một công ty công nghệ khác đang tuyển dụng một vị trí quản lý và tôi đã may mắn có được vị trí đó. Nếu không có cơ hội này, tôi sẽ thất nghiệp như bao cựu nhân viên Kuaishou".