Bí đao "khổng lồ" ở bàu Chánh Trạch.
Bàu Chánh Trạch là vùng trũng thấp, mỗi mùa lũ, phù sa tiếp tục vun đắp thêm màu mỡ nên trồng cây gì cũng tốt. Đặc biệt, người dân ở đây luôn tự hào về giống bí đao "khổng lồ" được trồng từ bàu. Hiện tại, thôn Chánh Trạch 1 có hơn 50 hộ trồng bí đao.
Giàn bí đao được làm rất chắc chắn. Dùng võng tự chế để giữ chặt bí đao trên giàn vì trọng lượng quá nặng.
Gia đình bà Nguyễn Thị Én (65 tuổi, ở thôn Chánh Trạch 1) đã 4 đời trồng bí đao nên gọi giống bí này là bí truyền thống, nghề này là nghề truyền thống. Vụ này, vườn bí đao với 100 gốc của gia đình bà nặng trĩu trái. Trái nào cũng xanh mướt, da mượt mà, đạt yêu cầu thu hoạch.
"Mỗi trái bí đao đến kỳ thu hoạch đạt từ 50 đến 60kg, thậm chí có trái đạt 80kg. Lúc còn nhỏ, tôi vẫn thường thấy những vườn bí đao trong làng trái nào trái nấy cũng to như thế rồi. Nguồn nước ngầm nơi này rất dồi dào, chỉ cần đào sâu xuống đất 1m là nước đã phun lên. Có lẽ nhờ đó mà bí đao hấp thụ được nhiều nước để phát triển, cho trái to, chúng tôi hoàn toàn không dùng bất kỳ loại thuốc kích thích tăng trưởng nào", bà Én cho biết.
Ông Ngôn bên trái bí đao do mình trồng.
Theo ông Trương Xuân Ngôn (73 tuổi, ở thôn Chánh Trạch 1), bí đao thường được xuống giống từ giữa tháng 11 đến đầu tháng Chạp âm lịch. Sau Tết Nguyên đán, dây bí bắt đầu ra hoa, kết trái. Thời điểm này, người trồng phải canh để lựa những trái đẹp mà giữ lại, mỗi dây bí chỉ giữ lại một trái. Khi bí bắt đầu được vài kg thì dùng dây để giữ bí không bị rớt khỏi giàn. Đến cuối tháng 4 âm lịch, người trồng bắt đầu thu hoạch.
"Lúc thu hoạch phải có nhiều người để tránh cho bí khỏi bị rơi. Thường là một người cắt dây, 2 người giữ bí. Phải cẩn thận như vậy, bởi nếu rơi thì ruột bí sẽ bị động, không bảo quản được lâu. Cái hay là giống bí đao này có thể để cả năm mà không bị hư hỏng. Vì vậy bà con luôn giữ trong nhà một lượng bí để bán cho các sơ sở hoặc hộ gia đình sản xuất mứt bí trong dịp Tết Nguyên đán năm sau. Năm nay, giá bí đao ổn định, dao động từ 6.000 đến 8.000 đồng/kg nên người trồng cũng phấn khởi", ông Ngôn cho biết.
Trẻ em thích thú với bí đao "khổng lồ" ở bàu Chánh Trạch. Mỗi trái bí đao đến kỳ thu hoạch đạt từ 50 đến 60kg, thậm chí có trái đạt 80kg.
Ngoài thu hoạch trái, người dân còn thu hoạch nước hứng từ dây bí đao. Mỗi dây có thể lấy lên đến vài lít nước, giá mỗi lít dao động từ 80.000 đến 100.000 đồng. Nước bí sẽ được đem cất vào can nhựa để trên 2 ngày cho nước lắng lại là có thể uống. Nước từ thân bí dùng để thanh nhiệt, mát gan, trị các loại bệnh thông thường như lang ben, hắc lào và có thể để từ năm này qua năm khác mà không bị hỏng.
Sau khi thu hoạch trái, người dân sẽ thu hoạch nước hứng từ dây bí đao.
"Sau khi thu hoạch trái, cắt dây bí đao cách mặt đất khoảng 1m rồi dùng chai, lọ hứng lấy nước. Trong vòng 1 - 3 ngày, nước từ thân dây có màu trắng đục sẽ tự chảy vào chai, lọ. Mỗi dây có thể cho từ 1 đến 2 lít nước, tùy theo mức độ xanh tốt của dây. Điều đặc biệt, nước hứng từ các dây bí để càng lâu thì càng trong và thơm", bà Én cho biết.
Điều kỳ lạ là giống bí đao này chỉ khi trồng trên đất bàu Chánh Trạch thì mới cho ra trái to "khổng lồ", có thể đạt trọng lượng lên đến 80kg. Khi đưa hạt giống đến ươm trồng ở nơi khác thì trái nhỏ chứ không to.
"Nhiều người dân vùng khác đến xin hạt giống, chúng tôi mang đúng loại giống đang trồng ra cho. Tuy nhiên, họ đem về gieo trồng thì cho trái rất nhỏ, giống bí đao bình thường", ông Ngôn cười vui.