Chiều những ngày cuối năm, khi công việc đồng áng đã xong xuôi thì ông Trần Xuân Nghiêm (62 tuổi, trú xã Nghi Vạn, Nghi Lộc, Nghệ An) lại dành thời gian để đến lau chùi, dọn rửa cho những ngôi mộ vô chủ trong khu nghĩa địa chuẩn bị đón Tết.
Chỉ vào khu nghĩa địa rộng chừng 700m2 bên trong có gần 500 ngôi mộ được ốp gạch men sạch đẹp, ông Nghiêm tâm sự, đó là cả một hành trình dài trăn trở, bỏ công sức, tâm huyết và tiền của để hoàn thành.
Những ngày cuối năm, ông Nghiêm lại dành thời gian ra dọn dẹp và thắp lên những ngôi mộ "vô danh" để đón năm mới.
Ông Nghiêm nhớ lại, năm 1978, sau khi đi bộ đội về, ông được địa phương cấp 1 mảnh đất ở làng Thượng Lộc. Nơi đây vốn là cánh đồng hoang được người dân nhiều đời trước chọn làm nơi chôn cất cho người chết.
"Ngày đó nhiều người trong làng cũng được cấp đất để ra đó ở. Nhưng ở trên mảnh đất ấy cứ lo. Có nhiều người làm xong nhà rồi nghi ngờ nên thuê người đào lên thì đúng là có mấy ngôi mộ bên dưới.
Còn phía ngoài đồng có cả hàng trăm ngôi mộ hoang, không tên tuổi, không ai chăm sóc, góc ruộng nào cũng có", ông Nghiêm chia sẻ.
Nhiều năm sinh sống và đi làm đồng qua lại, ông Nghiêm thấy những ngôi mộ vô chủ ngoài đồng bị trâu bò phá nên luôn nung nấu ý định để quy tập về một chỗ cho sạch đẹp. Mãi đến năm 2013, ý định đó của ông Nghiêm mới được thực hiện.
Khu nghĩa trang rộng hơn 700m2 là nơi an nghỉ cho gần 500 ngôi mộ vô danh.
Năm đó, người con trai đi lao động nước ngoài gửi về cho ông Nghiêm được 50 triệu đồng để sửa sang căn nhà cũ xuống cấp. Cầm tiền trên tay, ông Nghiêm lại nghĩ đến hàng trăm ngôi mộ vô chủ đang nằm ngoài đồng nên liền bàn với vợ về ý định ấp ủ bấy lâu nay.
"Tôi bàn với vợ, lúc đầu cứ nghĩ vợ bàn lui nhưng ai ngờ bà ấy lại hiểu nên đồng tình với tôi. Bà ấy còn bảo nhà mình cũ nhưng đang ở tạm được thời gian. Còn người khuất rồi họ ở hoang tội họ cũng không ai xây được cho họ nên bảo tôi làm cho họ", ông Nghiêm nhớ lại.
Nói là làm, ngày hôm sau ông Nghiêm đi xin chính quyền xã để cho xây nghĩa trang ở phía Tây của nghĩa trang Giáo xứ Thượng Lộc rồi tiếp tục vận động người dân trong làng cùng tham gia thì ai cũng đồng tình ủng hộ.
Sau khi làm xong khu nghĩa trang, ông Nghiêm mới ăn ngon ngủ yên và an lòng.
Cuối năm 2013, ông Nghiêm bỏ tiền thuê máy, rồi mua vật liệu về xây nghĩa trang. Ông Nghiêm sau đó cùng người dân ra đồng tìm những ngôi mộ hoang để quy tập lại. Còn những người phụ nữ trong làng thì cùng nhau đi chợ nấu cơm cho những người đi cất bốc mộ.
"Chỉ trong ngày đầu chúng tôi cất bốc được 30 ngôi mộ. Sau khi xây xong những ngôi mộ này thì cũng hết tiền. Tôi lại gọi xin con trai.
Hiểu việc bố làm nên nó động viên và gửi tiền về tiếp. Đợt đó tôi và mọi người lại cất bốc thêm được 70 ngôi mộ nữa. Cũng được nhiều người giúp sức nên chỉ trong thời gian ngắn chúng tôi cất bốc được gần 500 ngôi mộ về trong nghĩa trang", ông Nghiêm nói.
Hiện chỉ hơn một nửa số ngôi mộ được ốp gạch, số còn lại chỉ sơn nước nên ông Nghiêm sẽ tiếp tục hoàn thiện những ngôi mộ còn lại.
Năm 2014, khi căn nhà đang ở đã quá cũ, lúc này ông Nghiêm mới lo liệu việc sửa nhà. Ngoài khoản tiền con gửi về dành dụm được ít, ông Nghiêm phải đi vay mượn khắp nơi mới hoàn thành được căn nhà mới.
"Lo việc nghĩa trang cho những ngôi mộ xong tôi thấy lòng yên và thoải mái hơn. Đến lúc làm nhà cho mình thì thiếu thốn nhiều phải đi vay nhưng thấy làm việc gì cũng thuận. Tôi nghĩ những linh hồn kia có khi còn giúp tôi mới thuận thế đấy", ông Nghiêm cười vui vẻ.
Những lúc rảnh hay những ngày lễ, ông Nghiêm lại ra để dọn dẹp, thay những bông hoa trên bàn thờ chung rồi thắp lên những ngôi mộ không tên một nén hương lòng.