SOHA NEWS
Bức tường mới đang hình thành
Trên mảnh đất phủ đầy bụi bẩn được bao quanh bởi hàng rào gần biên giới ở đây, tuần này những công nhân bắt đầu bắt tay vào thực hiện một mẫu tường quy mô lớn cho dự án bức tường biên giới Mỹ-Mexico.
Tám mô hình khác nhau của bức tường mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đang kỳ vọng sẽ cao từ 18 đến 30 feet (khoảng 5.5m-9m). Trong đó, bốn mô hình sẽ được làm bằng bê tông và bốn mô hình sẽ sử dụng các “vật liệu khác”.
Chúng đang được xây dựng trong một khu vực được bảo vệ cẩn thận cách không xa một cánh đồng, nơi hàng thập kỷ trước đây những người nhập cư Mexico đã từng tụ tập một cách công khai trước khi nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ.
Trải dài khoảng 20 dặm dọc theo biên giới phía nam của California kéo dài đến Thái Bình Dương là bức tường gồm hai lớp thép và bê tông, hàng rào khắc nghiệt nhất tại quốc gia này.
Người dân đi qua cửa kiểm soát ở cửa khẩu San Ysidro. Ảnh NYT
Theo New York Times, Mỹ từ lâu đã luôn tranh luận về cách ngăn chặn nhập cư bất hợp pháp từ Mexico và vùng Trung Mỹ. Bây giờ, cả quốc gia lại cùng nhìn vào khu vực mà từ lâu đã phải vật lộn với vấn đề an ninh biên giới để xem việc thực thi dự án bức tường với Mexico sẽ mang lại những gì.
Và mặc dù California là nơi thể hiện thái độ phản đối với Tổng thống Trump kịch liệt nhưng chính quyền Mỹ dường như không bao giờ nghĩ đến việc đặt các mô hình của dự án Bức tường ở bất cứ nơi nào khác, tờ này nhấn mạnh.
Có lẽ sẽ không ai muốn khu vực này trở thành tâm điểm trong dự án Bức tường nhiều như Hạ nghị sĩ Duncan D. Hunter (thuộc đảng Cộng hòa) mà địa hạt ông quản lý bao gồm cả vùng ngoại thành và nông thôn của San Diego.
Cha của ông Hunter cũng đại diện cho khu vực tại Quốc hội Mỹ trong nhiều năm, dành phần lớn nhiệm kỳ của mình thúc đẩy xây dựng những rào chắn biên giới nhiều hơn và kiên cố hơn. Ông Hunter coi bức tường rào hiện có như là "ví dụ điển hình cho một bức tường biên giới hai nước".
“Tôi đã nói với Tổng thống Trump rằng, nếu muốn nhìn vào một mô hình có sẵn, nó đã tồn tại ở San Diego, nơi anh gần như không có nhập cư bất hợp pháp", Hunter nói. "Có thể gọi nó là hàng rào, hay bức tường. Nó đã hoàn toàn thay đổi khu vực và làm cho khu vực biên giới được an toàn".
Thật vậy, nhập cư bất hợp pháp ở đây gần như được ngăn chặn triệt để. Theo Cơ quan Tuần tra Biên giới Mỹ, số người nhập cư bất hợp pháp bị bắt giữ tại khu vực hiện nay chỉ bằng khoảng 5% so với con số trước đây: khoảng 32.000 người/năm mà đỉnh cao gần 630.000 người vào năm 1986.
Nhưng nhiều người muốn nhập cư đã đi đến nơi khác, theo các tuyến đường nguy hiểm hơn qua Arizona và Thung lũng Rio Grande. Và nhập cư từ Mexico nhìn chung đã giảm đáng kể, vì nền kinh tế Mexico đã khiến nhiều người không di cư vào Mỹ. Cơ sở hạ tầng và việc thực hiện tốn hàng tỷ đô la - không chỉ để xây dựng mà còn bao gồm các hoạt động sửa chữa và tuần tra.
Các nhân viên cảnh sát và chó nghiệp vụ tuần tra tại San Ysidro. Ảnh NYT
Tranh cãi về hiệu quả của bức tường mới
Chỉ một vài dặm cách những bức tường mẫu, từ bãi cỏ phía trước trang trại ngựa nhỏ nơi Dick Tynan đã sống trong nhiều thập kỷ, ông có thể dễ dàng nhìn thấy một ngọn đồi ở phía bên kia biên giới Mexico.
Một tối gần đây, ông nhớ lại hình ảnh hàng trăm người cả nam và nữ tụ tập trên ngọn đồi đó đợi hoàng hôn xuống để tìm cách chạy qua biên giới, xuống những trang trại và chuồng ngựa nằm dọc con sông nhỏ cách đây hai thập kỷ.
Nhiều người chơi bóng đá trong lúc chờ đợi trên mảnh đất đầy bụi bẩn mà từng được gọi là “sân bóng” – cụm từ nhiều người địa phương vẫn dùng, dù mọi môn thể thao đều đã được chơi ở đây nhiều thập kỷ qua.
Theo những nghiên cứu của hãng El Colegio de la Frontera Norte, một tổ chức tư vấn ở Tijuana, vào những năm 1980, gần một nửa số người nhập cư Mexico đến Mỹ đã đi qua Tijuana, và phần đông trong số đó đi qua sân bóng đá.
Ông Tynam nói: "Luôn luôn có một nhóm người lộn xộn ở đó, thật sự hỗn loạn. Anh có thể chứng kiến họ vượt biên và không một ai kiểm soát. Dù cho bất cứ những gì chúng tôi nói hay kháng nghị với không một ai làm điều gì để ngăn chặn việc này cả”.
Nhưng sau đó, một hàng rào được dựng lên những năm 1990: đầu tiên là tấm chắn kim loại sau đó là những cột bê tông cao đến 18 feet (khoảng 5.5m). Bây giờ có thêm hàng rào thép gai, và các nhân viên tuần tra biên giới đi bằng ngựa hoặc xe tải giám sát tuyến biên giới hàng ngày, đôi khi hàng giờ. Cuối cùng, những người nhập cư đã không thể vượt biên dễ dàng.
Bức tường biên giới năm 1993. Ảnh NYT
Ngày nay, một trong những đặc điểm nổi bật nhất của khu vực là trung tâm mua sắm nằm xung quanh hàng rào dây thép gai. Một ít những ngôi nhà trát vữa nằm gọn gàng bên kia đường.
Không có khu vực nào trên đường biên giới hai nước phải giám sát nhiều và có nhiều rào cản được dựng lên như San Diego, với hàng rào hai lớp, điện chiếu sáng và video giám sát. San Ysidro vẫn là cửa khẩu biên giới bận rộn nhất nước Mỹ; một nửa số lượng nhập cư vào Mỹ đều đi qua đây.
Wayne Cornelius, giáo sư tại Đại học California, San Diego đã nghiên cứu về tình hình khu vực trong nhiều thập kỷ nói: "Đã có nhiều nỗ lực và tốn nhiều kinh phí để tạo ra một đường biên giới không giống bất cứ ở đâu. Nó tạo ra hiệu ứng bong bóng để khiến nhiều người đến nơi khác và trả cho những kẻ buôn lậu để vượt biên",
Vào những năm 1990, hình ảnh của những người nhập cư lao tới biên giới và chạy ngang qua đường cao tốc đã được các camera truyền thông quay lại và phát đi phát lại hàng ngày trên truyền hình, gây nên tranh cãi gay gắt về những ai được phép nhập cư và làm thế nào kiểm soát.
Các chính trị gia - cả đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa - từ khắp nơi trên khắp nước Mỹ đã đến đây để lên án tình hình nhập cư bất hợp pháp không được kiểm soát tại đây.
Thị trưởng Imperial Beach Serge Dedina, người đã lớn lên tại đây và nhớ lại khoảng thời gian mà khu vực biên giới này được xem gần như là một vùng chiến với hàng trăm người nhập cư bất hợp pháp hàng ngày cho biết:
"Bất cứ ai sống ở đây đều nhớ thời điểm họ thức dậy với một người lạ xuất hiện trong sân sau hay nhà xe. Bây giờ đã không còn như vậy nữa. Thực tế tình hình an ninh biên giới đã không còn như trước đây nữa.”
Tuy nhiên trong khoảng thời gian này, bầu không khí chính trị rất khác. Phe phản đối bức tường biên giới nói rằng hàng rào ở đây chỉ là một yếu tố nhỏ trong việc giảm số lượng người nhập cư bất hợp pháp, họ lập luận rằng chính nền kinh tế Mexico đang phát triển mới là yếu tố quan trong giữ cho người nước này ít muốn vượt biên sang Mỹ.
Họ cho rằng dự án bức tường chạy qua hầu hết biên giới phía Nam sẽ khiến người và thuốc phiện phải vượt qua những địa hình hiểm trở nhất, như nó vẫn và đã xảy ra ở đây.
Các quan chức California vẫn tiếp tục phản đối, lập luận rằng đã có những cơ chế thực thi nghiêm ngặt ở biên giới và một bức tường sẽ chẳng có lợi gì ngoài việc gây phương hại đến quan hệ Mỹ - Mexico.
Tuần trước, Tổng Chưởng lý bang California Xavier Becerra (thuộc đảng Dân chủ) đã đệ đơn kiện kế hoạch xây dựng bức tường đã vi phạm luật môi trường liên bang và theo các đạo luật các dự án sẽ không được cho phép xây dựng trong khu vực.
Ông Becerra nói trong một cuộc phỏng vấn: "Nhìn vào những lời nói của ông Trump, ông ấy nói về một số công trình lớn thời xưa – một bức tường như vậy. Bây giờ chúng ta đang ở thế kỷ 21 và thấy rằng các loại rào cản đảm bảo an ninh biên giới đúng nghĩa là những gì chúng ta muốn. Nhưng chẳng phải bây giờ chúng ta cũng đã vượt qua những bức tường từ thời xưa hay sao".
Các quan chức địa phương cũng đang chuẩn bị sẵn sàng để đối phó với những cuộc biểu tình lớn gần khu vực xây dựng có thể xảy ra, giống như những cuộc biểu tình tại Khu Bảo tồn Standing Rock phản đối đường ống dẫn dầu Dakota.
Theo NYT, ông Trump đã đưa ra nhiều thông điệp về việc xây dựng bức tường, gần đây ông nói rằng nó cần phải có "sự minh bạch".
Trong khi, các quan chức Cục Hải quan và Biên phòng không tiết lộ bất cứ bản vẽ hoặc chi tiết nào của các mô hình được lựa chọn từ hàng trăm đề xuất. Mỗi mô hình sẽ tốn từ 300.000 đến 500.000 USD; ước tính một bức tường dọc theo toàn bộ 2.000 dặm biên giới sẽ trong khoảng hàng chục tỷ USD.
Mark Endicott, nhân viên an ninh ở đoạn cuối hàng rào biên giới ở East Otay Mesa, California. Ảnh: NYT
Mặc cho những cơ chế giám sát nghiêm ngặt của California, những vấn đề biên giới vẫn tồn tại: buôn lậu thuốc phiện, vũ khí và nhập cư là một thực tế hàng ngày.
Vào một buổi sáng sớm, trước khi mặt trời mọc, một trong những con chó tuần tra cảnh báo các sĩ quan về chiếc xe Chevy Cobalt 2010 do một công dân Mỹ 52 tuổi lái đang chờ đợi qua trạm kiểm soát.
Khi các nhân viên kiểm tra xe, họ tìm thấy 31 gói methamphetamine bọc giấu bên trong lớp đệm sau. Những nhân viên nói, ba chục pound (khoảng 14 kg) thuốc phiện sẽ kiếm được khoảng 115.000 USD.
Mark Endicott, một nhân viên tuần tra biên giới, người đã làm việc tại khu vực trong nhiều thập kỷ, nói: “Những tổ chức tội phạm luôn cố gắng để lấy nguồn thuốc phiện từ bên kia biên giới. Chúng tôi đang phải đối phó với những thành viên cấp thấp trong tổ chức đó, những người luôn tìm ra các mánh khóe mới để tránh bị bắt”.
Ông Endicott nói thêm: “Nếu không hiệu quả, họ đã không làm”.
Trong khi nhiều người cố gắng vượt qua hàng rào cao đến 8 feet (gần 2.5m) và trải dài suốt 15 dặm giữa San Diego và Tijuana, thì nhiều người tìm cách vượt biên bên dưới hàng rào và những phi vụ buôn lậu vẫn thường xuyên bị bắt.
Trong thập kỷ qua, những tập đoàn ma túy đã tạo ra các đường hầm một cách công phu trong khu vực để buôn bán thuốc. Đối với các nhân viên như ông Endicott, tuần tra biên giới vẫn giống như trò chơi mèo và chuột: những sĩ quan thay đổi cách kiểm soát, và những kẻ buôn lậu thay đổi các mánh khóe.
Ông Endicott nói: "Có lẽ đến một ngày nào đó sẽ có hàng rào kiểm soát mọi thứ. Nhưng thực sự đến nay không có gì chúng ta từng làm có thể ngăn những người buôn lậu cố gắng vượt biên".