Tại cuộc họp báo cáo kết quả kinh doanh hàng quý diễn ra vào tháng trước, nhà sáng lập kiêm CEO Nvidia đã hùng hồn tuyên bố: "Cuộc cách mạng công nghiệp tiếp theo đã bắt đầu.
Các công ty và quốc gia đang hợp tác với Nvidia để chuyển cơ sở các trung tâm dữ liệu truyền thống trị giá hàng nghìn tỷ USD sang tính toán tăng tốc và xây dựng một loại trung tâm dữ liệu mới, các nhà máy AI, để sản xuất một mặt hàng mới, trí tuệ nhân tạo".
Việc Nvidia đang nổi lên như một ngôi sao nhờ sự phát triển trong lĩnh vực AI là điều không còn phải bàn cãi. Tuy nhiên, có một sự thật là không ai được hưởng lợi nhiều từ sự trỗi dậy vượt bậc của Nvidia hơn bản thân Huang. Năm năm trước, tài sản của ông ước tính khoảng 4 tỷ USD, xếp thứ 546 người giàu nhất trong danh sách Tỷ phú Thế giới của Forbes.
Nói không xa, chỉ hơn một năm trước, tài sản của ông trị giá 21 tỷ USD, xếp thứ 76 thế giới. Vậy mà giờ đây, khi giá trị vốn hóa thị trường của Nvidia vượt 3,2 nghìn tỷ USD, Huang trở thành người giàu thứ 12 trên Trái đất, nắm trong tay khối tài sản trị giá 115 tỷ USD, chủ yếu nhờ vào gần 4% cổ phần của ông trong Nvidia.
Trong khi Huang là cổ đông nổi tiếng nhất của Nvidia, thì có rất nhiều người khác cũng được hưởng lợi từ việc cổ phiếu công ty tăng giá. Trong số đó có 5 giám đốc điều hành khác, bao gồm Giám đốc tài chính Colette Kress và cố vấn chung của công ty, Tim Teter, cùng với 4 thành viên hội đồng quản trị độc lập cùng sở hữu số cổ phiếu trị giá hơn 10 tỷ USD.
Một trong những thành viên hội đồng quản trị đó là tỷ phú Mark Stevens, người lần đầu tiên tham gia vào Nvidia vào năm 1993, cùng năm công ty chip non trẻ này được thành lập. Thời điểm đó, ông là một đối tác mới tại Sequoia khi người sáng lập công ty, Don Valentine, nhận được cuộc gọi từ người sáng lập LSI Logic, Wilfred "Wilf" Corrigan. "Có một cậu bé làm việc ở LSI và tôi rất tiếc khi thấy cậu ấy ra đi. Các anh nên để ý tới cậu ấy", Corrigan nói với Valentine.
Sau đó, Valentine và Stevens đã gặp Huang, người đã đề xuất với họ ý tưởng thành lập một công ty thiết kế chip đồ họa 3D cho trò chơi PC. "Và chúng tôi nghĩ, thật hấp dẫn", Stevens nhớ lại. Theo PitchBook, Sequoia đã đầu tư 1 triệu USD vào công ty, một phần trong khoản đầu tư định giá công ty chỉ ở mức 7 triệu USD. Stevens, người từng làm việc tại Intel và là chuyên gia bán dẫn trẻ tuổi của Sequoia, đã gia nhập hội đồng quản trị Nvidia.
Ông rời đi vào năm 2006 vào thời điểm các đối tác của Sequoia đang rời khỏi hội đồng quản trị công ty đại chúng để tập trung vào các công ty tư nhân. Vào năm 2008, Stevens bắt đầu nghỉ việc tại Sequoia và Huang đã mời ông tham gia lại hội đồng quản trị.
Phần lớn là nhờ khoản đầu tư ban đầu của Sequoia, Stevens hiện sở hữu số cổ phiếu Nvidia trị giá 5 tỷ USD. Nhưng ông nói rằng không phục vụ trong hội đồng quản trị vì tiền. "Tôi yêu hội đồng quản trị của chúng tôi. Tôi nghĩ đây có thể là hội đồng quản trị tốt nhất ở Mỹ".
Nhà đầu tư mạo hiểm hiện tại và cựu giám đốc công nghệ Brooke Seawell đã bị một giám đốc công nghệ khác, Harvey Jones, thuyết phục tham gia hội đồng quản trị của Nvidia vào năm 1997. Hai người quen nhau khi Seawell còn là Phó chủ tịch cấp cao về Tài chính & Hoạt động tại Synopsys, nơi Jones làm CEO.
Seawell nhớ lại: Nvidia "hoạt động trong lĩnh vực bán dẫn đồ họa, một lĩnh vực siêu cạnh tranh… và CEO chỉ mới hơn 30 tuổi. Anh ấy thậm chí còn chưa từng là Phó chủ tịch trước khi thành lập công ty. Tôi nhìn vào tình hình như vậy và nói: Này chàng trai, điều này có vẻ không có khả năng xảy ra".
Tuy nhiên, Jones, người gia nhập hội đồng quản trị vào năm 1993, là người có tài thuyết phục và Nvidia đang tìm kiếm một người có chuyên môn về tài chính và đảm nhận vai trò quản lý công ty đại chúng, điều mà Seawell đã thực hiện tại Synopsys. Seawell hiện sở hữu 700 triệu USD cổ phiếu.
Nói một cách tương đối, các giám đốc và giám đốc điều hành tại Nvidia sở hữu rất nhiều cổ phiếu. So sánh với đó, tại Microsoft, công ty giá trị nhất tại Mỹ hiện nay (với vốn hóa thị trường 3,3 nghìn tỷ USD), các giám đốc và giám đốc điều hành cùng nhau sở hữu chưa đến 1% cổ phần.
Điều này cũng đúng với Apple, công ty có vốn hóa thị trường lớn thứ hai, ở mức 3,3 nghìn tỷ USD. Tại Nvidia, các giám đốc và giám đốc điều hành sở hữu 4,23% cổ phần tính đến ngày 25/3, theo hồ sơ ủy quyền.
Tổng cộng, số cổ phiếu đó trị giá hơn 130 tỷ USD, mặc dù phần lớn trong số đó nằm trong tay Huang. Một lý do lớn cho sự khác biệt về tỷ lệ sở hữu là không giống như Nvidia, không ai trong số những người sáng lập Microsoft hay Apple vẫn giữ chức vụ trong hội đồng quản trị hoặc giám đốc điều hành cấp cao.
Benjamin Hermalin, giáo sư tài chính tại UC Berkeley cho biết qua email rằng có hai tác động lớn khi các giám đốc điều hành nắm giữ số lượng lớn cổ phiếu, như trường hợp của Huang.
"Đầu tiên, quyền sở hữu cổ phiếu của người quản lý khiến ban quản lý quan tâm hơn đến giá trị của công ty (giá cổ phiếu), điều này có tác dụng tích cực đối với các cổ đông khác". Nhưng điều đó cũng có thể khiến nhóm nghiên cứu trở nên quá thận trọng khi biết rằng phần lớn tiền của họ được gắn vào cổ phiếu.
Cho đến nay có rất ít dấu hiệu cho thấy Huang đang trở nên sợ rủi ro.
Trong khi đó, hành trình để Nvidia đi tới điểm này không hề dễ dàng. Con chip đầu tiên của Nvidia ra mắt năm 1995 đã thất bại. Theo một podcast từ công ty VC Sequoia, trong quá trình phát triển con chip thứ hai, Huang và nhóm đã quyết định rằng kiến trúc hoàn toàn sai và họ đã ngừng hoạt động con chip đó.
Thành viên hội đồng quản trị Stevens cho biết: "Từ năm 1993 đến năm 1997, chúng tôi gần như phá sản ba lần. Một trong những điều Jensen đã nói là 'Chúng tôi chỉ còn 30 ngày nữa là ngừng kinh doanh'".
Huang giải thích trên podcast Sequoia rằng Nvidia đã xoay chuyển tình thế bằng cách làm ngược lại trong nỗ lực thứ ba nhằm thiết kế chip, giải quyết phần mềm trước tiên. Họ phát triển nhanh chóng do con chip tiếp theo của họ đã thành công.
Vào đầu những năm 2000, họ đã phát triển bộ xử lý đồ họa hay GPU đầu tiên trên thế giới, bộ xử lý này trở nên cực kỳ phổ biến để hiển thị hình ảnh trong trò chơi điện tử.
Trong khoảng một thập kỷ qua, Nvidia nhận thấy rằng các nhà nghiên cứu AI trong cả thế giới doanh nghiệp và học thuật đang sử dụng GPU của họ để chạy các mạng lưới thần kinh – nền tảng của AI – và để tạo ra các siêu máy tính trong nước. Điều đó đã giúp thúc đẩy quyết định đặt cược vào điện toán AI, trước khi có thị trường được chứng minh. Sự đặt cược đó đã được đền đáp xứng đáng.
Cổ phiếu Nvidia tăng không ngừng nghỉ.
Một người đã bỏ lỡ hàng tỷ USD là Curtis Priem, đồng sáng lập và cựu giám đốc công nghệ của Huang, người có cùng số cổ phần với Huang khi Nvidia IPO vào năm 1999. Người này đã rời công ty hơn 20 năm trước. Nếu giữ cổ phiếu của mình, Priem có thể đã trở thành một tỷ phú. Priem đã bán hoặc tặng tất cả cổ phiếu Nvidia của mình vào năm 2007.
Seawell, người đã ở trong hội đồng quản trị Nvidia gần 27 năm, ghi nhận sự lãnh đạo của Huang vì đã lèo lái hoạt động kinh doanh một cách ổn định. "AI đã là một khái niệm trong nhiều thập kỷ. Nhưng Jensen thấy rằng với đủ sức mạnh tính toán, AI có thể trở nên thiết thực và thực tế", Seawell nói.
Huang dành một phần thời gian của mình không chỉ cho công nghệ mà còn tập trung vào làm việc nhóm và giúp nhân viên làm công việc mà họ đam mê, điều này đã dẫn đến tỷ lệ luân chuyển nhân viên rất thấp - chỉ 3% một năm, theo Seawell, so với 15% tại hầu hết các công ty ở Thung lũng Silicon.
Seawell nói: "Jensen sẽ là người đầu tiên nói rằng chúng tôi đã trải qua rất nhiều thăng trầm và đã phạm rất nhiều sai lầm. Nhưng chúng tôi đã học được từ những sai lầm của mình và chúng tôi không ngừng tiến bộ hơn".
