Khi người bạn thân qua đời hồi tháng 3/2020, Michela Rosalia Pedrini đã phải gánh chịu một nỗi đau đến cùng cực tâm can. Qua thời gian nỗi đau dần qua đi, nhường chỗ cho sự phẫn nộ và niềm khao khát tìm hiểu đã có sai lầm gì xảy ra, với thành phố Bergamo (Ý).
"Nó (cái chết của người bạn thân) khiến tôi giận. Quá nhiều đau đớn và cay đắng," - Pedrini cho biết. Người bạn quá cố của cô - Gennaro Leardi là quản lý của một bệnh viện gần Bergamo - một trong những khu vực bị virus corona tàn phá một cách nặng nề.
Pedrini cho biết, thời điểm nhiều ngày trước khi đổ bệnh, Leardi chia sẻ với cô rằng anh rất lo lắng vì bệnh viện có vẻ chưa chuẩn bị đủ để ngăn bệnh nhân lây nhiễm cho những người khác. Theo Wall Street Journal, người phát ngôn của bệnh viện từ chối trả lời về vấn đề này.
"Không ai có thể trả Gennaro lại cho tôi," - Pedrini bộc bạch. "Nhưng tôi không muốn cái chết của anh trở nên vô nghĩa. Mọi người cần biết điều gì đã xảy ra."
Gennaro Leardi (trái) và Michela Rosalia Pedrini (phải)
Những sai lầm chết người
Nước Ý hiện tại chỉ vừa vượt qua đỉnh dịch và chưa kịp ổn định. Nhưng tại Lombardy - tâm dịch của quốc gia, những lời chỉ trích xuất hiện và các cuộc điều tra cũng bắt đầu được tiến hành.
Bạn bè, người thân của các nạn nhân đã thiệt mạng vì Covid-19 đang muốn biết liệu cái chết của họ đáng ra có thể tránh khỏi hay không. Các chính trị gia thì đổ trách nhiệm cho nhau trong vấn đề xử lý khủng hoảng. Và công tố viên bắt đầu điều tra xem liệu đã có sơ suất nào gây hậu quả nghiêm trọng, như tại các nhà dưỡng lão và bệnh viện nơi nạn nhân Leardi làm việc. Nếu có, nhiều khả năng cuộc điều tra sẽ dẫn đến các vụ kiện tụng kéo dài trong nhiều năm kế tiếp.
Rất nhiều lời chỉ trích đề cập đến vùng Lombardy - nơi có số người chết cao đến đáng sợ: tới 11.400 người (số liệu ngày 17/4), cao gấp hơn 3 lần so với Trung Quốc. Họ cho rằng đây chính là thất bại kinh khủng nhất của chính quyền địa phương lẫn quốc gia. Trong tuần qua, Hiệp hội bác sĩ quốc gia Ý đã nhận định tình hình "thảm họa" tại Lombardy là hệ quả đến từ nhiều sai lầm.
Chúng bao gồm từ việc thiếu công cụ bảo hộ, không đủ nhân lực, đến chuyện không xét nghiệm diện rộng, và không thể sớm cách ly toàn vùng khi dịch chỉ mới chớm nở.
Nhân viên y tế vận chuyển quan tài chứa thi thể người bệnh
Giulio Gallera - một quan chức y tế cấp cao tại Lombardy trả lời rằng khu vực đã tuân thủ chỉ thị từ Bộ Y tế tại Rome, chỉ làm xét nghiệm cho những người có triệu chứng. Ông cũng cho biết địa phương đã đề xuất cách ly hai thị trấn tại Valle Seriana (phía ngoài vùng Bergamo), nhưng chính quyền Rome không hưởng ứng. Trong khi đó, chính phủ cho biết Lombardy có đủ thẩm quyền để tự ra lệnh cách ly các thị trấn trực thuộc bên trong.
Các công tố viên Italy hiện tại cũng đang chú ý đến một sai lầm khác. Đó là yêu cầu vào ngày 8/3 của chính quyền Lombardy, về việc chuyển bệnh nhân "được cho là đã phục hồi" từ bệnh viện về các nhà dưỡng lão. Yêu cầu này nhằm giảm tải cho các bệnh viện, và họ đang muốn xem liệu nó có liên quan đến các ca lây nhiễm tăng chóng mặt trong viện dưỡng lão hay không.
Được biết, hàng trăm người trong các nhà dưỡng lão của Lombardy đã thiệt mạng vì Covid-19. Cảnh sát Ý tuần qua đã thu giữ hồ sơ trong văn phòng chính quyền địa phương Lombardy để phục vụ điều tra, đồng thời tiến hành tìm kiếm manh mối tại các nhà dưỡng lão của Milan cùng một số khu vực khác. Các công tố viên cho biết, có khả năng cuộc điều tra sẽ dẫn đến cáo buộc ngộ sát.
Các bệnh viện quá tải, nên một số bệnh nhân triệu chứng nhẹ hoặc đã phục hồi được đưa vào các viện dưỡng lão
Tuy nhiên theo Attilio Fontana - thống đốc vùng Lombardy cho biết nhóm bệnh nhân đã phục hồi khi đưa về viện dưỡng lão đều được cách ly.
"Một số quyết định được đưa ra khi chúng tôi đang ở giữa đợt sóng thần Covid-19," - ông Fontana trả lời phỏng vấn. "Viện dưỡng lão có những phòng trống, và bệnh nhân được đưa về đó vì không còn chỗ trong bệnh viện. Nhưng không có tiếp xúc lây nhiễm với những người đang ở đó." - ông khẳng định, đồng thời cho biết chính quyền địa phương đang rất hợp tác, và cũng tự thành lập hội đồng điều tra độc lập.
Điều tra mở rộng: Lẽ ra, số người chết không nhiều đến vậy
Xu hướng người chết tại tâm dịch Lombardy cao hơn so với phần còn lại của quốc gia
Các công tố viên còn thành lập một ban điều tra về những sai sót tại thành phố Bergamo - nơi đã trở thành biểu tượng cho tấn thảm kịch Covid-19 mà nước Ý đã phải gánh chịu. Riêng tại thành phố này, có 5.500 người đã chết trong tháng 3, cao gấp 5 lần so với con số trung bình mỗi năm. Lý do thì dĩ nhiên, đó là vì dịch bệnh.
Cuộc điều tra cũng nhằm mục đích hướng đến bệnh viện nơi nạn nhân Leardi làm việc (thuộc vùng Valle Seriana), xem liệu có sai lầm nào biến nơi đây thành một trong những ổ dịch kinh hoàng nhất thế giới. Như tại Nembro - một thung lũng trực thuộc, tỉ lệ tử vong vì Covid-19 tại đây là 1,3% trên tổng số 11.000 cư dân - nằm ở top đầu thế giới.
"Số người chết lẽ ra đã có thể thấp hơn," - trích lời Claudio Cancelli, thị trưởng Nembro. "Hệ thống y tế của Lombardy gặp rắc rối khi đối phó với tình huống khẩn cấp. Chúng ta cần hiểu tại sao, để mọi chuyện không lặp lại."
Ngày 23/2, Valle Seriana xác nhận 2 ca dương tính đầu tiên. Cùng thời điểm đó tại Codogno - một thị trấn khác thuộc Lombardy, tình hình lây nhiễm được nhận định rất nghiêm trọng, khiến một bệnh viện phải đóng cửa để tiến hành khử trùng tuyệt đối, để giảm nguy cơ lây nhiễm.
Nhưng Valle Seriana thì không làm vậy. Ở bệnh viện có người nhiễm kia, ban đầu quản lý cho đóng cửa toàn bộ khu vực, nhưng chính quyền địa phương hạ lệnh phải tiếp tục hoạt động sau đó vài giờ. Ông Giulio Gallera - giám đốc y tế khu vực cho biết nguyên nhân vì đây là dịch vụ thiết yếu, và bệnh viện cũng chỉ mở lại sau khi đã khử trùng toàn bộ. Nhân viên y tế và người tiếp xúc với bệnh nhân sau đó cũng được làm xét nghiệm.
Thực tế thì không được an toàn như vậy! Trong nhiều ngày, những người có khả năng nhiễm được phép ngồi cạnh người bình thường trong phòng chờ - theo Francesco Zambonelli, người đã đưa cha đi cấp cứu vào ngày 28/2. Cả anh và cha đều xuất hiện triệu chứng nhiễm Covid-19. Cha anh sau đó cũng tử vong vì căn bệnh tai ác. Bởi vậy, quyết định tiếp tục mở cửa bệnh viện hiện tại đang là trung tâm điều tra của các công tố viên.
Cũng theo Zambonelli, cha anh nhiều khả năng đã nhiễm bệnh từ trước đó vài tuần khi đến bệnh viện thăm vợ - tức mẹ của Zambonelli. Mẹ anh nhập viện vì bệnh tim, và cũng xuất hiện triệu chứng nhiễm virus ở đó. Bà qua đời vào ngày 22/2, nhưng đã không được làm xét nghiệm.
"Sai lầm lớn nhất là đánh giá thấp rủi ro lây nhiễm của virus corona tại Ý," - Zambonelli phẫn nộ. "Ai đó đã phạm sai lầm, hoặc cố tình bóp méo sự thật, và cần phải chịu trách nhiệm."
Zambonelli đề cập, dù chính quyền đã tuyên bố tình huống khẩn cấp vào cuối tháng 1/2020, nhưng không hề thực hiện những bước cơ bản cho một tình huống như vậy. Họ không đảm bảo đủ trang thiết bị như khẩu trang, cũng như bộ xét nghiệm.
Về điểm này, chính phủ Ý cho rằng họ đã hành động sớm hơn cả châu Âu để ngăn virus lan ra, bằng cách chặn những chuyến bay trực tiếp từ Trung Quốc. Nhưng ngay từ đầu dịch bệnh, họ nhanh chóng sử dụng hết kho thuốc và trang bị y tế dự trữ, rồi gặp khó khăn trong khâu cung ứng vì nhu cầu trên thế giới là quá cao.
"Chúng ta có nhiệm vụ giải thích với mọi người chuyện gì đã xảy ra," - Giampiero Calegari, người đứng đầu hiệp hội các thị trưởng trong vùng Valle Seriana. "Sau khi mọi người vượt qua nỗi đau, họ bắt đầu hỏi vì sao người thân lại qua đời. Và họ có quyền được biết."