Công tố viên ICC Karim Khan. (Ảnh: Reuters)
Ông Karim Khan trở thành công tố viên trưởng của tòa án tội phạm chiến tranh thường trực đầu tiên trên thế giới từ năm 2021. Trong tuyên bố đưa ra ngày 20/5, ông kiến nghị các thẩm phán của ICC ra lệnh bắt giữ ông Netanyahu, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant và 3 lãnh đạo cấp cao nhất của Hamas.
Chỉ vài tháng sau khi được bổ nhiệm cho nhiệm kỳ 9 năm tại toà án ở La Hay, Hà Lan, ông Khan đã chuyển trọng tâm cuộc điều tra của ICC ở Afghanistan khỏi lực lượng Mỹ để tập trung vào Taliban và lực lượng khủng bố ISIS. Động thái này vấp phải chỉ trích từ các tổ chức nhân quyền và bị một số người coi là nỗ lực nhằm lấy lòng Washington.
Sự đối đầu giữa ICC và Mỹ lên đến đỉnh điểm dưới thời chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump, khi Washington trừng phạt các thành viên của tòa án này và phong tỏa tài khoản ngân hàng của người tiền nhiệm của ông Khan.
Khi mối quan hệ được cải thiện, các lệnh trừng phạt được bãi bỏ dưới thời chính quyền của Tổng thống Joe Biden.
Tháng 6 năm ngoái, Bộ trưởng Tư pháp Mỹ có chuyến thăm đầu tiên tới ICC trong lịch sử 22 năm của tòa án. Bộ trưởng Merrick Garland gặp ông Khan và ủng hộ cuộc điều tra của ông về cuộc xung đột Nga - Ukraine cũng như việc toà này ban lệnh bắt Tổng thống Nga Vladimir Putin .
Tuy nhiên, mối quan hệ đó xấu đi sau khi ông Khan xuất hiện trên CNN để công bố bước đi tiếp theo của mình đối với cuộc xung đột Israel – Hamas.
Tổng thống Biden nhanh chóng chỉ trích bước đi của ông Khan là "thái quá".
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken gọi cho ông Khan nói rằng công tố viên đã lên kế hoạch đến thăm Israel sớm nhất vào tuần tới để nói về việc hợp tác với tòa án. Thay vào đó, ông Khan lên truyền hình để đưa ra cáo buộc lãnh đạo Israel.
“Chuyện này và những trường hợp khác đặt ra câu hỏi về tính hợp pháp và độ tin cậy của cuộc điều tra”, ông Blinken nói.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson gọi quyết định của ông Khan là "vô căn cứ và bất hợp pháp".
Ông Khan, một luật sư 54 tuổi, đã thành danh với tư cách là luật sư bào chữa quốc tế. Ông được coi là người ngoài ICC, được bổ nhiệm vào vị trí cao nhất trong cuộc bỏ phiếu của các quốc gia thành viên tòa án sau những xung đột chính trị căng thẳng.
Ông Khan và văn phòng của ông bị theo dõi chặt chẽ vì cuộc điều tra mà họ tiến hành về cuộc xung đột Israel-Hamas. Ông tuyên bố mọi nỗ lực cản trở, đe dọa hoặc gây ảnh hưởng không đúng đến các thành viên ICC phải chấm dứt ngay lập tức.
Khan thường xuyên tới các quốc gia nơi ICC đang điều tra. Ông trở thành công tố viên ICC đầu tiên thăm vùng chiến sự đang diễn ra khi ông đến Ukraine vào tháng 3/2021.
Tháng 12 năm ngoái, ông đến Israel và các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng của người Palestine ở Bờ Tây. Đây cũng là chuyến đi đầu tiên đến khu vực này của một công tố viên ICC.
Tốt nghiệp trường King's College ở London, ông Khan nhấn mạnh nỗ lực truy lùng những kẻ phạm tội tình dục và xâm phạm quyền của trẻ em.
Ông tự nhận mình là thành viên của Cộng đồng Hồi giáo Ahmadiyya thiểu số từ Pakistan và đã trích dẫn Kinh Quran của người Hồi giáo trong một số tuyên bố của ICC.
Trong sự nghiệp pháp lý kéo dài hơn 3 thập kỷ, Luật sư Khan đã tham gia hầu hết các phiên tòa hình sự quốc tế với vai trò truy tố, bào chữa và cố vấn cho các nạn nhân.
Công tố viên Khan bắt đầu sự nghiệp luật quốc tế với tư cách cố vấn pháp lý cho văn phòng công tố viên của tòa án tội phạm chiến tranh đặc biệt của Liên Hợp Quốc cho Nam Tư cũ và Rwanda từ năm 1997 - 2001.
Ông được chú ý từ khi trở thành luật sư bào chữa chính cho cựu Tổng thống Liberia Charles Taylor, người bị xét xử vì tội ác chiến tranh.