Gần nửa triệu hành khách
New York Times dẫn các nguồn tin cho biết, dựa trên phân tích dữ liệu thu thập từ Trung Quốc và Mỹ, từ khi chính quyền Trung Quốc đưa ra thông báo chính thức về căn bệnh kì lạ tới các cơ quan y tế quốc tế vào dịp tết Âm lịch, ít nhất 430.000 người đã di chuyển từ Trung Quốc tới Mỹ trong các chuyến bay thẳng.
Con số này bao gồm gần 40.000 người bay trong 2 tháng sau khi tổng thống Trump áp dụng các hạn chế đối với các chuyến bay như vậy.
Được biết, những hành khách này có nhiều quốc tịch khác nhau, bay từ Trung Quốc tới các sân bay ở Los Angeles, San Francisco, New York, Chicago, Seattle, Newark và Detroit. Hàng nghìn người đã bay thẳng từ Vũ Hán tới Mỹ trong khi các quan chức y tế Mỹ mới chỉ bắt đầu đánh giá rủi ro của dịch bệnh mới.
Tổng thống Donald Trump đã thường xuyên nhắc đi nhắc lại rằng những biện pháp hạn chế virus lây lan của ông đã có tác dụng. "Tôi nghĩ rằng chúng ta đã hành động sớm, chúng ta đã rất thông minh bởi chúng ta chặn được người Trung Quốc. Đó dường như là quyết định lớn nhất mà chúng ta đã làm cho tới nay."
Tuy nhiên, những phân tích từ các chuyến bay và các dữ liệu khác của New York Times cho thấy các biện pháp hạn chế di chuyển - dù có hiệu quả đến mức nào đi chăng nữa - cũng là quá muộn để "chặn người Trung Quốc", đặc biệt khi có những nghiên cứu từ các quan chức y tế cho thấy có khả năng 25% người nhiễm virus corona không biểu hiện triệu chứng.
Nhiều chuyên gia về bệnh truyền nhiễm cho biết virus có thể lây lan mà không bị phát hiện trong hàng tuần sau khi Mỹ xác nhận có ca nhiễm bệnh đầu tiên - tại Washington vào ngày 20/1. Trên thực tế, không ai biết virus tới Mỹ lần đầu tiên là khi nào.
Trong 2 tuần đầu tháng 1, không một hành khách nào tới từ Trung Quốc phải kiểm tra tại sân bay để xác định nguy cơ lây nhiễm virus. Các hoạt động kiểm tra y tế chỉ bắt đầu từ giữa tháng 1 ở các sân bay Los Angeles, San Francisco và New York đối với những hành khách từng tới Vũ Hán. Tại thời điểm này, khoảng 4.000 người từ Vũ Hán đã nhập cảnh trực tiếp vào Mỹ. 2 tuần sau đó, việc kiểm tra được áp dụng đối với tất cả hành khách tới từ Trung Quốc.
Kiểm tra không nghiêm ngặt
Trong một phát biểu ngày 3/4, Hogan Gidley, phát ngôn viên Nhà Trắng, đã mô tả quyết định hạn chế di chuyển của ông Trump là "một quyết định quyết đoán dũng cảm mà các chuyên gia y tế đã khuyến nghị để cứu sống sinh mạng của nhiều người".
Theo ông Gidley, chính sách này đã có hiệu quả vào thời điểm cộng đồng y tế toàn cầu vẫn chưa "hiểu rõ mức độ lây nhiễm hoặc lây lan từ những người không có triệu chứng".
Tuy vậy, trong các cuộc phỏng vấn, nhiều người tới Mỹ trong thời điểm việc kiểm tra y tế được thắt chặt hơn cho biết họ chỉ được kiểm tra rất qua loa.
"Tôi rất ngạc nhiên vì sự lỏng lẻo của quy trình này," Andrew Wu, 31 tuổi, hành khách tới Sân bay Quốc tế Los Angeles trên chuyến bay từ Bắc Kinh tới Mỹ vào ngày 10/3. "Người đàn ông tôi gặp hỏi một loạt câu hỏi và ông ấy có vẻ như không hứng thú gì với chuyện kiểm tra cả".
Sabrina Fitch, 23 tuổi, bay từ Trung Quốc tới Sân bay Quốc tế Kennedy tới New York vào ngày 23/3. Cô và khoảng 40 hành khách khác phải kiểm tra thân nhiệt 2 lần trong suốt chuyến bay và được yêu cầu điền phiếu khai thông tin về tình hình sức khỏe và lịch trình di chuyển.
"Ngoài việc kiểm tra hộ chiếu, họ [hải quan] không hỏi chúng tôi những câu hỏi mà chúng tôi thường được hỏi. Vậy nên tôi thấy khá là kì lạ, bởi vì mọi người nghĩ rằng sẽ bị hỏi rất nhiều vấn đề. Nhưng khi chúng tôi điền xong tờ phiếu y tế, chẳng ai quan tâm chúng tôi làm gì nữa," Fitch nói.
Hồi tháng 1, trước khi việc kiểm tra sức khỏe được áp dụng tại sân bay, có khoảng hơn 1.300 chuyến bay thẳng từ Trung Quốc tới Mỹ, đem theo 381.000 hành khách và 1/4 trong số này là công dân Mỹ.
Ông Trump đưa ra hạn chế di chuyển đầu tiên liên quan đến virus corona vào ngày 31/1, 1 ngày sau khi Tổ chức Y tế Thế giới (WTO) tuyên bố tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu.
Ông Trump cho biết sẽ không cho phép người nước ngoài nhập cảnh Mỹ nếu họ từng tới Trung Quốc 2 tuần trước đó. Luật này không áp dụng với công dân Mỹ, những người có thẻ xanh và họ hàng của họ - những ngoại lệ này được cho là cần thiết để cho phép công dân trở về nhà và hạn chế việc gia đình bị chia cắt trong dịch bệnh.
Khoảng 60% hành khách trên các chuyến bay thẳng từ Trung Quốc tới Mỹ trong tháng 2 không phải là công dân Mỹ. Hầu hết đều là chuyến bay được vận hành bởi hãng hàng không Trung Quốc sau khi phía Mỹ ngừng khai thác chuyến bay tới Trung Quốc.
Chandler Jurinka, một hành khách bay từ Trung Quốc tới Mỹ, đã kể lại những trải nghiệm vào ngày 29/2. Trên hành trình bay từ Bắc Kinh tới Seattle, Jurinka có dừng lại ở Tokyo và Vancouver.
Tại sân bay Seattle-Tacoma, Jurinka cho biết một cán bộ xuất nhập cảnh kiểm tra giấy tờ và hỏi những câu không liên quan tới COVID-19, chủ yếu hỏi về nghề nghiệp và cuộc sống tại Trung Quốc. Anh cũng không được kiểm tra thân nhiệt.
"Ông ấy trả lại hộ chiếu cho tôi và hỏi: 'À, nhân tiện, anh cũng không tới Vũ Hán, phải không?' 'Và anh cũng không bị sốt chứ?'"
Sau khi được hỏi, Jurinka rời sân bay với một tờ giấy khuyến nghị tự cách ly trong 2 tuần và một lời cam kết rằng sẽ có người gọi hỏi kiểm tra tình hình sức khỏe. Tuy nhiên, Jurinka cho biết không ai gọi anh trong nhiều ngày sau đó.
Một số hành khách khác cho biết việc kiểm tra sức khỏe giống như "trò may rủi", một số người chỉ được liên hệ kiểm tra qua email hoặc tin nhắn.
