Trào lưu nghỉ hưu sớm đang “nở rộ” vài năm trở lại đây khi những áp lực trong công việc đang khiến nhiều người cảm thấy mệt mỏi trong cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Một vài người mong muốn được thoát khỏi áp lực công việc, một số người muốn về quê “nuôi cá và trồng thêm rau”, hay có thời gian cho 1 chuyến du lịch vòng quanh thế giới.
Tuy nhiên, để đạt được tự do tài chính không phải là chuyện dễ dàng. Trên MXH khi bàn luận chuyện này có nhiều người đùa rằng để đạt được như vậy phải có nhiều tiền hoặc… rất nhiều tiền. Bên cạnh đó, không ít ý kiến phê phán người trẻ “chây lười” khi lúc nào cũng muốn nghỉ ngơi mà không làm việc.
Câu chuyện nghỉ hưu sớm có thật sự phức tạp như vậy không? Liệu cần bao nhiêu tiền mới nên có thể tự tin nghỉ hưu? Trong tập 4 Podcast Có Tiền Làm Gì? với chủ đề “Liệu có thể nghỉ hưu sớm năm 45 tuổi với 10 tỷ trong tài khoản?” sẽ giải đáp tất tần tật về chuyện nghỉ hưu sớm. Host Hà Chu cùng khách mời Trà My - một người bình thường với ý niệm về tiền phi thường, là một kế hoạch nghỉ hưu năm 45 tuổi với 10 tỷ đồng trong tài khoản đã có những trao đổi, chia sẻ thẳng thắn về chủ đề này.
Muốn độc lập cảm xúc, phải độc lập tài chính
Trà My là 1 cô gái đã có ước mơ nghỉ hưu sớm vào tuổi 45 từ khi mới tốt nghiệp đại học, 22 tuổi. Cô bạn chia sẻ rằng bản thân mình hy vọng lúc đó có thể đến một nơi có không gian chẳng hạn như Đà Lạt hay Sapa mở tiệm cà phê sách và không lo nghĩ về tiền bạc, có thời gian để đi du lịch. “Nhà mình không giàu nên không thể đi du lịch còn trẻ, mình nghĩ nghỉ hưu lúc 45 tuổi, vẫn đủ sức để đi du lịch”.
Đặc biệt hơn, năm nay Trà My 32 tuổi và có kế hoạch sẽ sống 1 mình, không lấy chồng. Cô bạn cho rằng, để sống 1 mình, chăm sóc được cho bản thân, đầu tiên phải có tiền.
Mục tiêu nghỉ hưu của Trà My rất rõ ràng. Nó bao gồm đến năm 45 tuổi có 10 tỷ để gửi ngân hàng, đủ tiền mở tiệm cà phê sách. Tiền lương vào khoảng thời gian sau nghỉ hưu là từ lãi ngân hàng. Còn về tiệm cà phê sách, lúc mở lúc không đều được, chẳng hạn sáng mai dậy muộn quá thì thôi không cần mở. Chính là kiểu không có áp lực về tiền bạc nữa.
Quan điểm của cô bạn, muốn độc lập cảm xúc phải độc lập tài chính. Khi có tiền, dù mình có buồn, nỗi buồn đấy cũng đỡ khổ sở hơn. Đã buồn rồi mà không có tiền nữa là bi kịch. Hiện nay có nhiều người cho rằng tiền bạc không còn quan trọng, mà hạnh phúc mới là điều cần thiết trong cuộc sống. Nhưng với cô bạn 32 tuổi này, “Mình càng muốn tự do, càng muốn hạnh phúc thì cần 1 công cụ cầu nối đó là tiền”.
Để có thể nghỉ hưu sớm, hay tự do tài chính, đầu tiên phải đến được bước độc lập tài chính. Tuy nhiên, khái niệm này hiện khá mơ hồ, khi mà mỗi người đều có những định nghĩa và quan điểm khác nhau. Trong vấn đề này, Trà My chia sẻ “Độc lập tài chính là đủ tài chính để lo cho mình, chi tiêu cho cuộc sống hàng ngày sẽ có định mức khác nhau. Nhu cầu cơ bản của mình bao gồm ăn, ngủ, nghỉ. Sau đó là học tập, các mối quan hệ, du lịch hưởng thụ, các mối quan hệ gia đình. Nó sẽ thay đổi theo từng năm thậm chí từng tháng, tùy thời điểm, tỷ lệ cho những khoản mục này sẽ khác nhau”.
Chắc hẳn nhiều người nghĩ rằng Trà My đã tích lũy cho việc nghỉ hưu sớm từ lúc 22 tuổi. Tuy nhiên, trên thực tế, trước năm 30 tuổi cô bạn tập trung phát triển “chiều rộng” của bản thân đó là làm những gì mình thích, muốn học và nghĩ rằng tốt cho mình. “Đến năm 30 tuổi, mình sẽ xác định được cái nào là thế mạnh nhất của bản thân, bắt đầu tiết kiệm. Trước đó, mình sẽ dành phần lớn thời gian, tiền bạc để học hỏi và trải nghiệm”.
Như vậy, năm 2019, Trà My bắt đầu tiết kiệm khoản tiền nghỉ hưu đến năm 45 tuổi với dự tính mỗi năm phải tích lũy 700 triệu đồng. Tuy nhiên, cô bạn chia sẻ rằng sức khỏe đang đi xuống nên có ý định lùi mục tiêu lại 40 tuổi phải tiết kiệm được 10 tỷ, tức là mỗi năm 1 tỷ đồng. Đồng thời, cô bạn 32 tuổi cũng cho rằng bản thân không nhất định phải mỗi năm 1 tỷ đồng, năm nay ít thì năm sau có thể bù lại, đặt ra mục tiêu để bản thân có động lực hơn.
Luôn so sánh với những người xung quanh, sĩ diện trong thu nhập có thể ảnh hưởng đến quyết định nghỉ hưu sớm
Có nhiều người không phải là không đủ tài chính để nghỉ hưu sớm mà là do luôn so sánh mình với những người xung quanh, có sĩ diện trong thu nhập.
Host Hà Chu chia sẻ, “Khi nói về câu chuyện nghỉ hưu sớm, thật ra mình nghĩ ai cũng có thể nghỉ hưu sớm. Mình chỉ cần 1 số tiền vừa đủ để duy trì cho quỹ an toàn. Tuy nhiên, cái mình phải cạnh tranh nhiều nhất là làm thế nào để không so sánh mình với những người xung quanh, vẫn đang tiếp tục làm việc, vẫn tiếp tục kiếm được nhiều tiền”.
Đồng quan điểm với Hà Chu, Trà My hài hước kể về quãng thời gian khi mới đi làm của mình. Tháng lương đầu tiên, thu nhập của cô bạn chỉ có 4 triệu đồng, song Trà My vẫn sống thoải mái ở thời điểm đấy.
“Có nhiều người sẽ có thu nhập cao hơn, nhưng mình cảm thấy đủ tức là nó đủ. Cái gì cũng có giá của nó. Khi thu nhập cao hơn, mình có chịu được sức ép như họ không, có hy sinh được như họ không. Cái quan trọng của con người là xác định bao nhiêu là đủ với mình”.
Thu nhập của Trà My ở hiện tại khoảng ít nhất là 50 triệu đồng, nhưng số tiền tiêu trong 1 tháng chỉ 20 triệu đồng. Thời điểm kiếm được nhiều nhất của cô nàng là trước dịch Covid-19, dao động 90-100 triệu đồng. Cứ ngỡ thu nhập cứ vậy mà đi lên nhưng do dịch nên mọi mối công việc cũng bị ảnh hưởng.
“Rủi ro của nghỉ hưu sớm là không biết xã hội sẽ tiếp tục như thế nào. Khoản tiền tiết kiệm cho nghỉ hưu sớm không bao giờ là đủ.”, host Hà Chu.
Với Trà My, cái đủ ở đây được xét trong từng thời điểm. Ví dụ năm ngoái mỗi tháng chi tiêu 20 triệu đồng, nhưng năm nay dịch, phải hạ xuống. Cái “đủ” đó còn phải xét theo tỷ lệ với thu nhập.
Host Hà Chu cũng chia sẻ về những nỗi lo của mình trong chuyện rủi ro khi nghỉ hưu sớm chẳng hạn như đồng tiền trượt giá, nếu như gặp biến cố và tiền của mình tiêu hết trong những chuyện đó thì sao. Trong trường hợp đó, mình lúc nào cũng phải có nguồn thu nhập bị động, như vậy vẫn mang theo lo lắng.
Kế hoạch luôn có những biến số, “Đôi lúc đặt ra mục tiêu không phải để có trọn vẹn nó mà chỉ để tạo động lực, đích đến. Nếu không lượng hóa đích đến thành con số rõ ràng, sẽ rất mơ hồ và mông lung, mình cũng rất dễ để đi trượt. Dĩ nhiên trên con đường mình đi sẽ có rất nhiều ngã rẽ, rẽ quá nhiều mình sẽ không có gì. Nhưng nếu có mục đích, mình sẽ có cảm giác mọi ngã rẽ sẽ dẫn về mục đích đó.”, quan điểm của Trà My.
Vấn đề phức tạp, để nghỉ hưu sớm cần gì?
Đối với Trà My, câu hỏi này điều đầu tiên chính là tiền đây. “Mình cần có 10 tỷ, 2 bất động sản bao gồm 1 cái ở thành phố, 1 cái để dưỡng già. Bây giờ, mình đã hoàn thành 1 trong 2 bất động sản ở thành phố mua vào năm 2020, giờ chỉ còn nợ vài ba trăm triệu đồng”.
Nhiều người cho rằng, nghỉ hưu chính là chỉ hưởng thụ, không còn làm việc nữa. Song, trong quan điểm của cô bạn 32 tuổi, “Nghỉ hưu ở đây là làm những cái mình thích nhưng không bị áp lực về tiền bạc, áp lực bởi những cái cư xử trong mối quan hệ”. Đó có thể là kiểu áp lực, nhiều lúc mình rất ghét bạn này, nhưng vì vẫn phải kiếm tiền nên sẽ phải thảo mai với nó.
Bên cạnh đó, trải nghiệm của host Hà Chu trong chuyện kiếm tiền là bản thân từ nhỏ đã cảm thấy bất an trong chuyện kiếm tiền dù không áp lực tiền bạc. Lúc nào, cũng cảm thấy phải kiếm nhiều tiền hơn và lúc nào mình cũng mặc định mọi người phải kiếm nhiều tiền. Suy nghĩ thường trực là muốn có nhiều tiền hơn, để có cuộc sống thoải mái.
Bây giờ, quan điểm đã khác đi. Host Hà Chu cho rằng dù vẫn có áp lực kiếm tiền nhưng có thể lựa chọn điều muốn làm hay không. “Với mình tiền không phải áp lực mà động lực, nếu mất nó cuộc sống sẽ hơi buồn”.
Hiện nay, nhiều bạn trẻ muốn có những công việc nhẹ nhàng, làm việc không áp lực, cho rằng tiền không còn quan trọng. Quan điểm của Trà My hoàn toàn đối ngược. “Tuổi trẻ đừng chọn cuộc sống không có áp lực, mình thấy như vậy khá phí hoài với cuộc đời. Bạn nói rằng tiền không quan trọng này nọ chẳng qua bạn không kiếm được tiền, không đủ năng lực kiếm tiền hoặc bạn không có cơ hội để kiếm tiền, hoặc bạn chưa dám khổ để kiếm tiền. Có áp lực kiếm tiền để bản thân và gia đình có cuộc sống tốt hơn, sau này bản thân tốt hơn”.
Dù vậy, cô bạn 32 tuổi cũng nhấn mạnh rằng tuổi trẻ nên có áp lực kiếm tiền chỉ là đừng để bản thân mình sa ngã, kiếm đồng tiền sai trái gây hại cho người khác. Tiền là mục tiêu cũng được, nhưng nên có giới hạn và vùng an toàn, phải cực kỳ lý trí.
Giá trị của mình cũng có thể dùng tiền để đo lường. Chẳng hạn như mình giỏi hay không cũng phụ thuộc vào người ta trả cho mình bao nhiêu tiền. Tất nhiên, đôi lúc cũng có những người rất giỏi nhưng không kiếm được nhiều tiền, nó cũng bị ảnh hưởng bởi thời điểm.
Muốn nghỉ hưu sớm thì phải tự do tài chính
Tuy nhiên, tự do tài chính là như thế nào? Đối với Trà My, cô bạn không quá suy nghĩ về vấn đề này. Bởi bây giờ có thể là tự do tài chính, nhưng sau đấy sẽ không phải nữa, nó thay đổi theo thời gian.
“Cho nên mình cho rằng nếu muốn là tự do tài chính, mình sẽ phải luôn luôn nghĩ, theo từng thời điểm, mình sẽ phải quan sát cuộc sống và hiểu rõ những khoản chi của mình. Không nên đặt mục tiêu quá cứng nhắc, mà phải hiểu mình chi tiêu như thế nào. Bạn chỉ tự do tài chính khi bạn thỏa mãn với những gì bạn có. Bạn cảm thấy cuộc sống như vậy đủ rồi, vậy là bạn tự do tài chính thôi”.
Trà My cho rằng để có được tự do sẽ phải đi kèm với rất nhiều điều kiện. Chẳng hạn nếu không muốn đau khổ trong tình yêu sẽ phải chấp nhận cô đơn. Nó là những thứ đánh đổi. Tự do tài chính hay không cũng không quan trọng. “Sống cảm thấy đủ với bản thân mình, thấy hạnh phúc với cuộc sống đấy, chẳng cần tự do tài chính cuộc sống của bạn cũng đã đủ tốt đẹp rồi. Cho nên đừng quá đặt nặng quá”.
Cô bạn 32 tuổi 1 lần nữa nhấn mạnh quan điểm của bản thân, tiền không phải quan trọng nhất nhưng là phương tiện quan trọng nhất trong cuộc sống này. Từ phương tiện để đạt mục tiêu, duy trì cuộc sống, thể hiện tình cảm.
“Mối quan hệ giữa tiền với mình là đôi bên có lợi, hiện tại đang là mối quan hệ tích cực. Mình cảm thấy hạnh phúc với những gì tiền mang lại và khi chị nhận được những đồng tiền, mình thấy bản thân xứng đáng. Tiền chỉ mất tác dụng khi nó tiêu đi nhưng không mang lại những giá trị mình mong muốn”.
Cuối Podcast, host Hà Chu nhấn mạnh “Tiền là công cụ giúp mình tự nhìn nhận bản thân rất tốt, xem mình có thật sự hiểu bản thân không, có biết mình đang muốn gì trong cuộc sống. Hay chuyện cụ thể hơn chẳng hạn như có lệ thuộc vào bản thân mình, để mua cảm xúc”.