Dã tràng là một loài cua biển nhỏ trong bộ Giáp xác mười chân với tập tính kiếm ăn và tạo ra nơi trú ẩn bằng việc vê cát.
Trong văn học dân gian Việt Nam có một truyện cổ tích kể về sự tích con dã tràng. Sự tích này có một vài phiên bản khác nhau, tuy nhiên nội dung của chúng đều để giải thích cho hiện tượng dã tràng vê các viên cát nhỏ thành nhà. Một phiên bản quen thuộc kể rằng, một người đàn ông có tên là Dã Tràng "xe cát" để lấp biển, nhằm đòi lại viên ngọc quý có thể nghe hiểu tiếng nói của các loài động vật, do một con rắn hổ mang cho để trả ơn cứu mạng, mà Đông Hải Long Vương đã lập mưu để lấy trộm.
Công việc không thể hoàn thành, Dã Tràng sau khi chết đã hóa thành con dã tràng (hay con còng còng) và vẫn tiếp tục xe cát để lấp biển. Vì vậy dân gian Việt Nam có câu:
"Dã tràng xe cát biển đông
Nhọc nhằn mà chẳng nên công cán gì".