Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: Reuters.
Bài chuyên luận của Tổng thống Nga Putin dài tới 6.000 từ và có nhan đề "Về sự thống nhất lịch sử của người Nga và người Ukraine". Bài viết được chú ý trong bối cảnh xung đột ở vùng Donbass, miền đông Ukraine, vẫn diễn ra. Tuy nhiên bài viết này còn có những hàm nghĩa sâu rộng hơn về chính trị, có từ trước Putin hàng thế kỷ và có thể còn vang vọng trong quan hệ Nga-Ukraine một thời gian dài nữa sau khi Putin thôi hẳn làm tổng thống.
Nga và Ukraine cùng một gốc gác dân tộc và lịch sử
Bài viết dài của ông Putin mở đầu bằng phần trình bày chi tiết về lịch sử, miêu tả quá trình hình thành các tộc người Slav phương Đông. Dân tộc Nga, Belarus, và Ukraine ngày nay, theo nhận xét của Putin, đều là con cháu của Kiev Rus, một liên bang lỏng lẻo thế kỷ 9 do triều đại Rurik bắt nguồn từ Scandinavia thành lập. Putin nêu các thời kỳ như sự chiếm đóng của Mông Cổ, cuộc đối đầu giữa các phe cánh quý tộc Boyar, việc thành lập Sa quốc Nga , mà qua đó dần hình thành một mảnh đất chung: Các tộc người trên mảnh đất đó gắn kết bện chặt với nhau bởi một ngôn ngữ chung và niềm tin tôn giáo chung. Tiếng Nga và tiếng Ukraine chỉ đơn thuần là các phương ngữ của cùng một ngôn ngữ chung. Putin phân tích cụ thể thêm: "Một cách tự nhiên, nhiều thế kỷ phân mảnh và sống trong các nhà nước khác nhau đã dẫn tới các đặc điểm ngôn ngữ vùng miền, kéo theo sự xuất hiện của các phương ngữ".
Putin lý giải việc "Ukraine tách khỏi Nga"
Tổng thống Putin cho rằng các nỗ lực thách thức sự thống nhất ẩn sâu này xuất phát không phải từ bên trong mà là từ bên ngoài. Ông Putin viết, sự thách thức này trước tiên đến từ giới tinh hoa Ba Lan thèm khát bành trướng sang phía đông, và trong các thế kỷ sau là từ giới chức Áo-Hung muốn phá hoại các nỗ lực chiến tranh của Đế chế Nga trong Thế chiến I bằng cách thổi bùng tâm lý chống Nga ở Galicia. Vào cuối thập niên 1910, sự tan rã của Đế chế Nga đã nhanh chóng đặt Ukraine vào thế phó mặc số phận của mình cho bàn tay nhào nặn của Đế chế Đức. Nhưng không lâu sau đó, Ba Lan đã hậu thuẫn cho thủ lĩnh dân tộc Symon Petliura của Ukraine để đổi lại quyền lãnh thổ đối với Galicia.
Thế rồi đến sự kiện những người Bolshevik lên nắm quyền ở Nga. Theo Putin, chính những người Bolshevik đã phá vỡ sự thống nhất của người Slav phương Đông bằng chính sách "Ukraine hóa", áp một bản sắc Ukraine trên những người mà thực chất là người Nga. Putin viết: "Họ vẽ bản đồ theo ý mình và trao các món quà lãnh thổ hào phóng". Theo Putin, vì điều này mà nước Nga bị chia cắt lãnh thổ và bị mất lãnh thổ.
Cảnh báo mưu đồ lợi dụng Ukraine để chống Nga
Tổng thống Nga Putin cho rằng các nước phương Tây hiện nay bám vào các học thuyết cũ về nhà nước Ukaine để biến nước Ukraine hậu Xô viết thành một nước "chống Nga". Putin lưu ý rằng các nỗ lực dẫn tới cuộc cách mạng Euromaidan vào năm 2014, mà trong đó Kiev bị đặt dưới sự bá chủ của phương Tây.
Putin viết: "Trong dự án chống Nga, không có chỗ cho một nước Ukraine có chủ quyền hoặc các lực lượng chính trị đang cố gắng bảo vệ nền độc lập thực sự của họ".
Putin sau đó đưa ra những thông điệp hết sức cứng rắn về xung đột ở miền đông Ukraine. Ông nhận định rằng "Kiev đơn giản là không cần đến Donbas".
Putin viết tiếp: "Nga để ngỏ đối thoại với Ukraine và sẵn sàng thảo luận các vấn đề phức tạp nhất. Nhưng đối với chúng tôi, điều quan trọng là biết được đối tác của chúng tôi đang bảo vệ lợi ích quốc gia của họ chứ không phải là phục vụ ai khác, và không phải là công cụ trong tay kẻ khác chống lại chúng tôi".
Chừng nào Ukraine vẫn còn là điều mà Putin coi là một trung tâm chống Nga thì không còn gì để thảo luận giữa Nga và Ukraine. Theo Putin, thế bế tắc này vẫn chưa được giải quyết nếu chỉ có sự thay đổi chính quyền ở Kiev, bởi đối với Putin sự buồn phiền không nằm ở chính quyền Tổng thống Zelensky cụ thể mà là với nhà nước Ukraine như nó được tạo ra hiện nay.
Tổng thống Nga Putin khẳng định chỉ có một cách duy nhất để nước Ukraine hậu Xô viết tồn tại một cách hợp lý. Ông viết: "Tôi tin rằng chủ quyền thực sự của Ukraine chỉ khả thi thông qua quan hệ đối tác với Nga... Chúng ta đã luôn ở bên nhau và sẽ mạnh lên và thành công hơn gấp nhiều lần. Bởi vì chúng ta là một dân tộc".
Ông Putin bày tỏ rõ quan điểm: "Chúng tôi sẽ không bao giờ cho phép người ta sử dụng các lãnh thổ lịch sử của chúng tôi và những người gần gũi với chúng tôi sống ở đó để chống lại chúng tôi". Đồng thời ông cảnh báo "những ai dám làm điều đó sẽ phá hủy đất nước của chính mình"./.