Theo báo Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP), các nghị sĩ Philippines đã kêu gọi một cuộc điều tra an ninh liên quan đến việc Trung Quốc sở hữu một phần mạng lưới của quốc gia này sau khi giới chức cảnh báo các kỹ sư ở Bắc Kinh có thể làm toàn bộ Philippines chìm trong bóng tối chỉ với một cần gạt công tắc.
Chủ tịch Tập đoàn Truyền điện quốc gia (TransCo) Melvin Matibag xác nhận có khả năng xảy ra “viễn cảnh” đó trong một cuộc thảo luận bỏ phiếu tại Thượng viện ngày 19/11 liên quan đến ngân sách chính phủ 2020.
Tập đoàn lưới điện Trung Quốc nắm giữ 40% cổ phần của Tập đoàn lưới điện quốc gia Philippines (NGCP) – một công ty tư nhân đóng gói nhượng quyền từ năm 2009 để vận hành mạng lưới truyền tải điện năng. Mặc dù trên giấy tờ, TransCo phụ trách điều hành hệ thống và giám sát NGCP, song theo ông Matibag, trong thực tế, “quyền kiểm soát bị giới hạn”.
Tại buổi thảo luận, Thượng nghị sĩ đảng Tự do đối lập Risa Hontiveros đặt câu hỏi về mức độ kiểm soát của Bắc Kinh trong bối cảnh hai nước vẫn tiếp tuc căng thẳng do tranh chấp lãnh thổ liên quan đến Biển Đông.
Bà Risa cảnh báo: “Trung Quốc sẽ là một phần trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, từng giờ, từng phút, từng khoảnh khắc nếu như các kỹ sư Trung Quốc vẫn là những người quản lý và điều khiển hệ thống truyền tải điện. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu một người nào đó ở Bắc Kinh tắt công tắc”.
Theo như báo cáo được đưa ra thảo luận tại Thượng viện, Tập đoàn Lưới điện Trung Quốc được cho là đổi văn bản hướng dẫn hệ thống truyền tải điện của NGCP sang tiếng Trung Quốc và cho phép người Trung Quốc vận hành máy móc.
Trước đó, theo hợp đồng của NGCP, chỉ có người Philippines được phép vận hành máy móc trong khi các kỹ sư Trung Quốc chỉ chịu trách nghiệm đảm bảo về mặt kỹ thuật.
Ông Sherwin Gatchalian – Chủ tịch Ủy ban Năng lượng của Thượng viện Philippines, và được giao nhiệm vụ bảo vệ ngân sách chính phủ liên quan đến năng lượng – cho biết một cuộc điều tra sẽ được triển khai trong năm tới.
Đứng trước nghi vấn của nghị sĩ Risa, ông Sherwin Gatchalian trấn an: “Tôi đã được chủ tịch của TransCo báo cáo họ đang tìm hiểu về khả năng này. Việc Bắc Kinh kiểm soát có thể xảy ra, nhưng TransCo, với khả năng kỹ thuật của mình, sau có thể tiếp quản và điều hành mạng lưới điện bằng tay.
Theo ông Gatchalian, giới chức nước này có thể tái kích hoạt hệ thống điện trong vòng 24-48 tiếng đồng hồ trong trường hợp bị can thiệp.
Thượng nghị sĩ Richard Gordon cho rằng các chính sách cần được sửa đổi để đảm bảo Philippines nằm hoàn toàn kiểm soát những cơ sở hạ tầng quan trọng, bao gồm cả mạng lưới điện độc quyền của nước này.
Chủ tịch Gatchalian thừa nhận các nhà đầu tư nước ngoài có thể cảm thấy e dè bởi động thái rút lại việc nhượng quyền thương mại của Thượng viện. Tuy nhiên, ông khẳng định: “Đây là vấn đề an ninh quốc gia. Nó là ưu tiên hàng đầu khi xem xét các hoạt động kinh doanh”.