Chỉ có giá 1 USD, nhưng thiếu hụt loại chip này đang gây nên cuộc khủng hoảng trên toàn cầu

Nguyễn Hải |

Cuộc khủng hoảng hiện tại đang cho thấy, chuỗi cung ứng trong ngành công nghiệp chip thế giới đang mong manh như thế nào.

Thật khó có thể tin ngành công nghiệp trị giá đến 450 tỷ USD trên toàn cầu lại rơi vào cuộc khủng hoảng trầm trọng như hiện nay. Thế nhưng nếu nhìn vào con chip 1 USD trong bộ điều khiển màn hình (display driver), bạn sẽ hiểu rõ hơn nguồn cơn của điều này.

Ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu được hình thành nên từ hàng trăm loại chíp khác nhau, với các tên tuổi hàng đầu như Qualcomm hay Intel, làm ra các con chip có giá từ 100 USD cho đến hơn 1.000 USD, vận hành từ mỗi chiếc smartphone nhỏ gọn cho đến các siêu máy tính.

Đối lập với chúng là các chip điều khiển màn hình. Nhiệm vụ duy nhất của nó là đưa các tập lệnh cơ bản hiển thị trên màn hình điện thoại, máy tính hoặc hệ thống dẫn đường. Đứng cạnh các siêu chip của Qualcomm hay Intel, các con chip điều khiển màn hình chỉ là một linh kiện không đáng chú ý.

Chỉ có giá 1 USD, nhưng thiếu hụt loại chip này đang gây nên cuộc khủng hoảng trên toàn cầu - Ảnh 1.

Những con chip tưởng chừng không quan trọng như chip điều khiển màn hình hóa ra lại đang gây nên cuộc khủng hoảng toàn cầu.

Nhưng vấn đề hiện tại của ngành công nghiệp chip – và ngày càng nhiều các công ty bên ngoài lĩnh vực này, như các nhà sản xuất ô tô – là không đủ chip điều khiển màn hình cho tất cả bọn họ. Các hãng sản xuất nên chúng không thể đáp ứng kịp nhu cầu đang tăng mạnh nên giá cũng bị đẩy lên. Điều đó góp phần làm thiếu hụt nguồn cung và gia tăng chi phí cho các tấm nền màn hình LCD – một thành phần thiết yếu cho TV và laptop, cũng như ô tô, máy bay và các tủ lạnh cao cấp.

"Nó không giống như việc bạn cần là làm được nó. Nếu bạn đã có mọi thứ, nhưng lại không có bộ điều khiển màn hình, bạn sẽ không hoàn thiện nổi sản phẩm của mình." Stacy Rasgon, người theo dõi ngành bán dẫn tại hãng Sanford C. Bernstein.

"Tôi chưa bao giờ thấy bất kỳ điều gì giống như vậy trong hơn 20 năm qua, kể từ khi công ty tôi thành lập." Jordan Wu, nhà đồng sáng lập và là CEO của Himax Technologies Co., một trong những hãng hàng đầu về chip điều khiển màn hình. "Mọi lĩnh vực đều đang thiếu hụt chip."

Chẳng ai muốn làm chip giá rẻ

Hãng Himax của ông Wu là điển hình của tình trạng hiện tại. Được thành lập từ năm 2001, danh tiếng của Himax trong ngành đến từ việc cung cấp các chip điều khiển cho các loại màn hình và laptop. Sau khi được IPO vào năm 2006, họ mở rộng hoạt động của mình sang smartphone, tablet và màn hình cảm ứng. Giờ đây chip của họ được sử dụng trong nhiều loại sản phẩm, từ điện thoại, TV cho đến ô tô.

Chỉ có giá 1 USD, nhưng thiếu hụt loại chip này đang gây nên cuộc khủng hoảng trên toàn cầu - Ảnh 2.

Nhu cầu tăng vọt đối với chip điều khiển màn hình

Ông Wu cho biết, mình không thể tăng sản lượng chip điều khiển màn hình bằng cách buộc nhân viên làm việc nhiều hơn. Himax chỉ thiết kế nên các con chip này và sau đó đặt hàng các hãng gia công chip như TSMC và United Microelectronics Corp để sản xuất. Chip của họ cũng chỉ được làm trên các tiến trình cũ, ví dụ 16nm, thay vì các tiến trình hiện đại nhất như 5nm trên các chip cao cấp.

Nút thắt ở đây là ngay cả các dây chuyền sản xuất chip tiến trình cũ cũng đang chạy hết công suất. Đại dịch đang khiến nhu cầu tăng mạnh khiến các đối tác sản xuất không thể cung cấp đủ chip điều khiển màn hình cho mọi tấm nền trong máy tính, TV, máy chơi game console – chưa kể các sản phẩm mới được tích hợp màn hình như tủ lạnh, nhiệt kế và ô tô.

Tình trạng thiếu hụt đặc biệt nghiêm trọng đối với ô tô. Các chip điều khiển dùng trong lĩnh vực này được sản xuất trên tấm wafer 8 inch, thay vì 12 inch cao cấp hơn. Sumco Corp, một trong những hãng sản xuất tấm wafer hàng đầu, cho biết sản lượng từ các dây chuyền sản xuất tấm wafer 8 inch hiện chỉ khoảng 5.000 tấm mỗi tháng – thấp hơn nhiều so với năm 2017.

Chỉ có giá 1 USD, nhưng thiếu hụt loại chip này đang gây nên cuộc khủng hoảng trên toàn cầu - Ảnh 3.

Giá màn hình LCD cũng tăng vọt từ khi bắt đầu đại dịch

Chưa hết, các dây chuyền sản xuất trên tiến trình cũ cũng không được mở rộng khi nó không mang lại lợi ích kinh tế. Các dây chuyền hiện tại đã được khấu hao hết và tinh chỉnh cho năng suất gần như hoàn hảo, nghĩa là các chip điều khiển màn hình loại cơ bản và loại cao cấp hơn có thể được sản xuất với giá khoảng 1 USD và cao hơn một chút. Mua thêm thiết bị mới và bắt đầu từ năng suất thấp nghĩa là chi phí cao hơn.

Ông Wu cho biết: "Quá đắt để xây dựng các dây chuyền sản xuất mới." Các đồng nghiệp khác của Himax, như Novatek Microelectronics cũng gặp vấn đề tương tự.

Việc thiếu chip đang làm giá tấm nền LCD tăng vọt. Tấm nền LCD 50 inch cho TV đã tăng gấp đôi trong thời gian từ tháng Một đến tháng Ba năm 2020. Bloomberg Intelligence còn dự báo giá LCD sẽ tiếp tục tăng ít nhất cho đến Quý Ba năm nay. Tất cả đến từ "sự thiếu hụt kinh khủng" của chip điều khiển màn hình.

Chỉ có giá 1 USD, nhưng thiếu hụt loại chip này đang gây nên cuộc khủng hoảng trên toàn cầu - Ảnh 4.

Họa vô đơn chí

Tình hình càng tồi tệ hơn khi kính cũng thiếu. Nhiều nhà sản xuất lớn đều đang gặp các tai nạn tại khu vực sản xuất, bao gồm mất điện tại Nippon Electric Glass vào tháng 12 và một vụ nổ tại AGC Fine Techno Korea vào tháng Một. Theo dự báo của hãng DSCC, tình trạng căng thẳng này sẽ kéo dài ít nhất cho đến mùa hè năm nay.

Không chỉ bộ điều khiển màn hình, sự gãy đổ tương tự trong chuỗi cung ứng cũng đang xảy ra đối với nhiều linh kiện tưởng chừng không quan trọng khác – ví dụ các chip quản lý năng lượng cũng đang thiếu hụt nguồn cung – và lan nhanh ra nền kinh tế toàn cầu. Các nhà sản xuất ô tô như Ford Motor, Nissan Motor và Volkswagen AG đều phải thu hẹp sản lượng, có thể đã làm thiệt hại khoảng 60 tỷ USD doanh thu cho ngành này trong năm nay.

"Họa vô đơn chí" khi nhiều sự kiện tồi tệ khác lại vừa mới xảy ra. Một cơn bão tuyết hiếm hoi ở vùng Texas đã hạ gục khả năng sản xuất chip của Mỹ. Trận hỏa hoạn trong một nhà máy của Renesas, hãng sản xuất chip quan trọng của Nhật đã khiến nơi này phải đóng cửa trong một tháng. Samsung đã phát đi cảnh báo về "sự mất cân đối nghiêm trọng" trong ngành công nghiệp bán dẫn, còn TSMC cho biết họ không thể đáp ứng kịp nhu cầu tăng vọt hiện tại khi các nhà máy của họ đã vận hành hơn 100% công suất.

Chỉ có giá 1 USD, nhưng thiếu hụt loại chip này đang gây nên cuộc khủng hoảng trên toàn cầu - Ảnh 5.

Đám cháy đã phá hủy 5% số phòng sạch của hãng chip Renesas

Nhu cầu tăng cao bất ngờ vì đại dịch Covid-19

Khởi đầu của cuộc khủng hoảng hiện tại nằm ở việc dự tính sai nhu cầu khi đại dịch Covid-19 lan tràn từ năm ngoái. Khi dịch bệnh bắt đầu lan đi khắp thế giới, hầu như ai cũng cho rằng mọi người sẽ cắt giảm chi tiêu khiến nhu cầu đi xuống – nhưng hóa ra nó lại đi lên theo cách ít ai ngờ đến.

Chỉ có giá 1 USD, nhưng thiếu hụt loại chip này đang gây nên cuộc khủng hoảng trên toàn cầu - Ảnh 6.

Thời gian sản xuất cho một đơn hàng chip đang ngày càng tăng

Mọi người phải ở lại trong nhà bắt đầu gia tăng mua sắm đồ công nghệ. Họ mua các máy tính tốt hơn, các màn hình lớn hơn để có thể làm việc từ xa, học tập trực tuyến hoặc giải trí. Các TV 4K, máy điện tử cầm tay, máy tạo váng sữa, nồi chiên không dầu hay máy xay … các vật dụng để cuộc sống tại gia của họ trong thời kỳ cách ly trở nên dễ chịu hơn. Cuối cùng một thảm họa dịch bệnh lại biến thành sự kiện Black Friday kéo dài nhiều tháng.

Bất ngờ hơn cả là các hãng sản xuất ô tô. Mọi người phải ở trong nhà thì ai còn cần đến ô tô nữa – các hãng bắt đầu đóng cửa nhà máy, và yêu cầu đối tác sản xuất thêm linh kiện, bao gồm cả các chip thiết yếu cho ô tô.

Nhưng rồi từ cuối năm 2020, khi đại dịch tạm lắng và mọi người bắt đầu đổ ra đường. Lần này họ không dùng các phương tiện công cộng nữa mà chuyển sang đi xe cá nhân, khiến nhu cầu tăng vọt. Khi các nhà sản xuất ô tô mở cửa lại nhà máy và dựa vào các nhà sản xuất chip như TSMC hay Samsung để đáp ứng nhu cầu của mình thì đã quá muộn, hai hãng này vẫn đang căng mình đáp ứng nhu cầu cho các khách hàng trung thành của mình.

Chính vì vậy, dù doanh thu tăng vọt và giá cổ phiếu đã leo cao gấp 3 lần, ông Wu vẫn không vui mừng đối với tình trạng hiện tại. "Chúng ta vẫn chưa đi tới điểm có thể thấy được ánh sáng cuối đường hầm."

Tham khảo Bloomberg

Đường dây nóng: 0943 113 999

Soha
Tags

chip

Báo lỗi cho Soha

*Vui lòng nhập đủ thông tin email hoặc số điện thoại