Tổng thống đắc cử Iran, ông Seyyed Ebrahim Raisi. Ảnh: AFP
Ông Ebrahim Raisi, 60 tuổi, cố vấn thân cận của Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei đã giành được tổng cộng 17,9 triệu phiếu bầu, chiếm 62% trên tổng số 28,9 triệu phiếu. Ông được sự ủng hộ rộng rãi của phe bảo thủ và phe cứng rắn tại Iran. Theo kế hoạch, ông sẽ tuyên thệ nhậm chức và kế nhiệm Tổng thống Hassan Rouhani vào tháng 8/2021.
Giống như Lãnh tụ Tối cao Ayatollah Ali Khamenei, ông Ebrahim Raisi thường đội chiếc khăn xếp màu đen trên đầu, biểu thị rằng ông là hậu duệ của nhà Ebrahim Raisi. Ebrahim Raisi được coi là người nhiều khả năng sẽ kế nhiệm Đại giáo chủ Ali Khamenei, 82 tuổi, khi ông Khamenei qua đời.
Cuộc đời và sự nghiệp của ông Ebrahim Raisi
Ebrahim Raisi sinh ra ở thành phố Mashhad, Đông Bắc Iran – một trung tâm tôn giáo của người Hồi giáo dòng Shia. Lớn lên trong một gia đình giáo sỹ, Raisi được giáo dục về tôn giáo từ rất sớm. Năm 15 tuổi, ông theo học tại một trường dòng nổi tiếng ở Qom.
Khi cách mạng Hồi giáo Iran nổ ra năm 1979, nhằm lật đổ quyền lực và sự cai trị của vua Mohammad Reza Pahlavi (người Iran gọi vua là Shah), Raisi được cho là đã tham gia một số sự kiện buộc vua Mohammad Reza Pahlavi phải sống lưu vong và thành lập một hệ thống chính trị mới dưới sự lãnh đạo của Lãnh tụ tối cao Ayatollah Ruhollah Khomeini.
Sau Cách mạng Hồi giáo Iran , Ebrahim Raisi làm việc tại một văn phòng công tố ở Masjed Soleyman, Tây Nam Iran. Năm 1985, Ebrahim Raisi được bổ nhiệm làm phó công tố viên tại Tehran. Sau đó ông tiếp tục kinh qua nhiều vị trí khác nhau trong hệ thống tư pháp của Iran.
Ông từng đảm nhiệm vai trò lãnh đạo Văn phòng Tổng Thanh tra năm 1994 và phó chánh án thứ nhất của Iran từ năm 2004 đến năm 2014. Trong thời gian giữ chức vụ này, ông đã được bầu vào Hội đồng Chuyên gia Iran – cơ quan có nhiệm vụ lựa chọn người thay thế lãnh tụ tối cao của Iran trong trường hợp nhân vật này qua đời.
Ebrahim Raisi được bổ nhiệm Bộ trưởng Tư pháp Iran từ năm năm 2014 đến năm 2016. Tiếp đến, ông trở thành Giám đốc điều hành và Chủ tịch của Quỹ Astan-e Quds Razavi, quỹ từ thiện lớn nhất Iran, phụ trách đền thờ Imam Reza và tất cả các tổ chức liên kết. Với vị trí này, Ebrahim Raisi quản lý khối tài sản khổng lồ của quỹ trị giá hàng tỷ USD, có mối quan hệ chặt chẽ với các lãnh đạo tôn giáo và giới thượng lưu của Mashhad, thành phố lớn thứ hai của Iran.
Ông Ebrahim Raisi từng bị Mỹ trừng phạt với cáo buộc tham gia vào vụ hành quyết hàng nghìn tù nhân chính trị năm 1988 và trấn áp tình hình bất ổn tại Iran năm 2009.
Hoài bão trở thành tổng thống
Ông Raisi tranh cử tổng thống lần đầu tiên vào năm 2017, trở thành ứng cử viên đối đầu với ông Hassan Rouhani – một người theo chủ nghĩa ôn hòa. Nhưng ông Raisi đã thất bại khi chỉ nhận được chưa đến 16 triệu phiếu bầu, tương đương 38% trong một cuộc bầu cử có tỷ lệ cử tri đi bầu là 73%.
Sau một thời gian ngắn vắng bóng trên chính trường, đến năm 2019, ông được Lãnh tụ Tối cao Iran Ali Khamenei bổ nhiệm làm Bộ trưởng Tư pháp. Trên cương vị này, ông Raisi đã xây dựng hình ảnh là một quan chức quyết liệt chống nạn tham nhũng. Ông đã tổ chức nhiều phiên tòa xét xử công khai, truy tố nhiều nhân vật thân cận với chính phủ và cơ quan tư pháp.
Với quyết tâm chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Iran lần này, Ebrahim Raisi đã thực hiện chiến dịch tranh cử tại gần như khắp các tỉnh thành của Iran. Trong chiến dịch tranh cử, ông luôn thể hiện là người đấu tranh cho tầng lớp lao động của Iran, thúc đẩy các doanh nghiệp địa phương phát triển bất chấp lệnh trừng phạt của Mỹ.
Quan điểm về kinh tế và thỏa thuận hạt nhân
Dù từng lên tiếng phản đối thỏa thuận hạt nhân mang tên Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA) giữa Iran và nhóm P5+1, nhưng lần này ông cho biết ông sẽ ủng hộ thỏa thuận và sẽ thành lập một chính phủ “mạnh mẽ” để khiến thỏa thuận được triển khai đúng hướng.
Hiện Iran và các cường quốc trên thế giới đang tiến hành vòng đám phán thứ 6 tại Vienna, Áo để khôi phục thỏa thuận hạt nhân. Nếu cuộc đàm phán thành công, các biện pháp trừng phạt của Mỹ đối với Iran sẽ được dỡ bỏ, đổi lại Tehran phải cắt giảm đáng kể chương trình hạt nhân, trong bối cảnh nước này đang làm giàu uranium đến mức 63%- mức cao nhất từ trước đến nay.
Khi thỏa thuận tạm thời giữa Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) với Iran nhằm duy trì hoạt động giám sát tại Iran sắp hết hạn vào ngày 24/6, các nhà đàm phán cho biết, vòng đàm phán thứ 6 này sẽ không phải là vòng cuối cùng. Tuy nhiên, nhiều người hy vọng thỏa thuận hạt nhân có thể được khôi phục trước khi ông Raisi lên nắm quyền.
Hiện, Iran đang phải đối mặt với nhiều khó khăn về kinh tế. Quốc gia với khoảng 83 triệu dân này đang chứng kiến tỷ lệ lạm phát và tỷ lệ thất nghiệp cao, thâm hụt ngân sách lớn cùng những thách thức trong cuộc chiến chống Covid-19.
Trong cương lĩnh tranh cử, ông Raisi đã cam kết đưa sản xuất vào nhóm ưu tiên hàng đầu, giảm một nửa chi phí điều trị y tế, tăng cường quản lý thị trường; tạo ra ít nhất một triệu việc làm mỗi năm, giảm tỷ lệ lạm phát xuống còn một con số, thúc đẩy cuộc chiến chống tham nhũng và minh bạch tài chính.
Chiến thắng của ông Ebrahim Raisi được kỳ vọng sẽ mang lại luồng sinh khí mới, giúp vực dậy nền kinh tế của Iran vốn đang bị kiềm tỏa vì các lệnh trừng phạt quốc tế. Tuy nhiên, là một người theo quan điểm cứng rắn, Tổng thống đắc cử Raisi có thể khiến mối quan hệ vốn đang leo thang căng thẳng giữa Tehran và Washington trở nên phức tạp trong nhiệm kỳ 4 năm tới./.