Doanh nhân Cao Minh Sơn (SN 1961) là Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Sông Châu. Doanh nghiệp này được thành lập tháng 3/2006 có trụ sở ở tỉnh Hà Nam. Từ tháng 7/2016 đến nay, công ty tăng vốn điều lệ lên mức 30 tỷ đồng. Công ty Sông Châu được biết đến là chủ đầu tư dự án Khu đô thị Sông Châu nằm trên trục đường tỉnh lộ 491, ở cửa ngõ thị trấn Vĩnh Trụ, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam.
Đại gia chuyên thâu tóm 'đất vàng' nhà nước
Ngoài Công ty Sông Châu, ông Cao Minh Sơn còn sở hữu 10 doanh nghiệp với số vốn điều lệ khủng và đứng sau loạt thương vụ thâu tóm đất vàng nhà nước.
Cụ thể, Công ty cổ phần đầu tư phát triển Bình An của Chủ tịch Cao Minh Sơn được biết đến nhiều với vụ thâu tóm đất Zone 9 Trần Thánh Tông, Hà Nội. Khu đất Zone 9 có diện tích khoảng 11.227m2 có nguồn gốc là cơ sở sản xuất của Công ty Dược phẩm Trung ương 2 (mã CK: DP2) quản lý.
Năm 2007, sau khi được Chính phủ cho phép di dời lên KCN Quang Minh (Vĩnh Phúc), Dược phẩm Trung ương 2 và các đối tác khác đã thành lập ra Công ty cổ phần đầu tư phát triển Bình An để thực hiện dự án vào năm 2009.
Chủ tịch Cao Minh Sơn trong lần hiếm hoi xuất hiện trước truyền thông
Một khu đất khác tại Hà Nội cũng có "bóng dáng" Chủ tịch Cao Minh Sơn là 1.500m2 mặt đường Trần Khát Chân, quận Hai Bà Trưng. Được biết, năm 1996, UBND TP Hà Nội đã có quyết định thu hồi khu đất này khi đó đang do Hợp tác xã Nông nghiệp Đồng Thanh quản lý để giao cho Tổng công ty Chè Việt Nam thực hiện dự án khách sạn 3 sao.
Để thực hiện dự án, Tổng công ty Chè Việt Nam đã liên danh cùng Tập đoàn bất động sản Mulpha Haute Couture của Malaysia để xây dựng khách sạn Indochine Ha Noi, cao 18 tầng tiêu chuẩn 3 sao và một trung tâm đấu giá chè quốc tế trên lô đất 1.500m2 theo Quyết định 2750/QĐ-UB của UBND TP Hà Nội.
Năm 2015, Tổng công ty Chè Việt Nam tiến hành cổ hóa. Số cổ phần tại dự án Indochine Ha Noi được Tổng công ty Chè chuyển nhượng cho Công ty cổ phần Sông Châu.
Báo cáo tài chính kiểm toán năm 2015 của Tổng công ty Chè Việt Nam ghi nhận khoản phải thu trị giá 6 tỷ đồng đối với Công ty Sông Châu
Tuy nhiên, cập nhật đến cuối tháng 12/2019, cơ cấu sở hữu của Indochine Hà Nội gồm Tổng công ty Chè Việt Nam chiếm 30% vốn điều lệ, còn đối tác ngoại Mulpha Haute Conture Sdn (Malaysia) nắm 70% vốn còn lại. Ông Cao Minh Sơn nắm giữ chức Tổng giám đốc kiêm người đại diện pháp luật của doanh nghiệp.
Ông Cao Minh Sơn sử dụng nhiều nhất pháp nhân Công ty cổ phần Đầu tư Tài chính Đất Việt để thực hiện các vụ thâu tóm. Điển hình là năm 2017, Đầu tư Tài chính Đất Việt và Công ty Sông Châu, từng ký hợp đồng hợp tác liên doanh với Công ty cổ phần Dược Trung Ương Mediplantex, để thực hiện dự án tổ hợp công trình, trung tâm thương mại, văn phòng cho thuê và nhà ở để bán Central Residence tại khu đất số 190, tổ 14, Nam Từ Niêm, Hà Nội.
Để triển khai dự án trên, liên doanh đã thành lập pháp nhân Công ty TNHH Đầu tư Bất động sản Smart City. Dự án có tổng mức đầu tư khoảng 2.000 tỷ đồng, xây dựng trên khu đất rộng 35.000 m2. Tại thời điểm tháng 6/2017, Bất động sản Smart City có vốn điều lệ 100 tỷ đồng, trong đó, Công ty Sông Châu chiếm 85% và Dược Trung Ương Mediplantex chiếm 15%.
Bên cạnh đó, Đầu tư Tài chính Đất Việt Đất Việt còn được biết đến là liên doanh với Tổng công ty Dược Việt Nam (Vinapharm) và Công ty cổ phần đầu tư xây dựng thương mại Sông Hồng nhằm xây dựng Dự án Trung tâm Dược phẩm, văn phòng - căn hộ tại lô đất số 95 Láng Hạ, quận Đống Đa, TP. Hà Nội (diện tích 3.280m2).
Đáng chú ý, Đầu tư Tài chính Đất Việt Đất Việt thành lập năm 2007 nhưng đã ngừng hoạt động và đóng mã số thuế từ tháng 1/2021.
Đó là tại Hà Nội, còn tại TP.HCM, đại gia họ Cao cũng sử dụng cách thức tương tự để thâu tóm nhiều khu đất có nguồn gốc nhà nước. Cụ thể, Đầu tư Tài chính Đất Việt đã cùng CTCP Du lịch biển Mỹ Khê và Liên hiệp Hợp tác xã Thương mại TP.HCM (Saigon Co.op) tháng 8/2010 góp vốn thành lập CTCP Đầu tư Phúc Thịnh, với mục tiêu đầu tư xây dựng dự án tại khu đất 168 Nguyễn Đình Chiểu có diện tích 4.528 m2. Ông Cao Minh Sơn từng làm Chủ tịch kiêm đại diện pháp luật CTCP Đầu tư Phúc Thịnh trong thời gian ngắn từ tháng 2-11/2018.
Cùng giai đoạn tức vào tháng 7/2010, Đầu tư Tài chính Đất Việt tiếp tục hợp tác với Mỹ Khê và CTCP Vận chuyển Sài Gòn Tourist (STT) để triển khai dự án bất động sản trên khu đất 99C Phổ Quang, quận Tân Bình rộng 9.252m2 (được UBND TP.HCM cho STT thuê).
Các bên thành lập doanh nghiệp dự án là CTCP Đầu tư Bất động sản Lạc Hồng. Theo thỏa thuận, Công ty Lạc Hồng có 3 cổ đông là Công ty Mỹ Khê chiếm 55% vốn điều lệ, Đầu tư Tài chính Đất Việt 30% và STT 15%, góp vốn bằng chính mặt bằng 99C, Phổ Quang.
Ở quận 11, nhóm đại gia Cao Minh Sơn đã mua lại CTCP Dệt may Đông Á, qua đó sở hữu luôn lô đất 2ha tại địa chỉ 185-189 Âu Cơ. Khu đất được khu hoạch xây dựng dự án khu nhà ở cao 20-25 tầng theo Quyết định số 6163 ngày 20/12/2011 của UBND TP.HCM. Hiện ông Sơn cũng đảm nhiệm chức Chủ tịch kiêm người đại diện pháp luật Dệt may Đông Á.
Trụ sở Công ty cổ phần Diệt may Đông Á do ông Cao Minh Sơn làm Chủ tịch
Việc phát triển quỹ đất của ông Cao Minh Sơn còn phải kể tới việc mua lại CTCP Sản xuất - Xuất nhập khẩu Lâm sản và Hàng tiểu thủ công nghiệp (Upexim). Doanh nghiệp này sở hữu 2 khu đất có vị trí đắc địa tại TP. HCM, bao gồm: khu đất 622 m2 tại số 4-6 Hồ Tùng Mậu, Quận 1 và khu đất 430 m2 tại số 159 Đồng Khởi. Hiện ông Cao Minh Sơn vẫn đang là người đại diện pháp luật của Upexim.
Ngoài ra, nhóm đại gia Cao Minh Sơn còn thâu tóm CTCP Phát hành Sách Khu vực II qua đó sở hữu khu đất 1.870,5m2 tại 140B Nguyễn Văn Trỗi, Quận Phú Nhuận, TP. HCM. Khu đất được quy hoạch chức năng thương mại, dịch vụ, tầng cao tối đa 12 tầng, mật độ xây dựng cao nhất 60%. Khu đất này sau đó thuộc sở hữu CTCP Trường Thịnh Invest - doanh nghiệp của ông Cao Tùng Lâm (SN 1989) - con trai ông Cao Minh Sơn.
Bên cạnh các pháp nhân nêu trên, hiện tại ông Cao Minh Sơn vẫn đứng tên đại diện pháp luật tại các doanh nghiệp: Công ty cổ phần An Bình Sài Gòn (thành lập tháng 12/2015), Công ty TNHH MTV Xuất nhập khẩu Sản xuất Nhật Minh (thành lập tháng 1/2001), Công ty cổ phần Sản xuất Nhật Minh (thành lập tháng 3/2008), Công ty cổ phần Đầu tư Tài chính Phúc Thịnh (thành lập tháng 5/2010), Công ty cổ phần Phát triển Du lịch Châu Sơn (thành lập tháng 4/2016).
Những khoản nợ xấu và loạt doanh nghiệp ngừng hoạt động
Thâu tóm rất nhiều khu đất, song hầu hết các dự án đều chưa hình thành đặt ra vấn đề về dòng tiền của hệ sinh thái Sông Châu. Một vấn đề khác là quá trình phát triển quỹ đất mạnh mẽ của đại gia Cao Minh Sơn được hậu thuẫn lớn bởi OceanBank dưới thời đại gia Hà Văn Thắm. Bởi lẽ nhiều dự án dù vẫn nằm trên giấy vẫn được thế chấp tại OceanBank.
Sau những biến cố với ông Hà Văn Thắm và OceanBank, hệ sinh thái của đại gia Cao Minh Sơn gặp khó khăn về tài chính. Trong năm 2020, Ocean Bank liên tục rao bán các khoản nợ xấu có tài sản đảm bảo của các pháp nhân trong hệ sinh thái Sông Châu Corp với tổng giá trị lên tới 1.500 tỷ đồng.
Cụ thể, tháng 6/2020, Ocean Bank thông báo tổ chức bán đấu giá khoản nợ xấu có tài sản đảm bảo của CTCP Dệt may Đông Á với giá khởi điểm là 998,8 tỷ đồng. Hợp đồng tín dụng được các bên ký kết từ năm 2012.
Tài sản đảm bảo cho các khoản nợ gồm: 3.600.000 cổ phần CTCP Đầu tư Phúc Thịnh do Dệt may Đông Á nắm giữ; Quyền đầu tư toàn bộ dự án Đầu tư xây dựng khu thương mại dịch vụ kết hợp nhà ở cao tầng và tài sản hình thành trên đất tại địa điểm số 185 -189 Âu Cơ, phường 14, quận 11, TP.HCM; Quyền sử dụng đất thuê 50.000m2 và tài sản gắn liền trên đất tại Khu công nghiệp Dệt may Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai với thời hạn thuê đến 12/9/2053, mục đích thuê là xây dựng nhà máy sản suất theo giấy phép (dệt may); và Quyền sử dụng đất nông nghiệp (tổng diện tích 78.430m2) tại xã Tân Phú Trung, huyện Củ Chi bao gồm 7 Giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất đứng tên 7 hộ nông dân và các biên bản giao nhận tiền, biên bản kiểm kê thiệt hại, biên bản hiệp thương đền bù.
Trước đó, Ocean Bank cũng nhiều lần thông báo đấu giá khoản nợ xấu có tài sản đảm bảo của Công ty TNHH Phát triển Việt Hiền (Việt Hiền). Tại thông báo đấu giá lần thứ tư vào hồi tháng 6/2020, giá khởi điểm được đưa ra là 191,1 tỷ đồng.
Tài sản đảm bảo khoản nợ là 4.521.175 cổ phần Dệt may Đông Á thuộc sở hữu của Việt Hiền; 415.000 cổ phần của Dệt may Đông Á thuộc sở hữu của ông Cao Minh Sơn; và cuối cùng là toàn bộ 217.700 cổ phần Dệt may Đông Á của ông Trần Văn Vinh.
Cũng trong năm 2020, Ocean Bank thông báo đấu giá khoản nợ xấu có tài sản đảm bảo của Công Ty TNHH Đầu Tư Thương Mại Xuất Nhập Khẩu Tùng Lâm (Tùng Lâm). Tài sản đảm bảo của khoản nợ gồm: Quyền phát triển, khai thác dự án và Tài sản hình thành tương lai tại dự án 160 Tôn Đức Thắng, phường Hàng Bột, quận Đống Đa, Hà Nội; 48.000 cổ phần CTCP Đầu tư Xây dựng và Du lịch Lạc Hồng thuộc sở hữu CTCP Sản xuất Nhật Minh và ông Cao Minh Sơn, chiếm 80% cổ phần doanh nghiệp; Quyền sử dụng đất thửa đất số 552, tờ bản đồ số 5, thị trấn Vĩnh Trụ, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam và Quyền tài sản phát sinh từ việc góp vốn đầu tư dự án Khu đô thị Sông Châu tại thị trấn Vĩnh Trụ, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam được cấp cho CTCP Sông Châu; Quyền tài sản phát sinh từ hợp đồng hợp tác đầu tư giữa Việt Hiền Và CTCP Sông Châu trong việc thực hiện Dự án khu đô thị Sông Châu.
Khó khăn về tài chính cùng việc các dự án hợp tác đầu tư chưa được hình thành khiến nhiều doanh nghiệp trong hệ sinh thái Sông Châu của ông Cao Minh Sơn như rơi vào bế tắc.
Nhiều doanh nghiệp do trực tiếp ông Sơn đứng đại diện pháp luật đã ngừng hoạt động. Trong đó phải kể đến như Đầu tư tài chính Đất Việt - một doanh nghiệp do ông Sơn lập ra để hợp tác với STT thực hiện dự án 99C Phổ Quang. Song, kể từ tháng 6/2014, doanh nghiệp của ông Cao Minh Sơn đã không thực hiện các nghĩa vụ liên quan đến khu đất trên theo hợp đồng đã ký kết, tạo gánh nặng tài chính ngày càng lớn cho STT.
Ngoài ra một số cái tên khác như: Mediplantex Land, Đầu tư Phúc Thịnh, Đầu tư Đất Việt đã ngừng hoạt động.