Đừng làm con xấu hổ, sợ bố mẹ
Mới đây, Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD) chủ trì, phối hợp với Cục Trẻ em - Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội và nền tảng TikTok tổ chức tọa đàm bàn tròn "Ngày An toàn Internet 2023 - Bảo vệ thanh thiếu niên khỏi các nội dung tình dục độc hại trên môi trường mạng". Bàn tròn nhằm mục tiêu thảo luận giữa các bên liên quan về thực trạng và ảnh hưởng của những nội dung tình dục độc hại trên môi trường mạng tới thanh thiếu niên và hợp tác bảo vệ thanh thiếu niên trên môi trường mạng.
Vừa là một chuyên gia giáo dục, vừa là một người mẹ, diễn giả Phan Hồ Điệp chia sẻ kinh nghiệm cùng con trải nghiệm Internet an toàn và hiệu quả: "Tôi và con cùng nhau tiếp xúc với Internet khá sớm, và con tôi cũng đã từng tiếp xúc những ấn phẩm tình dục độc hại khi các bạn chia sẻ.
Giáo dục giới tính cho con cần phải được gia đình, nhà trường quan tâm phối hợp chặt chẽ hơn (Ảnh minh họa)
Trong trường hợp này, bố mẹ hãy cùng con xử lý theo một số nguyên tắc: Không làm con cảm thấy xấu hổ, vì điều này khiến con cảm thấy tự ti, sợ bố mẹ, không tin tưởng bố mẹ nữa và bố mẹ sẽ khó để cùng con giải quyết. Chỉ nói chuyện với con khi bố mẹ đã thực sự có sự hiểu biết và sẵn sàng chia sẻ với con về vấn đề này. Bố mẹ không nói những điều vượt quá xa so với hiểu biết của con, không nghiêm trọng hóa vấn đề để tránh kích thích sự tò mò của con".
Bà Nguyễn Thị Nga, Phó Cục trưởng Cục Trẻ em, khẳng định vai trò của gia đình trong việc giáo dục tình dục cho trẻ em là vô cùng quan trọng. Bà chia sẻ: "Tôi rất không đồng ý với các quan điểm của các bậc phụ huynh khi đến trường là 'Trăm sự nhờ thầy cô', vì cha mẹ và gia đình có vai trò quan trọng nhất trong việc bảo đảm thực hiện quyền trẻ em, bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng. Bố mẹ chính là những người gần gũi nhất để theo dõi giáo dục trẻ, đồng hành cùng trẻ. Tuy nhiên, bố mẹ vẫn còn thiếu các kiến thức, kỹ năng phù hợp, chính vì thế, chúng ta phải làm song song vừa cung cấp kiến thức, kỹ năng liên quan đến sức khỏe sinh sản và tình dục cho cả phụ huynh và trẻ em".
Tại tọa đàm, các chuyên gia đưa ra nhiều giải pháp để phòng ngừa, bảo vệ thanh thiếu niên trước những thông tin tình dục độc hại trên môi trường mạng. Trước nhất, đó là việc giáo dục giới tính cho con cần phải được gia đình, nhà trường quan tâm để "vẽ đúng đường cho hươu chạy".
Chị Hà Thu, chuyên gia tư vấn giới tính của WeGo, từng giật mình vì trường hợp người mẹ giáo dục giới tính cho con bằng cách cho phép con "động chạm" cơ thể mình khi cậu bé ngỏ ý muốn tìm hiểu về cơ thể nữ giới.
"Nhiều lần như vậy, cho tới khi cậu con trai bỏ đi khi không được mẹ cho sờ vào người mình nữa, chị ấy mới nhận ra cách giáo dục giới tính sai lầm của mình và gọi đến chúng tôi. Vì thế, tôi cho rằng, chính phụ huynh cần phải nhận thức đúng, có phương pháp giáo dục giới tính đúng. Chúng ta truyền thông cho thanh thiếu niên chưa đủ mà còn phải tập trung vào đối tượng phụ huynh", chị Thu nhấn mạnh.
Cứ 5 trẻ thì có 2 trẻ gặp các vấn đề rủi ro trên môi trường mạng
Báo cáo Tiếng nói Trẻ em Việt Nam năm 2020 của Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD) cho thấy: Cứ 5 trẻ thì có 2 trẻ gặp các vấn đề rủi ro trên môi trường mạng. Theo báo cáo từ Tổng đài Quốc gia Bảo vệ trẻ em (số 111), trong năm 2022, Tổng đài đã tiếp nhận 419 ca báo cáo liên quan đến bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng (398 ca tư vấn và 21 ca can thiệp liên quan đến các kênh, link, clip xấu, độc hại với trẻ em).
Theo báo cáo Ngăn chặn hành vi gây tổn hại tại Việt Nam - Bằng chứng về bóc lột và xâm hại tình dục trẻ em qua mạng của ECPAT, INTERPOL và UNICEF năm 2022, 23% trẻ độ tuổi 12-17 sử dụng Internet tham gia khảo sát cho biết các em đã vô tình nhìn thấy hình ảnh hoặc video nhạy cảm trên mạng trong năm qua (12 tháng trước cuộc khảo sát), 5% từng nhận được hình ảnh nhạy cảm không mong muốn, 1% trẻ em bị chia sẻ hình ảnh nhạy cảm khi chưa có sự đồng ý, 2% bị yêu cầu trò chuyện về tình dục. Phần lớn những trẻ nói các em từng bị xâm hại tình dục trên mạng đã không tiết lộ việc bị bóc lột và xâm hại với ai hoặc chỉ kể với một người bạn. Rất ít trẻ cho biết các em đã kể với người chăm sóc hoặc một kênh chính thức, như công an hoặc đường dây trợ giúp. Nhiều khả năng là do trẻ có thể ngại nói cởi mở về chủ đề khá nhạy cảm này.
Bà Nguyễn Thị Nga - Phó Cục trưởng Cục Trẻ em, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội
Bà Nguyễn Thị Nga - Phó Cục trưởng Cục Trẻ em, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội chia sẻ về những nỗ lực trong việc hỗ trợ và xử lý các rủi ro trên môi trường mạng đối với trẻ em: "Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục các hoạt động nhằm tăng cường vai trò của gia đình, cha mẹ và trường học trong việc huấn luyện, giám sát, hướng dẫn trẻ em sử dụng mạng an toàn; Tăng cường xây dựng các ứng dụng, trò chơi lành mạnh, thu hút sự tham gia của trẻ em tìm hiểu những kiến thức, kỹ năng bổ ích trên môi trường mạng; Hoàn thiện, bổ sung quy định pháp luật về bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng".
Về vấn đề thanh thiếu niên khi tiếp xúc với những nội dung tình dục độc hại thường lựa chọn việc im lặng và cho qua thay vì lên tiếng, báo cáo và tìm kiếm sự hỗ trợ, e ngại tìm đến những kênh tiếp nhận và trợ giúp, bà Hoàng Thu Giang, Đại diện Cục An toàn thông tin - Bộ Thông tin và Truyền thông, đưa ra giải pháp: "Hiện nay, các ứng dụng, các nền tảng, mạng xã hội đã có rất nhiều công cụ để có thể giúp người dùng kiểm soát những nội dung độc hại, mất an toàn khi sử dụng Internet. Chúng tôi cũng đã và đang nỗ lực để mở rộng các kênh để người dùng báo cáo những nội dung độc hại, hỗ trợ người dùng khi đối mặt với các nguy cơ mất an toàn trên môi trường mạng".
Người dùng có thể tìm đến các kênh như Tổng đài Quốc gia bảo vệ trẻ em 111, Cơ quan Công an các cấp hoặc gọi Hotline 113, Mạng lưới ứng cứu bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng… Tuy nhiên đây vẫn chỉ là giải pháp ứng phó, việc nâng cao nhận thức, giáo dục kỹ năng về sử dụng mạng an toàn là cách bảo vệ tốt nhất.