Thảm kịch làm chết hàng trăm người ở Hàn Quốc đang phủ bóng u ám lên Halloween 2022, khiến nhiều người đặt dấu hỏi về việc có nên khuyến khích tổ chức lễ hội này quá rầm rộ. Thực ra nhiều năm nay, vấn đề này cũng đã được đặt ra ở một số nước phương Đông nhưng là xét ở khía cạnh văn hóa.
Đúng ngày Halloween 2022, nhiều cư dân mạng Việt Nam ngao ngán chia sẻ hình ảnh một trò chơi “lễ hội ma” hết sức phản cảm: Mấy thanh niên nam nữ trong tạo hình hóa trang tươi cười chụp ảnh “tự sướng” trước một người nằm đắp chiếu, một đầu là “bát hương”, gợi liên tưởng đến các trường hợp tử vong vì tai nạn trên phố - nỗi ám ảnh kinh hoàng đối với những người từng chứng kiến cảnh này.
Trò đùa Halloween phản cảm khiến dân mạng bức xúc.
Phản ứng trước trò đùa bị nhận xét là nhảm nhí, “hết khôn dồn đến dại” đó, nhiều người đòi tẩy chay Halloween, một lễ hội ngoại lai vốn không thuộc về văn hóa Việt.
Nếu tẩy chay Halloween thì thật oan uổng cho một lễ hội vốn là một phần của nền văn hóa thế giới. Mặt khác, “ngoại lai” không nên là nguyên nhân khiến ta từ chối nó, vì hội nhập và tiếp nhận giá trị văn hóa từ các quốc gia, cộng đồng khác là điều vẫn diễn ra trong lịch sử nhân loại. Chính người Việt chúng ta khi ra nước ngoài cũng mang theo các giá trị văn hóa của mình đóng góp cho cộng đồng nơi họ đến.
Sự a dua mù quáng khiến nhiều người Việt Nam hễ nhắc đến chơi Halloween là lao ra đường với những tạo hình hay trò đùa rùng rợn quái đản nhất, mà không hề biết đến ý nghĩa ban đầu, nguồn gốc của lễ hội hóa trang được tổ chức trong dịp này. Người phương Tây thuở xưa rủ nhau hóa trang thành ma là để cho Jack - anh chàng cô đơn cả lúc còn sống và sau khi chết đi vì không có chốn dung thân ở cả thiên đường lẫn địa ngục – đỡ cảm thấy lẻ loi vào cái ngày duy nhất trong năm được trở lại trần gian. Nhờ đó, Jack có thể trà trộn vào những người có vẻ ngoài giống mình để vui chơi thoải mái trong một ngày.
Với người Kito giáo, Halloween còn là dịp để tưởng nhớ các vị thánh, các vị tử đạo và tín hữu trung kiên đã qua đời… theo phong cách hài hước, để con người không còn sợ hãi cái chết; cũng là để giáo dục con người nhận biết và tránh xa điều xấu, không “đùa với ma quỷ", đại diện cho cái ác, cái xấu xa, lừa lọc…
Nhưng rất nhiều người khi vui chơi giải trí trong dịp Halloween lại chỉ khai thác khía cạnh rùng rợn nhiều khi vượt quá khả năng chấp nhận của con người văn minh, có đời sống tinh thần lành mạnh, khiến Halloween trở thành “lễ hội ma quỷ” theo ý nghĩa tiêu cực nhất của cụm từ này. Việc dàn dựng các trò chơi hay hóa trang với mục tiêu càng quái đản, ghê rợn càng tốt đã khiến cho Halloween bị biến tướng, trở thành phản cảm và độc hại. Xu hướng này càng phổ biến, nhân sinh quan và tư duy thẩm mỹ của giới trẻ càng dễ trở nên méo mó, lệch lạc, hướng đến những gì xấu xí hơn là đẹp đẽ, đến bóng tối hơn là ánh sáng…
Thay vì từ chối Halloween, chúng ta cần tẩy chay những biến tướng xấu độc của nó. Không chỉ dùng sức mạnh dư luận, các cơ quan chức năng cũng cần can thiệp khi có những cá nhân, đơn vị tổ chức các màn Halloween lố lăng, rùng rợn, phản cảm. Trong mỗi gia đình, khi cho con trẻ đi chơi Halloween hay bất cứ lễ hội nào khác, phụ huynh cần giải thích về nguồn gốc, ý nghĩa tốt đẹp, nhân văn của lễ hội đó, để trẻ tiếp nhận các giá trị chân, thiện, mỹ chứ không chỉ tham gia náo nhiệt bằng cách dọa ma.