Rạch Xuyên Tâm (quận Bình Thạnh, TP. HCM) có chiều dài hơn 6 km với ba tuyến nhánh dài gần 2 km. Điểm đầu của con rạch này nối liền với kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè và kéo dài cho đến sông Vàm Thuật (quận 12).
Khi đến khu vực phường 15 (quận Bình Thạnh) hỏi về rạch Xuyên Tâm không ai là không biết vì sự ô nhiễm kinh hoàng. Mỗi lần nhắc đến, người dân sống gần đây đều cảm thấy ám ảnh. Hiện tại có khoảng 1.600 hộ dân sống ven rạch Xuyên Tâm với nhà cửa tạm bợ bằng tôn.
Khoảng hơn 10h sáng, khi thuỷ triều bắt đầu rút là lúc rạch Xuyên Tâm lộ thiên một bãi chứa rác "khủng" vì cả hàng tấn rác các loại, phế thải, xác động vật,... Đứng trên cây cầu nhỏ rộng khoảng 2m bằng bê tông bắc qua con rạch này nhìn xuống chỉ thấy rác và mùi hôi thối.
Nơi ô nhiễm nhất nằm giữa lòng Sài Gòn khiến nhiều người ở nơi khác đến không thể tin vào mắt mình.
Theo người dân, rác từ nhiều nguồn theo con nước đổ về đây, khi thuỷ triều rút thì đọng lại. Cứ thế nhiều lần như vậy tạo thành nơi "tập kết" rác khổng lồ khiến nhiều người ngán ngẩm, phải chấp nhận sống chung với rác từ ngày này qua tháng nọ, đến năm kia.
"Những hộ dân ở đây có nhiều người già và đa số họ đã sống lâu năm rồi. Trước đây tôi cũng từng chứng kiến con rạch này nước trong xanh lắm, nhưng quá trình đô thị hoá nhanh chóng cũng kéo theo nhiều hệ luỵ như ô nhiễm môi trường là vấn đề hiện hữu trước mắt", một người dân sống gần rạch Xuyên Tâm chia sẻ.
Còn bà Hai, đang lục đục nấu bếp trong căn phòng nhỏ, nói: "Khu đây là "ổ chuột" mà, nên cuộc sống tạm bợ lắm, nhà cửa thì chật chội. Tuy nhiên do sống lâu cũng quen dần với tình trạng ô nhiễm dưới nơi mình ở. Sống chỗ này thường xuyên có muỗi vì ô nhiễm dưới rạch Xuyên Tâm này".
Rạch Xuyên Tâm nhìn hướng về kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè bị ô nhiễm nặng.
Theo bà Hai, hiện tại bà cùng một số người thân phải chấp nhận sử dụng nhà vệ sinh tạm bợ, dột nát bằng tôn cũ. Nền bê tông được khoét một lỗ để "giải quyết nhu cầu" xuống thẳng con rạch, việc tắm rửa cũng thế.
Trước tình trạng nguy cấp của rạch Xuyên Tâm - nơi ô nhiễm nhất thành phố, UBND TP. HCM đã phê duyệt dự án nạo vét, cải tạo môi trường có tổng vốn đầu tư hơn 5.000 tỉ theo hình thức BT (hợp đồng xây dựng-chuyển giao) từ năm 2015 đến 2022.
Tuy nhiên, phần cải tạo hệ thống rạch Xuyên Tâm đang bị đình trệ, đồng nghĩa việc người dân khu vực này phải tiếp tục chịu khổ sở sống chung với ô nhiễm trong thời gian dài nữa.
Cây cầu bắt qua rạch Xuyên Tâm nối từ hẻm 71 Điện Biên Phủ với chợ Bà Chiểu.
Rác và nước đen ngầu tại rạch Xuyên Tâm.
Theo người dân ở đây, khoảng 5 năm trước còn có xuồng đi vớt rác nhưng gần đây không thấy nữa, rác thải cứ thế tồn đọng thành bãi rác "khủng".
Nhiều rác thải trong đó có cả bồn cầu cũng bị người dân vô ý thức vứt xuống rạch.
Sống ngay con rạch ô nhiễm nhất thành phố, một số trẻ nhỏ thường xuyên bị bệnh đường ruột, sốt xuất huyết, bệnh hô hấp.
Nơi đây là nơi lý tưởng cho các mầm bệnh sinh sôi. Nước thải của người dân trực tiếp đổ chảy xuống cũng là một trong những nguyên nhân ô nhiễm.
Phóng uế và khạc nhổ bừa bãi xuống kênh từ các hộ dân sống ven con rạch.
Sinh hoạt tắm giặt, ăn uống sát con rạch đang ô nhiễm nặng.
Bà Hai sống căn phòng bé tí tẹo nhưng là nơi ngủ nghỉ, nấu nướng.
Nhà vệ sinh được "thiết kế" tạm bợ để "giải quyết" nhu cầu trực tiếp xuống rạch Xuyên Tâm.
Người dân tắm giặt đều xả nước xuống rạch.
Một hộ dân rửa thức ăn để nấu nước ngay trên bãi rác ô nhiễm.
Nơi đây chứa nhiều mầm bệnh do ô nhiễm nhất thành phố.
Chuột xuất hiện dày đặc tại rạch Xuyên Tâm. Nơi đây giống như là nơi lý tưởng cho chuột kiếm ăn.
Một người dân câu cá giải trí dưới vũng nước đen còn đọng lại dưới con rạch ô nhiễm.