Xu hướng tất yếu của giao thông hiện đại
Hà Nội đang triển khai lắp đặt 1.873 camera AI và dự kiến đưa vào vận hành từ tháng 12. Hệ thống này không chỉ giúp hiện đại hóa hạ tầng giao thông mà còn hỗ trợ quản lý, giám sát và đảm bảo an toàn cho người dân - một bước đi quan trọng trong lộ trình xây dựng “thành phố thông minh”.
Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Chu Quang Thái - Phó Tổng thư ký, Phó Trưởng ban Công nghệ Hiệp hội Ô tô, Xe máy, Xe đạp Việt Nam (VAMOBA) - cho biết, việc ứng dụng camera AI là xu hướng tất yếu trong quá trình chuyển đổi số giao thông.
“Công nghệ AI có khả năng nhận diện, phân tích và dự báo tình huống giao thông theo thời gian thực, giúp giảm tai nạn, hỗ trợ quản lý phương tiện và nâng cao hiệu quả vận hành”, ông Thái nói.
Theo chuyên gia, camera AI chính là “con mắt số” của phương tiện hiện đại, giúp xe hiểu và phản ứng với môi trường xung quanh. Trong tương lai, hệ thống hỗ trợ lái thông minh (ADAS) và camera AI sẽ trở thành trang bị cơ bản trên mọi dòng xe, cả sản xuất trong nước lẫn nhập khẩu.
Camera AI chính là “con mắt số” của phương tiện hiện đại, giúp xe hiểu và phản ứng với môi trường xung quanh. Ảnh: Đức Nguyễn.
Camera AI cũng mở ra cơ hội lớn trong quản lý đội xe và logistics. Dữ liệu từ hệ thống giúp doanh nghiệp tối ưu lộ trình, giảm chi phí vận hành và dự đoán nhu cầu bảo dưỡng, hướng tới hệ sinh thái dịch vụ số toàn diện. Tuy nhiên, để công nghệ này phát huy hiệu quả, Việt Nam cần đồng thời phát triển hạ tầng dữ liệu, chuẩn hóa quy trình thu thập - xử lý thông tin và đào tạo nhân lực AI chuyên biệt.
“Camera AI không chỉ là thiết bị ghi hình mà là một nền tảng trí tuệ . Tuy nhiên, quá trình áp dụng phải đảm bảo cân bằng giữa an toàn, tiện lợi và quyền riêng tư. Dữ liệu cá nhân, nếu không được bảo vệ nghiêm ngặt, có thể trở thành rủi ro pháp lý”, ông Thái cảnh báo.
Đại diện VAMOBA dự báo, trong vòng 2-3 năm tới, công nghệ camera AI sẽ phổ biến ở hầu hết các phân khúc xe tại Việt Nam. Đến năm 2030, AI có thể trở thành trang bị tiêu chuẩn nhờ sự phát triển của chip, điện toán biên, IoT, 6G và hạ tầng số.
“Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên di chuyển thông minh. Nếu có chính sách thử nghiệm phù hợp, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành một trong những quốc gia tiên phong trong lĩnh vực này”, ông Thái nói.
Cần hành lang pháp lý và bảo vệ dữ liệu cá nhân
Cùng với lợi ích của camera AI trong giao thông thông minh, việc sử dụng công nghệ này để xử phạt vi phạm (phạt nguội - PV) cũng đặt ra không ít thách thức pháp lý.
Luật sư Hoàng Tuấn Vũ - Công ty Luật TNHH Tuệ Anh, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội - cho rằng đây là công cụ hữu hiệu để đảm bảo trật tự an toàn giao thông, nhưng cần cơ chế minh bạch để tránh dẫn đến khiếu nại
Theo luật sư Vũ, một trong những bất cập phổ biến là việc xác định người vi phạm. Trong nhiều trường hợp, phương tiện bị “phạt nguội” đang được cho mượn, cho thuê hoặc đã bán nhưng chưa sang tên. Khi thông báo xử phạt gửi đến chủ xe, người sở hữu hợp pháp có thể bị “phạt oan” và phải mất thời gian giải trình. “Pháp luật hiện nay quy định xử lý chủ sở hữu khi không xác định được người điều khiển, nhưng cách này dễ gây khiếu nại”, luật sư Vũ nói.
Camera AI là công cụ hữu hiệu để đảm bảo trật tự an toàn giao thông, nhưng nếu thiếu cơ chế minh bạch, rất dễ dẫn đến khiếu nại. Ảnh: Đức Nguyễn.
Bên cạnh đó, độ chính xác của dữ liệu từ camera cũng cần được xem xét. Hệ thống có thể gặp lỗi kỹ thuật, hình ảnh mờ, biển số bị che khuất hoặc trùng khớp sai phương tiện.
Một vấn đề khác là khâu thông báo và thi hành quyết định xử phạt. Nhiều chủ xe không còn ở địa chỉ đăng ký, khiến giấy báo bị trả lại . Khi người dân không biết mình bị phạt, họ không nộp phạt đúng hạn và chỉ phát hiện khi đăng kiểm bị “treo”. Nguyên nhân là thiếu liên thông dữ liệu giữa các cơ quan. Việc xử lý thủ công ở nhiều nơi cũng làm chậm trễ và dễ sai sót.
Luật sư Vũ đặc biệt nhấn mạnh vấn đề bảo mật dữ liệu cá nhân. Hình ảnh người tham gia giao thông, biển số xe đều là thông tin nhạy cảm, nếu bị rò rỉ có thể ảnh hưởng quyền riêng tư của người dân.
Để khắc phục, luật sư Hoàng Tuấn Vũ cho biết cần xây dựng quy trình chuẩn về thu thập, lưu trữ, trích xuất dữ liệu hình ảnh theo chuẩn chứng cứ điện tử; Liên thông hệ thống dữ liệu quốc gia giữa công an, đăng kiểm , ngân hàng và bưu điện để xử lý và thông báo vi phạm nhanh, chính xác.
Ngoài ra, cần tạo kênh tra cứu và khiếu nại trực tuyến, giúp người dân xem hình ảnh, phản hồi, nộp phạt thuận tiện hơn; Tăng cường giám sát và bảo mật dữ liệu, quy định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý camera, xử lý nghiêm việc rò rỉ hoặc thương mại hóa thông tin cá nhân.
“Phạt nguội chỉ phát huy hiệu quả khi minh bạch, đúng pháp luật và lấy người dân làm trung tâm. Khi đó, hệ thống không chỉ góp phần giữ gìn trật tự giao thông mà còn củng cố niềm tin xã hội vào pháp luật”, luật sư Vũ nhấn mạnh.
