“Trong năm ngoái, không có ngành nào thu hút nhiều sự chú ý hơn cà phê. Ngay cả dưới tác động của đại dịch, ngành cà phê đã cho thấy sự hồi phục mạnh mẽ ”, đó là nhận định mở đầu của Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Trung Quốc - bà Lucy Fu khi nói về thị trường cà phê Trung Quốc, tại hội thảo "Phát triển cà phê Việt Nam chất lượng cao".
Người Trung Quốc chuộng bữa sáng có cà phê
Vốn được biết đến là xứ sở của trà xanh, văn hóa uống trà nhưng cà phê đang được tiêu thụ mạnh mẽ ở Trung Quốc, bởi thế hệ Gen Y (sinh từ 1980-1995), đặc biệt là xu hướng uống cà phê rang xay thay vì cà phê hòa tan.
Năm 2021, thế hệ Y đóng góp tới 72,9% tổng lượng tiêu thụ cà phê rang xay tại đất nước 1,4 tỷ dân. Bên cạnh đó, lượng tiêu thụ cà phê rang xay trên đầu người tại các đô thị loại 1, loại 2 của Trung Quốc cao hơn nhiều so với mức trung bình và liên tục tăng trưởng. Làn sóng tiêu dùng này cũng đang lan rộng ra các đô thị loại 3 và loại 4.
Theo bà Lucy Fu, một xu hướng đáng chú ý tại Trung Quốc là những bữa sáng kèm cà phê đang ngày càng phổ biến hơn , điều mà nhiều năm trước kia không tồn tại. Số liệu trên Meituan Online cho thấy, các cửa hàng bán cà phê ở mức giá từ 20 đến 40 nhân dân tệ đang thống trị thị trường. Cà phê Latte là hương vị bán chạy nhất.
Với nhu cầu tiêu thụ lớn, Trung Quốc đang ghi nhận tình trạng nhập siêu cà phê trong hai năm qua. “ Sản lượng cà phê Arabica của Trung Quốc là khoảng 140.000 tấn, chiếm chưa đến 2% tổng sản lượng của thế giới.
Trong hai năm qua, Trung Quốc nhập khẩu cao hơn xuất khẩu. Nửa đầu năm 2022, nhập khẩu cà phê của Trung Quốc đạt 46.000 tấn, trị giá 253 triệu USD; lượng xuất khẩu đạt 28.000 tấn, trị giá 136 triệu USD”, Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Trung Quốc dẫn số liệu.
“Về chủng loại, Trung Quốc đang nhập – xuất khẩu cà phê chưa rang xay và chưa chứa cafein là chủ yếu. Trong nửa đầu năm 2022, lượng nhập khẩu cà phê nhân chưa cafein là 38.000 tấn, với giá trị 150 triệu USD. Và thật đáng kinh ngạc, có 32.000 tấn đến từ Việt Nam (tương ứng 84%)” .
Năm 2021, Việt Nam cũng dẫn đầu trong số các quốc gia xuất khẩu cà phê nhân chưa cafein lớn nhất cho Trung Quốc , với sản lượng 32.358 tấn. Dẫu vậy, Việt Nam lại là nhà nhập khẩu nhiều cà phê rang không cafein nhất của Trung Quốc, với 1.200 tấn.
Sản lượng nhập khẩu và xuất khẩu cà phê nhân chưa cafein của Trung Quốc theo các quốc gia (Nguồn: : China Customs, Zhiyan Consulting Compilation)
Sản lượng nhập khẩu và xuất khẩu cà phê rang xay chưa cafein của Trung Quốc theo quốc gia (Nguồn: : China Customs, Zhiyan Consulting Compilation)
Ngành cà phê bùng nổ ở xứ trà xanh
Xu hướng tiêu dùng mới của người tiêu dùng đã kéo theo sự bùng nổ của các doanh nghiệp cà phê tại Trung Quốc.
Năm 2021, số công ty đăng ký mới hoạt động liên quan đến lĩnh vực cà phê ở đất nước hơn 1,4 tỷ dân này lên tới 25.900, tăng 15,63% so với cùng kỳ năm trước đó. Quảng Đông là nơi hội tụ nhiều doanh nghiệp ngành cà phê nhất, với 33.700 công ty, theo sau là Vân Nam (13.900 công ty) và Giang Tô (10.400 công ty).
Bà Lucy Fu đưa ra số liệu, tính đến ngày 1/5/2022, có tổng cộng 117.300 quán cà phê ở Trung Quốc đại lục .
“Quy mô thị trường của cà phê pha mới, cà phê rang xay đạt 8,97 tỷ nhân dân tệ (1,3 tỷ USD). Các đơn đặt hàng cà phê tăng 178,7% so với cùng kỳ năm ngoái.
Cà phê tại Trung Quốc hiện tại đã thực sự đến giai đoạn bùng nổ. Ước tính quy mô thị trường của ngành cà phê pha sẵn Trung Quốc sẽ đạt 15,79 tỷ nhân dân tệ (2,3 tỷ USD) vào năm 2023. Cà phê tươi, pha mới ở đây bao gồm cà phê được phục vụ tại các chuỗi cà phê, quán đơn lẻ, cà phê tiêu thụ trong nhà hàng và quán nước giải khát, cửa hàng tiện lợi, máy tự phục vụ,…”
Đây là mảnh đất màu mỡ cho các chuỗi cà phê mở rộng. Ở Trung Quốc hiện có khoảng 300 – 500 chuỗi cửa hàng cà phê đang tăng trưởng nhanh chóng, đặc biệt ở đô thị loại 1, loại 2. Ngoại trừ các thương hiệu lớn, bắt đầu từ nửa cuối năm 2021, hầu hết mọi thành phố cấp 1 hoặc cấp 2 mới (ngoại trừ Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu và Thâm Quyến) đều đã ra mắt chuỗi cà phê vừa và nhỏ của riêng mình, ít nhất từ 3-5 cửa hàng hoặc 10-20 cửa hàng. Tất cả đều có phong cách riêng và tệp khách hàng trung thành.
Dữ liệu từ Meituan Gourmet cho thấy, vào năm 2022, những quán cà phê đơn lẻ chiếm khoảng 72% tổng số cửa hàng. Số lượng 300-500 chuỗi cà phê trên Meituan Online tăng đáng kể với tốc độ tăng trưởng gần 300%, các chuỗi quy mô vừa cũng phát triển nhanh chóng.
Theo Phó chủ tịch Hiệp hội Cà phê Trung Quốc, tốc độ tăng trưởng của các cửa hàng cà phê trong cộng đồng dân cư lên tới 71%, trong khi áp lực trả tiền thuê nhà thấp.
Ngoài các cửa hàng mua trực tiếp, lượng đơn hàng cà phê online tại các thành phố loại 3 cũng tăng gần gấp đôi, tại thành phố loại 4, loại 5 tăng hơn 250% so với cùng kỳ năm ngoái. Theo bà Lucy Fu, cà phê đang có tiềm năng phát triển mạnh mẽ ở nông thôn và các thành phố nhỏ.
Nhận định trường cà phê tại Trung Quốc, bà Lucy Fu tóm gọn bằng ba xu hướng:
- Cà phê giá rẻ đang đi vào đời sống;
- Sự tăng trưởng của bữa sáng kèm cà phê cũng như các hình thức bán hàng mới sẽ nở rộ;
- Tiêu thụ cà phê hương vị trái cây ngày càng tăng do trở thành hương vị ưa thích của người tiêu dùng.