Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau - Phan Minh Chí.
PV: Cà Mau dẫn đầu các tỉnh ven biển với 1.879ha rừng trồng mới. Theo ông, yếu tố nào giúp địa phương đạt được kết quả nổi bật này trong 5 năm qua?
Ông Phan Minh Chí: Trong giai đoạn 2021-2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường Cà Mau tham mưu cho tỉnh triển khai đồng bộ các giải pháp để thực hiện hiệu quả Đề án bảo vệ và phát triển rừng vùng ven biển nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu, và thúc đẩy tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, đảm bảo phù hợp với điều kiện sinh thái và đặc thù quản lý rừng ngập mặn.
Trên cơ sở đó, tổng diện tích 1.879ha rừng trồng mới và phục hồi tại Cà Mau được hình thành từ nhiều giải pháp công trình lâm sinh, bao gồm trồng rừng phòng hộ, rừng đặc dụng khu vực rừng ngập mặn ven biển 1.041ha; trồng rừng sản xuất kết hợp phòng hộ 838ha.
Tỉnh Cà Mau xác định phương châm đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư (lấy vốn ngân sách là vốn mồi), tạo đột phá thu hút nguồn vốn khu vực tư nhân để tập trung đầu tư phát triển kinh tế lâm nghiệp gắn với bảo vệ và phát triển rừng tạo sự lan tỏa và có tác động lớn cho phát triển kinh tế lâm nghiệp. Quan trọng hơn cả là sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của Tỉnh ủy, UBND tỉnh và sự đồng thuận, chung tay của cộng đồng dân cư được giao, khoán đất rừng.
PV: Cà Mau là nơi hội tụ hệ sinh thái đất ngập nước quý giá, đóng vai trò "lá chắn xanh" trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp. Ông đánh giá thế nào về vai trò của hệ sinh thái này trong việc bảo vệ bờ biển và ứng phó biến đổi khí hậu?
Ông Phan Minh Chí: Đúng vậy, hệ sinh thái rừng ngập mặn Cà Mau đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ bờ biển và ứng phó với biến đổi khí hậu. Đây được ví như "lá chắn xanh" tự nhiên cho vùng ven biển, đặc biệt là tỉnh Cà Mau – địa phương có 3 mặt giáp biển, chịu ảnh hưởng nặng nề của triều cường, sóng lớn và sạt lở.
Hệ sinh thái này giúp chắn sóng, giảm năng lượng của sóng biển, triều cường và gió bão; giúp bảo vệ các hệ thống đê điều và cơ sở hạ tầng ven biển; ngăn chặn sự xâm thực của biển và chống xói lở đất, còn giúp mở rộng diện tích bãi bồi lấn ra biển, đặc biệt ở khu vực Mũi Cà Mau và làm chậm quá trình xâm nhập mặn vào sâu trong đất liền, bảo vệ đất nông nghiệp.
Trong giai đoạn 2021-2025, tổng diện tích 1.879 ha rừng trồng mới và phục hồi được hình thành từ nhiều giải pháp công trình lâm sinh.
Không chỉ mang ý nghĩa môi trường, rừng ngập mặn còn là nền tảng sinh kế cho hàng nghìn hộ dân ven biển, đặc biệt thông qua các mô hình sản xuất gắn với bảo vệ rừng (rừng – tôm kết hợp). Việc duy trì và phát triển hệ sinh thái rừng ngập mặn vì vậy vừa mang ý nghĩa bảo vệ môi trường, vừa góp phần ổn định đời sống người dân, tạo sự gắn kết hài hòa giữa mục tiêu bảo tồn thiên nhiên và phát triển kinh tế – xã hội bền vững của địa phương.
PV: Trước tình trạng sạt lở, xâm thực biển vẫn diễn biến phức tạp, Cà Mau đang áp dụng những giải pháp kỹ thuật nào để tăng khả năng phục hồi rừng ngập mặn và giảm thiểu rủi ro thiên tai?
Ông Phan Minh Chí: Tỉnh xác định phục hồi và phát triển rừng ngập mặn là giải pháp chiến lược dựa vào thiên nhiên quan trọng nhất để Cà Mau thích ứng với những thách thức ngày càng gia tăng từ biến đổi khí hậu và sạt lở bờ biển. Việc này được triển khai theo hướng tổng hợp, kết hợp giữa giải pháp sinh thái, quản lý và kỹ thuật công trình.
Về sinh thái, tỉnh tiếp tục ưu tiên bảo vệ diện tích rừng hiện có, tổ chức trồng mới, khoanh nuôi tái sinh và phục hồi rừng tại các khu vực đủ điều kiện nhằm nâng cao khả năng phòng hộ tự nhiên của hệ sinh thái rừng ngập mặn. Đối với các đoạn bờ biển sạt lở nghiêm trọng, tỉnh xác định cần lồng ghép các giải pháp gây bồi, tạo bãi, tạo mặt bằng ổn định làm tiền đề cho trồng và phục hồi rừng bền vững; đồng thời nghiên cứu, đề xuất các công trình phù hợp với điều kiện địa hình, thủy văn đặc thù của từng khu vực ven biển.
Song song đó, tỉnh tăng cường ứng dụng công nghệ viễn thám, GIS và dữ liệu số trong theo dõi diễn biến rừng, giám sát xói lở và cảnh báo sớm rủi ro thiên tai, qua đó kịp thời điều chỉnh phương án quản lý, bảo vệ và phục hồi rừng ven biển.
Tỉnh Cà Mau xác định phục hồi và phát triển rừng ngập mặn là giải pháp chiến lược dựa vào thiên nhiên quan trọng nhất để tỉnh thích ứng với những thách thức ngày càng gia tăng từ biến đổi khí hậu và sạt lở bờ biển.
PV: Những mô hình sinh kế bền vững nào đã và đang chứng minh hiệu quả tại vùng rừng ven biển Cà Mau? Trong thời gian tới, Sở có dự định nhân rộng mô hình nào?
Ông Phan Minh Chí: Thực tế cho thấy, các mô hình sinh kế gắn với bảo vệ rừng đang phát huy hiệu quả tại vùng rừng ven biển Cà Mau, trong đó nổi bật là mô hình rừng – tôm bền vững có chứng nhận quốc tế (tôm sinh thái – hữu cơ). Mô hình này giúp người dân vừa duy trì sinh kế ổn định, vừa nâng cao ý thức và trách nhiệm trong bảo vệ rừng ngập mặn, qua đó giảm áp lực khai thác tài nguyên rừng và góp phần giữ vững diện tích rừng ngập mặn.
Bên cạnh đó, một số mô hình du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng gắn với rừng ngập mặn bước đầu mang lại hiệu quả tích cực, góp phần đa dạng hóa sinh kế cho người dân ven rừng, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng và du khách về vai trò của hệ sinh thái rừng ngập mặn trong bảo vệ bờ biển và ứng phó biến đổi khí hậu.
Trong thời gian tới, Sở Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục phối hợp với các sở ngành, địa phương, chủ rừng và đơn vị liên quan rà soát, lựa chọn các khu vực đủ điều kiện để duy trì và từng bước nhân rộng các mô hình sinh kế gắn với bảo vệ rừng, trong đó ưu tiên nhân rộng mô hình rừng – tôm bền vững và các mô hình du lịch cộng đồng phù hợp với điều kiện sinh thái, bảo đảm hài hòa giữa mục tiêu bảo tồn rừng, ổn định sinh kế và phát triển bền vững vùng ven biển.
Mô hình rừng – tôm giúp người dân vừa duy trì sinh kế ổn định, vừa nâng cao ý thức và trách nhiệm trong bảo vệ rừng ngập mặn.
Xin cảm ơn ông!