Hôm qua, Ngoại trưởng Mỹ Michael Pompeo tuyên bố Hồng Kông không còn đủ tự chủ từ Trung Quốc, mở đường cho việc hủy bỏ cơ chế đãi ngộ đặc biệt mà Mỹ vẫn dành cho thành phố này. Đồng thời, Hạ viện Mỹ cũng thông qua các biện pháp trừng phạt những quan chức Trung Quốc liên quan đến người Duy Ngô Nhĩ. Không chỉ có vậy, Mỹ còn đang chuẩn bị những dự luật nhằm vào Huawei, các công ty Trung Quốc niêm yết ở Mỹ và các ngân hàng có quan hệ với những quan chức Trung Quốc mà Mỹ cho là can thiệp vào chuyện Hồng Kông.
Ông Trump có rất nhiều lựa chọn chính sách, từ trừng phạt các quan chức và công ty cho đến tước bỏ vị thế đặc biệt của Hồng Kông. Kịch bản tồi tệ nhất sẽ đi kèm với những tác động khổng lồ.
Đối với thị trường tài chính
Đến thời điểm này nhà đầu tư vẫn tỏ ra thờ ơ trước tình trạng căng thẳng leo thang. Chứng khoán Mỹ chốt phiên hôm qua ở mức cao nhất kể từ đầu tháng 3, được thúc đẩy bởi niềm lạc quan với các gói kích thích kinh tế chưa từng có tiền lệ và việc các nước đồng loạt nới lỏng phong tỏa. Tuy nhiên, vẫn có những báo động đỏ đang nhấp nháy.
Đồng nhân dân tệ giao dịch ở hải ngoại vừa rơi xuống mức thấp kỷ lục, trong khi TTCK quy mô 4.900 tỷ USD của Hồng Kông hiện đang rẻ nhất so với chứng khoán toàn cầu kể từ khủng hoảng tài chính châu Á 1998. Cổ phiếu của Apple, công ty Mỹ phụ thuộc khá lớn vào người tiêu dùng và các nhà máy lắp ráp ở Trung Quốc, đã tụt lại so với S&P 500 trong vài tuần gần đây.
Đồng nhân dân tệ giao dịch ở hải ngoại vừa rơi xuống mức thấp kỷ lục
Theo Li Changmin, giám đốc điều hành của Snowball Wealth có trụ sở ở Quảng Châu, điều đáng lo ngại nhất là căng thẳng Mỹ - Trung phát triển thành 1 cuộc chiến tranh tài chính toàn diện, bao gồm phá giá tiền tệ, chặn dòng vốn, cấm niêm yết.
Cliff Zhao, chuyên gia của CCB International Securities, dự đoán chỉ số Hang Seng Index có thể giảm hơn 10%, xuống thấp nhất 4 năm trong những tháng tới nếu căng thẳng leo thang. Mặc dù đôla Hồng Kông hiện đang khá mạnh, giới đầu cơ đang đặt cược vào cửa giảm giá mạnh.
Nền kinh tế
Mỹ - Trung đáp trả lẫn nhau sẽ không chỉ đe dọa thỏa thuận thương mại mong manh giữa hai nước mà còn đe dọa toàn bộ kinh tế thế giới ở thời điểm thế giới vừa mới manh nha vài dấu hiệu phục hồi sau quãng thời gian suy giảm mạnh nhất kể từ đại khủng hoảng.
Nếu ông Trump tiếp tục theo đuổi những chính sách quyết liệt, cả Mỹ và Trung Quốc đều phải trả cái giá khá đắt. Hồng Kông đóng vai trò là trạm chung chuyển quan trọng, xuất khẩu 39 tỷ USD hàng hóa sang Mỹ trong năm 2019. Theo số liệu chính thức, năm 2018 nền kinh tế có thặng dư thương mại lớn nhất với Mỹ chính là Hồng Kông, ở mức 31,1 tỷ USD. Khoảng 290 công ty Mỹ đặt trụ sở khu vực châu Á ở Hồng Kông và 434 khác đặt văn phòng khu vực ở đây.
Trung Quốc vẫn phải dựa vào Hồng Kông như 1 cửa ngõ hàng đầu để hội nhập kinh tế quốc tế. Khoảng 53% trong số 1.180 tỷ USD vốn đầu tư phi tài chính đổ vào Trung Quốc năm 2018 là đi qua Hồng Kông, và các ngân hàng quốc doanh của Trung Quốc có khoảng 7% tài sản để ở Hồng Kông.
Hàng trăm công ty Trung Quốc niêm yết ở Hồng Kông, trong đó có những tên tuổi hàng đầu như Alibaba và PetroChina. Các công ty Trung Quốc đã huy động được hơn 100 tỷ USD từ các đợt phát hành cổ phiếu tại Hồng Kông từ 2015 đến nay. JD.com và NetEase đang chuẩn bị cho các đợt IPO thứ cấp quy mô lớn sẽ diễn ra trong tháng 6.
Nguy cơ bị Mỹ trừng phạt chắc chắn sẽ khiến dòng vốn tháo chạy khỏi Hồng Kông. Các công ty cũng sẽ suy nghĩ về chuyện có nên đặt trụ sở khu vực ở Hồng Kông hay không.
Ngân hàng
Gần như toàn bộ các ngân hàng và quỹ quản lý tài sản lớn nhất thế giới đều hiện diện ở Hồng Kông, nhưng họ cũng ngày càng chú ý đến thị trường đại lục béo bở. Mặc dù có rất ít dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh sẽ quay lưng lại với cam kết mở cửa thị trường tài chính trong nước, rủi ro là quá lớn để phớt lờ nếu như tình hình tiếp tục xấu đi.
Đối với các ngân hàng phố Wall, họ cần phải tính toán kỹ. Goldman Sachs đã ước tính rằng đến năm 2026 riêng ngành môi giới chứng khoán ở Trung Quốc sẽ tạo ra 47 tỷ USD lợi nhuận, và các công ty chứng khoán ngoại đang tìm cách có được phần nhỏ của chiếc bánh đó.
Các quỹ như BlackRock và Vanguard cũng nhảy vào thị trường Trung Quốc, nơi mà công ty tư vấn Oliver Wyman dự báo trong vài năm tới sẽ có tổng tài sản được quản lý lên tới 30.000 tỷ USD.
Về phần mình, các ngân hàng Trung Quốc có thể trở thành mục tiêu để Mỹ tấn công. 2 thượng nghĩ sĩ Mỹ đã đề xuất trừng phạt các thực thể Trung Quốc có liên quan đến luật an ninh mới ở Hồng Kông cũng như trừng phạt các ngân hàng có giao dịch với các thực thể này. Trong kịch bản tệ nhất, các ngân hàng Trung Quốc có thể bị loại khỏi hệ thống thanh toán bằng USD.
Các công ty
Khi Mỹ thông báo những biện pháp trừng phạt xa hơn đối với Huawei hồi đầu tháng 5, tổng biên tập tờ Thời báo hoàn cầu đã viết lên Twitter rằng Trung Quốc sẽ đáp trả bằng "danh sách thực thể không đáng tin cậy" mà nước này từng đe dọa khi chiến tranh thương mại lên đến cao trào trong năm ngoái.
Mặc dù Trung Quốc chưa bao giờ tiết lộ bất kỳ cái tên nào trong danh sách, tờ báo dẫn nguồn tin thân cận cho rằng những công ty tên tuổi như Apple và Qualcomm có thể trở thành mục tiêu. Boeing (có 5,7 tỷ USD doanh thu từ thị trường Trung Quốc trong năm ngoái) và Tesla (công ty ô tô Mỹ lớn nhất đang hoạt động độc lập ở Trung Quốc) nằm trong nhóm những công ty bị thiệt hại nặng nhất nếu mối quan hệ Mỹ - Trung xấu đi.
Ở Hồng Kông, những tỷ phú được coi là thân thiết với Bắc Kinh có thể bị ảnh hưởng và không thể tiếp cận với những tài sản đang ở mức giá rẻ vì đại dịch. Tuần này, tỷ phú Li Ka-shing đánh mất cơ hội xây dựng và vận hành nhà máy khử muối lớn nhất Israel vài ngày sau khi Mỹ yêu cầu Israel xem xét lại các mối đe dọa an ninh quốc gia từ những công ty Trung Quốc.
Nếu ông Trump hạn chế xuất khẩu các công nghệ nhạy cảm sang Hồng Kông, các công ty công nghệ cao của thành phố sẽ chịu thiệt hại.
Theo Alvin Cheung, lãnh đạo của Prudential Brokerage ở Hồng Kông, bất kỳ ai muốn mua cổ phiếu Trung Quốc và Hồng Kông đều nên gắn bó với những công ty hướng đến thị trường nội địa – như Alibaba và Tencent, tránh các công ty dễ trở thành nạn nhân của cuộc chiến như mảng chip và cung ứng công nghệ.
"Quan hệ Mỹ - Trung chắc chắn sẽ gặp nhiều sóng gió trước thềm bầu cử Tổng thống Mỹ và Hồng Kông sẽ bị mắc kẹt ở giữa. Nhà đầu tư nên tự chuẩn bị cho sóng gió ở phía trước".
