Binance, sàn giao dịch tiền điện tử lớn nhất thế giới, đang liên tiếp gặp khủng hoảng sau loạt cáo buộc gian lận từ cơ quan quản lý Mỹ. Tuần trước, các giao dịch bằng đồng euro bị tạm ngừng. Sàn này cũng rời khỏi thị trường châu Âu trong khi đối mặt với làn sóng nhân sự tháo chạy diện rộng trên toàn cầu.
Theo Forbes, vấn đề lớn nhất của Binance hiện tại là khối lượng giao dịch giảm dần. Điều này đè nặng lên đồng tiền số BNB của hệ sinh thái Binance Chain và khiến chúng mất tới 68% giá trị kể từ khi chạm mốc kỷ lục vào tháng 5/2021.
BNB, hiện được định giá 33 tỷ USD, từ lâu đã là một phần quan trọng trong mô hình hoạt động của Binance. Theo người sáng lập Changpeng Zhao, ý tưởng ra mắt đồng tiền riêng ra đời từ một bữa tối ở Thành Đô, Tứ Xuyên ngày 14/6/2017. Cuốn sách trắng dài 17 trang cũng được CZ công bố vào ngày 18/6 ghi lại chi tiết từng mốc thời gian phát triển cho sàn giao dịch.
Khác với đối thủ Coinbase có trụ sở tại Mỹ, Binance không chấp nhận các loại tiền tệ truyền thống như USD. Sàn sẽ chỉ giao dịch tiền số, với năng lực thực hiện 1,4 triệu lệnh mỗi giây.
Thời kỳ bùng nổ, hàng trăm đồng tiền số được tung ra thông qua các đợt chào bán tiền ảo lần đầu ra công chúng (ICO). Trong sáu tháng đầu năm 2017, thị trường tăng trưởng gấp 5 lần lên hơn 100 tỷ USD.
Ngày 3/7, sau khi màn ICO trị giá 100 triệu token hoàn thành, CZ tuyên bố huy động thành công 15 triệu USD; mỗi token BNB có giá trung bình là 15 cent. Một phần được dùng để xây dựng nền tảng sàn giao dịch, số còn lại dùng cho hoạt động tiếp thị và phát triển thương hiệu Binance.
Giống như cổ phiếu, token đóng vai trò như một dạng tiền tệ và Binance đã dùng số BNB này để đầu tư vào các startup. Theo sách trắng của Binance, 200 triệu BNB đã được tạo ra, trong đó, 100 triệu BNB được chào bán ra công chúng trong ICO. Nội bộ Binance giữ 80 triệu và phân bổ 20 triệu còn lại cho các nhà đầu tư thiên thần, chẳng hạn như Matt Roszak, người sáng lập Bloq, nhà đầu tư Bitcoin Roger Ver và Da Hongfei, đồng sáng lập NEO. Phía công ty cũng tuyên bố sẽ đốt 50% tổng số token theo thời gian (Coin Burn) để giảm tổng cung.
Sự lạc quan của Zhao trước thành công của các đợt ICO đã thu hút được đông đảo mối bận tâm từ phố Wall nhiệt thành. Những token đó, ban đầu chỉ được giao dịch với giá 15 xu, hiện đang được bán với giá 213 USD và đã có lúc chạm mốc 675 USD.
Tuy nhiên, cuộc điều tra của Forbes, dưới sự hỗ trợ của 2 công ty Grey Wolf Analytics và Inca Digital, lại phát hiện ra rằng Binance, bằng một cách nào đó, không hề bán 100 triệu token trong lần chào bán đầu tiên. Các nhà đầu tư ICO chỉ nhận được 10,78 triệu BNB sau 1 năm, tức khoảng 1/10 số BNB đáng ra họ nhận được. Phía công ty hiện đã từ chối trả lời các câu hỏi về ICO hồi năm 2017 hoặc cung cấp báo cáo chi tiết về BNB.
Binance vừa bị cuộc điều tra của Forbes bóc trần.
“Sự khác biệt giữa những gì được nêu trong sách trắng, khối lượng giao dịch thực tế và các tài liệu mâu thuẫn về dòng thời gian ICO đã vẽ nên một bức tranh khó hiểu”, chuyên gia Forbes nói.
Ít người biết về sai sót ban đầu của BNB, một phần vì ICO không được kiểm soát, cũng không có hồ sơ SEC nào được tiết lộ. Tháng 9/2018, những người sáng lập sàn giao dịch, bao gồm cả Zhao, nắm giữ tổng cộng 145 triệu token BNB thay vì 80 triệu như dự kiến. Vào thời điểm ICO, 65 triệu token còn lại trị giá chưa đến 10 triệu USD.
Theo điều tra, Binance kiểm soát nhiều ví tiền số lớn, nơi hàng triệu token BNB được lưu trữ và giao dịch. Khiếu nại vào tháng 3/2023 do CFTC đệ trình cáo buộc rằng Zhao kiểm soát trực tiếp hoặc gián tiếp 300 tài khoản tiền số khác nhau.
Hiện chưa rõ rằng liệu phía Binance có sử dụng token để thực hiện hình thức thao túng ‘wash trading’ nhằm đẩy giá BNB hay không. Đại diện công ty khẳng định các cáo buộc về giao dịch rửa tiền là không có căn cứ.
Theo Pitchbook, thông qua công ty đầu tư mạo hiểm Binance Labs, Binance đã mua cổ phần tại không dưới 199 công ty kể từ khi ra mắt vào năm 2017, bao gồm cả FTX, Trust Wallet, Coinmarket Cap, GOPAX và Tokocrypto. Binance cũng đã thành lập một quỹ trị giá 1 tỷ USD vào ngày 30/5/2018.
Theo trang web Binance, hiện có 154 triệu token BNB đang lưu hành. Như vậy, trong 6 năm qua, sàn giao dịch lớn nhất thế giới này đã đốt cháy 48 triệu token. Vào ngày 31 tháng 8 năm 2023, Binance kiểm soát gần 117 triệu token, chiếm 76% tổng nguồn cung đang lưu hành.
BNB là một yếu tố quan trọng trong sự trỗi dậy của Binance với tư cách sàn giao dịch tiền số thống trị thế giới. Giống như FTX, token FTT cũng được chứng minh là trụ cột tiên quyết.
Trước đó, tháng 6/2022, phía cơ quan quản lý của Mỹ đã bắt đầu mở cuộc điều tra xem liệu Binance có vi phạm quy tắc khi phát hành và bán BNB vào năm 2017 hay không. Đánh giá của SEC chủ yếu tập trung vào nguồn gốc công ty cũng như mã token BNB.
Được biết, ICO (phát hành tiền ảo lần đầu) phổ biến trong giai đoạn 2017-2018, khi hàng trăm dự án huy động thành công hàng tỷ USD từ các nhà đầu tư bằng cách bán token. Chúng trông giống như các đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO), song lại không minh bạch bằng.
Trước đó ngày 5/6, SEC kiện Binance, Binance.US và tỷ phú CZ với 13 cáo buộc, bao gồm thổi phồng khối lượng giao dịch, điều hướng dòng tiền của khách hàng, không hạn chế người Mỹ khỏi nền tảng và đánh lừa nhà đầu tư. Phía cơ quan quản lý cũng cáo buộc CZ có quyền truy cập vào tài sản của người dùng Binance.US.
“Những khó khăn của Binance cho thấy thách thức mà ngành công nghiệp tiền số phải đối mặt”, Charles Storry, người đứng đầu bộ phận phát triển dự án DeFi, nói.