Tàu tác chiến cận bờ USS Montgomery và tàu tiếp vận USNS Cesar Chavez của hải quân Mỹ được triển khai để thực hiện sứ mệnh gần khu vực tàu khoan thăm dò dầu khí West Capella hoạt động. Tàu này đang khảo sát dựa trên hợp đồng với Công ty Dầu khí quốc doanh Petronas của Malaysia. Theo trang Breaking Defense, tàu này liên tục bị tàu hải cảnh và tàu dân quân biển của Trung Quốc quấy rối thời gian gần đây, buộc Malaysia phải điều tàu hải quân tuần tra thường xuyên khu vực.
Đây là lần thứ hai hải quân Mỹ đưa tàu đến khu vực trên để răn đe tàu Trung Quốc trong vài tuần qua. Hồi cuối tháng 4 qua, 3 tàu chiến Mỹ - tàu tuần dương tên lửa dẫn đường USS Bunker Hill, tàu tấn công đổ bộ USS America và tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS Barry - cùng tàu khu trục HMAS Parramatta của Úc tập trận không xa nơi hoạt động của tàu khảo sát Hải dương Địa chất 08 của Trung Quốc.
Thông qua những động thái trên, Mỹ muốn gửi thông điệp đến Trung Quốc rằng nước này đang theo dõi sát sao hành vi leo thang căng thẳng của Bắc Kinh ở biển Đông trong bối cảnh dịch Covid-19 hoành hành.
Đô đốc Hải quân Mỹ John Aquilino hôm 8-5 cảnh báo Bắc Kinh rằng Washington cam kết tuân thủ trật tự dựa trên các quy tắc ở biển Đông và sẽ tiếp tục bảo vệ quyền tự do hàng hải.
Ông Aquilino cũng kêu gọi Trung Quốc chấm dứt kiểu "bắt nạt" các nước Đông Nam Á trong hoạt động thăm dò, phát triển dầu khí và đánh bắt cá. Trước đó, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cáo buộc Trung Quốc lợi dụng cuộc khủng hoảng Covid-19 để theo đuổi các tham vọng lãnh thổ.
Không chỉ biển Đông, Trung Quốc còn có hành động bị chỉ trích là gây hấn ở cả biển Hoa Đông. Mới nhất, nhà chức trách Nhật Bản hôm 9-5 tố 2 tàu hải cảnh Trung Quốc tiếp cận và rượt đuổi một tàu cá Nhật Bản gần quần đảo Senkaku (do Tokyo kiểm soát nhưng bị Bắc Kinh đòi chủ quyền và gọi là Điếu Ngư).
Lực lượng tuần duyên Nhật Bản sau đó ra lệnh cho các tàu Trung Quốc rời khỏi khu vực, đồng thời điều một tàu tuần tra bảo vệ tàu cá chở 3 ngư dân vừa nêu. Không có ai bị thương trong vụ việc xảy ra hôm 8-5 này.
Tổng cộng có 4 tàu hải cảnh Trung Quốc hiện diện tại vùng biển trên trong 2 giờ vào chiều 8-5 (giờ địa phương). Theo hãng tin Kyodo, đây là lần đầu tiên tàu hải cảnh Trung Quốc đi vào vùng biển quanh quần đảo Senkaku kể từ ngày 17-4.