Nuôi gián là ngành kinh doanh "một vốn bốn lời" ở Trung Quốc. Ảnh: Science
Nuôi gián được tổ chức ở Trung Quốc với quy mô lớn. Hiện tại có hàng trăm trang trại nuôi gián ở nước này, với tổng số lượng gián được sản xuất hàng năm vượt quá dân số toàn cầu. Côn trùng được sản xuất trong các trang trại độc đáo này hầu hết được sử dụng trong sản xuất mỹ phẩm, dược phẩm hoặc làm thức ăn gia súc.
Vào năm 2018, công ty dược phẩm Trung Quốc Gooddoctor tuyên bố họ kiếm được 684 triệu USD doanh thu thông qua việc bán một loại “thuốc chữa bệnh” làm từ gián được hàng nghìn bệnh viện và hàng triệu bệnh nhân Trung Quốc sử dụng hàng năm để điều trị các bệnh về hô hấp, dạ dày và các bệnh khác.
Tuy nhiên, việc sử dụng gián ở Trung Quốc không chỉ giới hạn trong ngành dược phẩm và làm đẹp. Các loại côn trùng giàu protein này cũng được chế biến làm thức ăn hữu cơ cho gia súc, được sử dụng để xử lý chất thải thực phẩm và còn thường được đưa vào các công thức nấu ăn đặc biệt ở một số nhà hàng Trung Quốc.
Tại sao nuôi gián phổ biến ở Trung Quốc?
Nuôi gián là ngành kinh doanh béo bở ở Trung Quốc. Không giống như chăn nuôi truyền thống, chi phí mở một trang trại nuôi gián thấp và cần ít tài nguyên. Hơn nữa, gián sinh sản nhanh (chỉ trong một năm, một con gián Đức duy nhất và con cái của nó có thể sinh thêm 300.000 con gián), chúng hiếm khi bị ốm và không có bất kỳ yêu cầu ăn uống đặc biệt nào, vì chúng có thể phát triển mạnh chỉ cần đến các chất thải nhà bếp.
Wang Fuming, một trong những nhà sản xuất gián lớn ở Trung Quốc, nói với tờ LA Times: "Tôi đã nghĩ đến việc nuôi lợn, nhưng với cách nuôi truyền thống, tỷ suất lợi nhuận rất thấp. Với gián, bạn có thể đầu tư 20 nhân dân tệ và thu về 150 nhân dân tệ".
Cơ sở nuôi gián lớn nhất thế giới, thuộc sở hữu của Gooddoctor, nằm ở tỉnh Tứ Xuyên. Một báo cáo năm 2018 tiết lộ rằng trang trại gián do công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) giám sát của Good Doctor sản xuất 6 tỷ con gián mỗi năm. Loài côn trùng vốn giàu protein này được chế biến và sử dụng để làm thức ăn gia súc và các sản phẩm thuốc khác nhau.
Nhân viên tại một trang trại nuôi gián do công ty dược Gooddoctor điều hành ở Tứ Xuyên, Trung Quốc. Ảnh: Reuters
Nhiều người ở Trung Quốc tin rằng các sản phẩm làm từ gián này có hiệu quả làm mờ sẹo, hói đầu, rối loạn hô hấp, các vấn đề về dạ dày và thậm chí là các khối u ác.
Mặc dù có rất ít bằng chứng khoa học đáng tin cậy chứng minh niềm tin này, nhưng các nhà khoa học gần đây đã phát hiện ra rằng loài gián có thể sống trong môi trường bẩn thỉu mà không bị ốm vì chúng tự sản xuất ra chất kháng sinh cực mạnh. Một số nhà nghiên cứu tin rằng họ có thể chứng minh được giá trị trong việc phát triển các loại thuốc để loại bỏ siêu vi khuẩn như MRSA (tụ cầu vàng kháng methicillin), vốn có khả năng chống lại nhiều phương pháp điều trị hiện có.
Các loại thuốc làm từ gián từ lâu đã có nhu cầu lớn ở Trung Quốc. Cho đến nay, sản phẩm sức khỏe từ gián phổ biến nhất của Gooddoctor đã được hơn 40 triệu bệnh nhân sử dụng.
Trong một cuộc phỏng vấn với tờ Insider, ông Wen Jianguo, Giám đốc Gooddoctor khẳng định: “Tinh chất của gián rất tốt để chữa bệnh loét miệng và dạ dày, vết thương ngoài da, thậm chí cả ung thư dạ dày”.
Trên thực tế, gián nghiền, có tên khoa học là Periplaneta Americana, có thể được tìm thấy như một thành phần trong các loại dược phẩm và dược mỹ phẩm của Trung Quốc.
Điều thú vị là ngành kinh doanh gián không chỉ thu hút các công ty lớn mà còn cả những nông dân nhỏ, những nhà hoạt động nhân đạo tham gia.
Li Bingcai, một người bán điện thoại di động đã trở thành nông dân nuôi gián từ một ngôi làng hẻo lánh ở tỉnh Tứ Xuyên, sở hữu trang trại nuôi hơn 3 triệu con gián. Li tuyên bố kiếm được lợi nhuận tốt bằng cách bán gián khô cho các trang trại lợn, thủy sản và các công ty dược phẩm.
Bên trong một trang trại gián ở Trung Quốc (Nguồn: CNN)
Quận Zhangqiu ở thành phố Tế Nam là nơi có một trang trại nuôi gián lớn khác, ban đầu được xây dựng để giải quyết vấn đề rác thải nhà bếp nhưng sau đó cũng trở thành nguồn cung cấp thức ăn hữu cơ cho vật nuôi trong trang trại. Doanh nhân Li Yanrong, chủ trang trại này, tin rằng gián có thể được sử dụng như một loại thực phẩm thay thế giàu protein và lành mạnh hơn cho cá, chim gia cầm, lợn...
Theo ông Yanrong, "nếu có thể nuôi gián trên quy mô lớn, chúng ta có thể cung cấp protein có lợi cho toàn bộ chu kỳ sinh thái. Chúng ta có thể thay thế thức ăn chăn nuôi chứa đầy kháng sinh bằng thức ăn hữu cơ tốt cho động vật". Yanrong nói rằng những con gián trong trang trại của ông ăn 50.000 kg chất thải nhà bếp hàng ngày, vì vậy loài côn trùng này đang tỏ ra rất hữu ích trong việc xử lý lượng chất thải thực phẩm lẽ ra bị vùi trong các bãi chôn lấp.
Rủi ro từ nuôi gián
Hãy tưởng tượng một trang trại với hàng triệu con gián bị sổng và ngay sau đó bạn thấy các con đường trong thành phố đặc kịt những gián. Vào năm 2013, một vụ việc tương tự đã thực sự xảy ra khi một vườn ươm nhà kính ở quận Đại Phong, Trung Quốc bị phá hại bởi thủ phạm không ai khác chính là gián. Hơn một triệu con gián đã trốn thoát và tràn ra các cánh đồng ngô, nhà ở và các tòa nhà gần đó. Để kiểm soát sự xâm nhập của gián, Ủy ban Y tế tỉnh Giang Tô đã phải tiến hành một đợt khử trùng quy mô lớn trong khu vực.
Để đề phòng trường hợp đáng tiếc tương tự xảy ra, trang trại do Gooddoctor điều hành được bao quanh là một hào nước chứa đầy cá ăn gián.
Gián được xử lý trong một trang trại ở Trung Quốc. Ảnh: I.E
Nuôi gián không phải là một thực tế phổ biến, khi thông thường mọi người xem gián chỉ là loài gây hại truyền bệnh. Nếu họ tìm thấy một trang trại nuôi gián gần nhà, họ có thể gửi đơn khiếu nại vì luôn có nguy cơ xảy ra thảm họa gián như vụ việc năm 2013. Đây là lý do khiến nhiều trang trại nuôi gián ở Trung Quốc hoạt động bí mật.
Người ta sẽ không có khả năng tìm thấy một cơ sở có ghi chữ “trang trại nuôi gián” hoặc “nhà máy sản xuất gián” trong tên hoặc trên bảng hiệu. Mọi người cũng sẽ không thấy đề cập việc gián được sử dụng như một thành phần trong tài liệu quảng cáo của các công ty mỹ phẩm và dược.
Nuôi gián không phải là một hoạt động kinh doanh bất hợp pháp ở Trung Quốc nhưng nếu bất kỳ cơ sở kinh doanh nào như vậy thu hút quá nhiều sự chú ý của công chúng hoặc bị phát hiện là nằm trong khu dân cư đông đúc, có khả năng chủ cơ sở sẽ phải đối mặt với nhiều rắc rối.
Tuy nhiên, bất chấp những rủi ro và lo ngại này, nuôi gián vẫn được nhiều công ty và cá nhân ở Trung Quốc coi là một hoạt động mạo hiểm béo bở. Trong khi đó, các sản phẩm làm từ gián khác, như sữa gián đang trở nên phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới, và các nhà nghiên cứu đang cố gắng tìm ra nhiều cách hơn để khiến loài gián trở nên hữu dụng hơn.