Mảnh hộp sọ kì bí này được phát hiện vào năm 2015 sâu bên trong một hang động cực kỳ hiểm trở ở Italia có tên là "Dolina dell'Inferno". Cái tên được người bản địa đặt, dịch ra có nghĩa là "Hố sụt địa ngục". Trong suốt nửa thập kỷ, vùng đất này đã thách thức các nhà khảo cổ và địa chất học bằng một câu đố không có lời giải.
Tại sao một chiếc hộp sọ lại xuất hiện ở đây, chỉ một mình nó, không có bất kỳ mảnh xương nào khác đi kèm? Hơn nữa, vị trí của nó còn nằm trên một mỏm vách đá hẹp cách nền hang tới 12 mét, không ai có thể dễ dàng trèo lên đó từ phía trên và cả phía dưới.
Muốn tiếp cận vị trí này, những nhà thám hiểm hang động dày dặn kinh nghiệm cũng phải cẩn thận lách người qua một đường khe nằm ngang từng là nơi nước chảy. Cái khe này có rất nhiều khúc quanh, có những chỗ chỉ hẹp khoảng 30 cm. Cũng vì lý do đó, người dân địa phương tiếp tục đặt tên cho nó là Meandro della cattiveria nghĩa là "Mê cung tà ác".
Một nhà thám hiếm đang leo lên độ cao 12 mét để tiếp cận chiếc hộp sọ trong Hố địa ngục ở Italia.
Câu chuyện nghe có vẻ rùng rợn, nhưng vào năm 2017, một nhóm gồm hơn 10 nhà khoa học và tình nguyện viên leo núi đã quyết định phải lấy hộp sọ này ra ngoài để nghiên cứu. Họ đã tới "Hố sụt địa ngục", băng qua "Mê cung tà ác" và một nhà thám hiểm giàu kinh nghiệm đã trèo lên độ cao 12 mét để lấy chiếc hộp sọ xuống.
Nếu là trong một bộ phim kinh dị, bạn có thể mong đợi cảnh cả cái hang rung chuyển và đổ sập xuống vì một cơ chế bí mật. Nhưng không, đây là khoa học ngoài đời thực. Sau khi dành gần 4 năm nghiên cứu và đối chiếu các bằng chứng khác thu thập được trong khu vực, các nhà khảo cổ bây giờ đã có thể giải mã được bí ẩn chiếc hộp sọ cô đơn trong Hố sụt địa ngục ở Italia.
Một cô gái đôi mươi sống cách chúng ta 5.000 năm
Hành trình khám phá bí ẩn về chiếc hộp sọ cô đơn đưa chúng ta theo chân nhà khảo cổ Maria Giovanna Belcastro đến từ Đại học Bologna. Cô là người đã tiếp nhận hộp sọ và phân tích để tìm ra niên đại của nó.
"Thách thức lớn nhất bây giờ là phải ‘đọc’ được chiếc hộp sọ này. Các manh mối từ nó sẽ tiết lộ số phận của xác chết", Belcastro cho biết. Ba tháng là khoảng thời gian cô và các đồng nghiệp của mình chạy một loạt các xét nghiệm đồng vị carbon để xác định niên đại của mẫu vật.
Hóa ra, nó thuộc về một người phụ nữ khoảng 24-35 tuổi sống cách chúng ta 5.000 năm. Belcastro cho biết người phụ nữ xấu số này qua đời trong khoảng năm 3630 đến 3380 trước Công nguyên, thuộc thời kỳ Đồ đá cũ (hay còn gọi là Chalcolithic).
Cô gái ấy đã bị suy dinh dưỡng và thiếu máu trước khi chết, nhưng đó không phải là nguyên nhân trực tiếp định đoạt số phận của cô ấy. Cách đó khoảng 600 mét, các nhà khảo cổ cũng tìm thấy một số hài cốt khác có niên đại tương tự, nhưng không hề có phần thân người của hộp sọ này, và cả phần xương hàm của nó đã bị mất.
Rốt cuộc, tại sao hộp sọ của một cô gái sống cách chúng ta 5.000 năm lại được tìm thấy ở một vị trí không tưởng đến vậy? Nó nằm trong một cái khe hẹp, sâu xuống mặt đất 26 mét và cách đáy hang ở dưới 12 mét.
Các nhà khảo cổ đã loại bỏ giả thuyết hộp sọ bị thú ăn thịt tha đến đây hoặc ai đó đã đặt nó ở đó. Bởi cái khe này rất hiểm trở, ngay cả với các dụng cụ leo núi hiện đại cũng khó có thể tiếp cận được. Những ai thực sự có thể với tới nó sẽ được so sánh với Người nhện.
Chiếc hộp sọ đã tự nó dịch chuyển
Cuộc điều tra lúc này được chuyển sang một hướng khác. Khi các bằng chứng trực tiếp đã dẫn vào ngõ cụt, các nhà khảo cổ đã để ý đến những manh mối gián tiếp. Đó chính là lớp trầm tích phía bên trong hộp sọ của cô gái chứa rất nhiều thành phần và lớp khác nhau.
Trong đó, họ tìm thấy đá cát, than củi, thạch cao và một số vỏ động vật chân bụng điển hình sống trong nền đá vôi. Điểm đặc biệt là các lớp trầm tích này rất loạn, gợi ý chiếc hộp sọ đã tự nó dịch chuyển qua các vị trí khác nhau trong hàng ngàn năm.
Belcastro và các đồng nghiệp đã đưa ra một giả thuyết, cho rằng chiếc hộp sọ này ban đầu chỉ lăn tới rìa của Hố sụt địa ngục. Sau đó, nó đã bị sụt xuống rãnh trong Mê cung tà ác. Thời điểm đó, cái rãnh mới chỉ có đáy cách mặt đất 26 mét và hộp sọ đã nằm chính dưới đáy của nó.
Nhưng sau hàng ngàn năm biến đổi địa chất, nước bắt đầu ăn mòn theo một con đường khác làm cái đáy rãnh sâu xuống thêm 12 mét. Trong khi, hộp sọ vẫn mắc kẹt ở độ sâu 26 mét, vô tình đưa nó vào một tình thế độc nhất vô nhị.
Các lớp trầm tích đã vẽ lại con đường đi của chiếc hộp sọ, trùng với giả thuyết này là các vết trầy xước phía bên ngoài của nó cho thấy nó đã lăn lóc giống một quả bóng. Các nhà khảo cổ cho biết hình dạng tròn của cái hộp sọ mất hàm này cũng cho phép nó trở thành một vật lăn lý tưởng.
"Hộp sọ có thể lăn dễ dàng hơn xương ở các bộ phận khác trong dòng nước và dòng chảy các mảnh vụn ... Trong quá trình phân hủy và các biến động đó, nó sẽ chứa đầy trầm tích. Do đó, chiếc hộp sọ này sẽ đến được hang động và dừng lại trên độ cao nơi nó được tìm thấy", các nhà khảo cổ viết.
Một nghi lễ rùng rợn
Nhưng mọi chuyện chưa dừng lại ở đó. Sau khi loại bỏ lớp trầm tích và chụp cắt lớp xung quanh hộp sọ. Belcastro và các đồng nghiệp tiếp tục tìm thấy các dấu vết lạ lùng, có thể là từ một vật sắc nhọn cạo vào mặt ngoài hộp sọ của cô gái.
Họ dự đoán đây có khả năng là một nghi lễ cổ xưa, trong đó, cô gái này đã bị cạo hết thịt trên đầu. "Tất cả các tổn thương nằm ở xương trán bên trái có thể đã được tạo ra trong một nỗ lực loại bỏ mô mềm. Các nghi lễ loại bỏ mô mềm khỏi xương trước đây đã được mô tả rộng rãi trong các nghiên cứu trước đó", các nhà khảo cổ cho biết.
Cô ấy cũng đã được thực hiện một nghi thức y tế cổ gọi là "xăm thuốc" lên đầu để giảm đau. Theo đó, đất đỏ và một số hợp chất vô cơ có tính sát trùng cũng đã được tìm thấy trên bề mặt hộp sọ.
Toàn bộ nghiên cứu và những phát hiện này đã được đăng tải trên tạp chí PLOS One.
Dĩ nhiên, cách giải thích của các nhà khảo cổ không nhất thiết đúng với những gì đã xảy ra. Bởi thực sự, chúng ta không thể biết 100% sự thật về cái chết của một người phụ nữ đã sống cách đây hơn 5.000 năm chỉ từ mảnh hộp sọ lăn lóc của cô ấy.
Các kỹ thuật khoa học tuyệt vời là thứ đã giúp Belcastro và các đồng nghiệp của cô tại Đại học Bologna vẫn đưa ra được một kịch bản khả dĩ nhất để giải mã câu đố đã tồn tại hơn nửa thập kỷ ở Hố sụt địa ngục.
Trên khía cạnh khoa học, chúng ta thấy câu chuyện này một chuỗi logic hoàn hảo nằm giữa những suy luận địa chất học và khảo cổ. Nhưng Belcastro cho biết trên khía cạnh nhân văn mà nói, cô thấy số phận của người phụ nữ này thật đáng thương.
"Thật buồn khi nghĩ về hành trình dài mà thi hài của cô ấy, chính xác là một phần thi hài của cô ấy, đã trải qua để tới được nơi an nghỉ cuối cùng này. Nhưng rốt cuộc, cô ấy vẫn phải ở đây một mình trong cô đơn suốt hàng ngàn năm", Belcastro nói.
Tham khảo Sciencealert, Atlasobscura