Những phán quyết lịch sử
Cả 2 quyết định trên đều mang tính lịch sử.
Hàng chục đơn kiện đã được đệ trình để loại ông Trump khỏi cuộc đua vào Nhà Trắng, với lập luận ông kích động bạo loạn Điện Capitol ngày 6-1-2021 và do đó không còn đủ tư cách tranh cử theo Mục 3 của Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Mỹ. Điều khoản này cấm cá nhân giữ vị trí trong chính quyền nếu họ từng tham gia "nổi dậy hoặc nổi loạn".
Mọi vụ kiện đều thất bại cho đến khi xuất hiện phán quyết của bang Colorado.
Hàng chục tổng thư ký bang đã nhận được yêu cầu gạch tên ông Trump khỏi phiếu bầu. Tất cả đều nói rằng họ không có thẩm quyền làm như vậy nếu không có lệnh của tòa án - cho đến khi xuất hiện quyết định của Tổng thư ký Maine Shenna Bellows mới đây.
Cựu Tổng thống Donald Trump bị gạch tên khỏi các cuộc bầu cử sơ bộ ở bang Colorado và bang Maine. Ảnh: Reuters
Tuy nhiên, cả 2 quyết định kể trên đang bị tạm hoãn thi hành trong khi tiến trình pháp lý đang diễn ra, theo hãng tin AP.
Điều này đồng nghĩa ông Trump vẫn có tên trong phiếu bầu ở 2 bang nêu trên và số phận chính trị của ông hiện nằm trong tay Tòa án Tối cao Mỹ.
Tòa án Tối cao Mỹ chưa bao giờ ra phán quyết về Mục 3 để cấm một cá nhân tranh cử tổng thống; tuy nhiên Tòa án Tối cao Mỹ lại phán quyết bất kỳ bang nào cũng có thể áp dụng tiêu chuẩn riêng để đánh giá liệu ông Trump đủ tiêu chuẩn tranh cử hay không.
Đây là sự hỗn loạn pháp lý mà Tòa án Tối cao Mỹ có nhiệm vụ ngăn chặn.
Luật sư của ông Trump nói gì?
Luật sư của ông Trump đưa ra một số lập luận chống lại nỗ lực gạch tên ông khỏi cuộc đua vào Nhà Trắng. Đầu tiên, không rõ Mục 3 có áp dụng đối với chức tổng thống hay không. Ngôn ngữ "một quan chức của Mỹ" ở những nơi khác trong Hiến pháp không có nghĩa là tổng thống - họ lập luận.
Thứ hai, ngay cả khi Mục 3 áp dụng đối với chức tổng thống, đây là câu hỏi "chính trị" được quyết định tốt nhất bởi cử tri chứ không phải bởi thẩm phán - họ nhấn mạnh.
Thứ ba, thẩm phán can thiệp đồng nghĩa họ vi phạm quyền lợi của ông Trump về việc được hưởng thủ tục pháp lý công bằng, nhất là khi họ thẳng thừng kết luận ông không đủ tư cách dù chưa thực hiện một số quy trình tìm hiểu thực tế, như một phiên tòa hình sự kéo dài - nhóm luật sư của ông Trump khẳng định.
Thứ tư, họ lập luận, sự kiện 6-1-2021 không phải là một cuộc nổi dậy theo nghĩa của Mục 3, nó giống một cuộc bạo loạn hơn. Cuối cùng, ngay cả khi đó là một cuộc nổi dậy, họ nói, ông Trump không trực tiếp tham gia vào sự kiện này, bởi ông chỉ sử dụng quyền tự do ngôn luận của mình.
Các nhà lập pháp ẩn nấp khi cuộc bạo loạn xảy ra tại Điện Capitol ngày 6-1-2021 Ảnh: AP
Tất nhiên, phía công tố muốn loại ông Trump cũng có lý lẽ riêng của họ: Sự kiện hôm 6-1-2021 là "một cuộc nổi dậy do Trump kích động, vì thế ông phải bị loại".
Giới chuyên gia pháp lý cảnh báo nếu Tòa án Tối cao không giải quyết vấn đề rõ ràng, hỗn loạn có thể nổ ra vào tháng 11-2024 (thời điểm bỏ phiếu bầu tổng thống Mỹ) hoặc tháng 1-2025 (thời điểm tổng thống mới tuyên thệ nhậm chức) nếu ông Trump đắc cử.
Trong trường hợp Tòa án Tối cao né tránh vấn đề hoặc nói rằng đó không phải là quyết định của tòa án và đảng Dân chủ giành được thế đa số sít sao trong Quốc hội, liệu đảng Dân chủ sẽ xác nhận ông Trump đắc cử hay tuyên bố ông không đủ điều kiện làm tổng thống?
Ông Trump thua tại bang Colorado trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, song lại thắng ở bang Maine. Do đó, quyết định của Tổng thư ký Maine có thể ảnh hưởng trực tiếp tới ông trong cuộc đua năm sau.