Một người cha ở Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang (Trung Quốc), thức dậy lúc 2h30 sáng để đi vệ sinh và phát hiện con mình vẫn thức khuya chơi game. Nhìn thấy cảnh tượng này, anh không hề chỉ trích mà chỉ nói với con: "Dậy đi, bố sẽ đưa con đi một nơi".
3 giờ sáng, trời mưa to, người bố chở con đi chợ đầu mối rau. Bên ngoài trời tối đen nhưng chợ vẫn sáng đèn. Có người mặc áo mưa dựng sạp, có người bày kệ chờ khách đến, nam nữ ai cũng lao động vất vả để sống.
Người cha yêu cầu đứa trẻ nói chuyện với ông già bán rau và xin ông cho nhìn vào lòng bàn tay nứt nẻ của mình. Ngoài ra còn có một người bà tốt bụng, nhiệt tình khuyên nhủ cậu bé như đối với cháu trai của mình: "Hãy học tập chăm chỉ nhé!".
Sau khi đi một vòng chợ, người cha nhẹ nhàng hỏi con: "Nhìn những người muốn ngủ mà không ngủ được này, con có biết họ đang làm gì không?". Đứa trẻ trả lời: "Vì cuộc sống và vì con cái". Người cha lại hỏi cậu bé: "Còn con thì sao?". Cậu bé xấu hổ nói: "Con sai rồi!".
Từ đầu đến cuối, người cha không hề nói đạo lý một lời với con, nhưng hiệu quả đáng giá ngàn lời nói.
Một nhà văn từng nói: "Mục đích tồn tại của cha mẹ không chỉ là mang lại cho con cái một cuộc sống sung túc mà khi nghĩ đến cha mẹ, trái tim trẻ sẽ tràn đầy sức mạnh và cảm thấy ấm áp. Như vậy, trẻ sẽ có đủ can đảm và khả năng vượt qua khó khăn, đạt được niềm vui và tự do thực sự trong cuộc sống".
Mọi nền giáo dục đều bắt nguồn từ tình yêu. Nhưng liệu chúng ta có đang nuôi dưỡng con mình với tình yêu thật sự không? Dưới đây là ba hiểu lầm phổ biến về cách nuôi dạy con cái, cha mẹ tưởng làm vậy là tốt cho con nhưng hiệu quả lại không như mong đợi. Hy vọng bạn không mắc phải bất kỳ lỗi nào trong số đó.
Hiểu lầm 1: Chỉ lý lẽ với con
Trong tâm lý học có một "Định luật Merabin", còn gọi là "Định luật 73855". Điều đó có nghĩa là khi chúng ta nói chuyện với người khác, chỉ 7% nhận thức của người khác đến từ nội dung lời nói của bạn, 38% đến từ giọng nói và 55% đến từ ngoại hình và ngôn ngữ cơ thể.
Lý lẽ với trẻ chỉ dừng lại ở mức độ nhận thức chứ không chạm đến trái tim, giáo dục thực sự hiệu quả phải khơi dậy nhận thức của trẻ.
Có câu nói rằng: "Lý luận với trẻ con không hiệu quả cũng giống như khỉ câu trăng trong nước". Điều thực sự có thể thúc đẩy sự thay đổi ở trẻ em luôn là những trải nghiệm và cảm xúc bên trong của chúng. Chỉ khi cha mẹ hiểu được hành vi của con, cảm nhận được cảm xúc của con và ở bên con thì họ mới có thể có sự gắn kết thực sự với con.
Khi hành vi của con bạn trở nên tiêu cực, hãy thử các phương pháp sau:
1. Tạo nhiều cơ hội cho trẻ tự trải nghiệm: Nói với một đứa trẻ ba tuổi "Đừng chạm vào, sẽ bị nóng" một trăm lần không bằng để con trải nghiệm cái nóng một lần an toàn. Người cha kể trên đã khiến con nhận ra cuộc sống ở chợ rau khó khăn như thế nào, còn hơn vô số lời thuyết giáo của cha mẹ rằng: "Không ngủ và chơi game thì sau này con sẽ hối hận".
Cha mẹ thường hay nói "cá không ăn muối cá ươn", nhưng bạn phải thừa nhận rằng mình cũng có những hạn chế. Quan điểm của cha mẹ về mọi việc không phải lúc nào cũng tốt hơn quan điểm của con cái. Thỉnh thoảng hãy từ bỏ quyền lực của cha mẹ, cho con cơ hội thể hiện bản thân. Bất cứ lúc nào, chỉ có nền giáo dục chạm đến trái tim trẻ mới có thể kết nối thực sự với trẻ.
Đừng chỉ lý luận với con mà hãy cố gắng thấu hiểu, lắng nghe và trải nghiệm nhiều hơn, mối quan hệ giữa con cái và cha mẹ sẽ ngày càng hòa hợp.
Hiểu lầm 2: Luôn phớt lờ cảm xúc thật sự bên trong của trẻ
Có một câu nói như thế này: "Bạn không hiểu thế giới của con mình vì bạn không biết cách ngồi xổm xuống và nói chuyện với nó". Họ luôn miệng dặn con phải "ngoan", luôn lợi dụng uy quyền của cha mẹ để đòi hỏi con cái, hoặc bắt con cái phải gánh chịu tình yêu thương quá nặng nề. Tất cả những điều này thực ra không phải là tình yêu mà trẻ con mong muốn.
Thế giới nội tâm của mỗi đứa trẻ giống như một vũ trụ thu nhỏ cần được cha mẹ khám phá cẩn thận. Để thực sự hiểu con mình, đôi khi cha mẹ cần có những "thủ thuật" nho nhỏ.
1. Dành thời gian riêng tư với con mỗi tuần
Cha mẹ khôn ngoan dù bận rộn đến đâu cũng sẽ dành chút thời gian cho con cái. Thời gian ở một mình với trẻ sẽ khiến trẻ cảm thấy mình là người quan trọng nhất đối với cha mẹ, kết hợp với việc giao tiếp hiệu quả, trẻ sẽ được nuôi dưỡng bằng tình yêu thương.
2. Tôn trọng trẻ và chú ý xem trẻ có vui vẻ không
Nhà văn Tetsuko Kuroyanagi (Nhật Bản) được cho là mắc chứng ADHD khi còn nhỏ và bị đuổi khỏi nhiều trường học. Nhưng thật may mắn, cô có một người mẹ luôn yêu thương, vui vẻ và tôn trọng các con. Mẹ sẽ biến những quả bí ngô thành những chiếc đèn lồng, cắt những chiếc váy yêu quý thành trang phục cho cô và không mắng khi cô làm bẩn vì nghịch ngợm.
Nhờ sự kính trọng và yêu thương của mẹ, Kuroyanagi Tetsuko đã lớn lên rất ngoan ngoãn và trở thành một diễn viên, nhà văn nổi tiếng.
Nhà thơ Gibran có một bài thơ nổi tiếng: "Con cái của bạn thực ra không phải là con của bạn. Chúng là những đứa trẻ được sinh ra từ khát vọng của cuộc sống. Chúng đến thế giới này thông qua bạn, ở bên cạnh bạn nhưng không thuộc về bạn. Thứ bạn có thể cho chúng là tình yêu chứ không phải suy nghĩ của bạn, bởi vì chúng có suy nghĩ riêng".
Chỉ có tôn trọng trẻ, lắng nghe trẻ, làm bạn với trẻ, đi vào lòng trẻ thì chúng ta mới có cơ hội giáo dục trẻ. Nhiều sự thật đã chứng minh rằng những bậc cha mẹ tôn trọng cảm xúc của con cái không chỉ có mối quan hệthân thiết mà hầu hết con cái họ sẽ rất thành công khi lớn lên.
Hiểu lầm 3: Giữ trẻ ở mức năng lượng thấp trong thời gian dài
Bạn có quen với những cảnh giao tiếp với trẻ em trong cuộc sống dưới đây không? "Tại sao con ngốc như vậy? Vấn đề này người khác đều có thể làm được, con lại không làm được. Sao bố mẹ lại sinh ra một đứa con vô dụng như vậy!". Cha mẹ tức giận, thất vọng về con cái. Con cái phủ nhận bản thân, cảm thấy xấu hổ. Cha mẹ đổ lỗi, đưa ra những định nghĩa không tốt cho con cái. Con cái tức giận vì không được thấu hiểu, thất vọng về cha mẹ. Cha mẹ phủ nhận, tấn công con cái. Con cái xấu hổ, tội lỗi, buồn bã.
Khi cha mẹ chúng ta đối xử với con cái với sự xúc động và oán giận, điều gì sẽ xảy ra trong lòng đứa trẻ? Những đứa trẻ ở mức năng lượng tiêu cực trong một thời gian dài sẽ sử dụng năng lượng đáng lẽ phải được dùng để khám phá thế giới bên ngoài nhằm chống lại những xích mích bên trong bản thân. Nếu mọi chuyện cứ tiếp diễn như vậy, đứa trẻ sẽ trở nên chán nản, bối rối và có cảm giác mình vô dụng.
Nếu bạn thay đổi ngôn ngữ sang mô hình sau, tình hình sẽ rất khác: "Câu hỏi này nhiều người giải được như vậy, có nghĩa là không khó, chỉ là con chưa tìm ra thủ thuật mà thôi. Con thử một lần đi, bố mẹ tin tưởng con cũng có thể làm được".
Cha mẹ chấp nhận con cái và khuyến khích chúng cố gắng, con cái có được lòng can đảm, sự an toàn và phát triển tính chủ động học tập. Cha mẹ nhìn thấy cảm xúc của con và hướng dẫn con tìm giải pháp, con bình tĩnh sau khi được ghi nhận và tích cực tìm kiếm cách giải quyết vấn đề. Cha mẹ chấp nhận cảm xúc của con và hướng dẫn con vượt qua khó khăn, con cái có được cảm giác an toàn, tiêu hóa cảm xúc tiêu cực và thoát ra khỏi sự thất vọng.
Khi cha mẹ tiếp tục học hỏi và trưởng thành, giữ được cảm xúc và tâm lý tích cực, ổn định, đồng thời tạo ra bầu không khí gia đình hòa thuận ấm áp thì họ có thể nuôi dưỡng con cái có tính cách tương tự.
Nếu con là suối nguồn sống thì cha mẹ chính là người xây dựng nên kênh dẫn. Việc cha mẹ có giáo dục con cái đúng cách hay không sẽ quyết định con cái cuối cùng sẽ đi về đâu. Chỉ bằng cách liên tục nhận thức, sửa chữa sai lầm và không ngừng trưởng thành, cha mẹ mới có thể hướng dẫn con cái tốt hơn.
