Không chỉ người dân mà cả cơ quan thuế cũng lúng túng với một số trường hợp phát sinh. Theo các chuyên gia, quy định sở hữu đủ 183 ngày cần có hướng dẫn cụ thể hơn để tránh các trường hợp lạm thu.
Rối với đổi số nhà, cập nhật tên thừa kế
Trong đơn khiếu nại gửi đến Tuổi Trẻ, ông L.K.V. cho biết vợ chồng ông có căn nhà duy nhất tại thị trấn An Lạc, huyện Bình Chánh, được cấp sổ hồng vào tháng 8-2002. Do điều chỉnh địa giới hành chính, căn nhà này sau đó thuộc quận Bình Tân và đến tháng 5-2004 được UBND Q. Bình Tân đổi số khác với địa chỉ là phường An Lạc A, Q. Bình Tân.
Sau khi làm thủ tục và được cấp đổi lại sổ hồng theo số mới vào ngày 2-12-2013, ông V. làm thủ tục chuyển nhượng căn nhà trên cho bà N.T.B.P..
Tháng 3-2014, vợ chồng ông V. làm thủ tục kê khai nộp thuế TNCN, đồng thời làm cam kết chỉ có căn nhà duy nhất này, nhưng Chi cục Thuế (CCT) Q.Bình Tân không đồng ý miễn thuế với lý do là thời gian sở hữu đến khi bán chưa đủ 183 ngày.
Ông V. bị buộc phải nộp 31,2 triệu đồng tiền thuế TNCN dù đã đưa đủ hồ sơ chứng minh, trong đó có sổ hồng cũ đã được cấp từ năm 2002. Sau khi đọcTuổi Trẻ (ngày 30-3) thấy trường hợp của mình cũng giống như của bà L.T.H.A. (đã được CCT Q.Phú Nhuận trả lại tiền thu sai), vợ chồng ông V. đã nộp đơn lên CCT Q.Bình Tân để xin nhận lại số tiền thuế TNCN đã nộp.
Trước đó, như Tuổi Trẻ từng phản ánh, vợ chồng bà Phạm Thị Th. Ng. (Q.Tân Bình, TP.HCM) có căn nhà duy nhất tại Tân Bình, được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở từ năm 1999. Sau khi chồng qua đời (tháng 8-2014), bà Ng. đã làm thủ tục thừa kế và cập nhật tên hai con vào sổ hồng, rồi bán căn nhà trên.
Tuy nhiên, cơ quan thuế buộc bà Ng. nộp thuế TNCN cho một nửa căn nhà là phần thừa kế với lý do thời gian từ khi cập nhật tên hai con đến khi bán nhà chưa đủ 183 ngày!
Quy định "183 ngày" khiến nhiều người bán căn nhà duy nhất bị nộp thuế oan, trong đó nhiều người đã khiếu nại cơ quan thuế - Ảnh: HOÀI LINH
Với trường hợp bà Ng., sau khi Tuổi Trẻ phản ánh, Cục Thuế TP đã có văn bản báo cáo Tổng cục Thuế theo hướng cho bà Ng. được miễn thuế vì đó là căn nhà duy nhất (thừa kế theo pháp luật) không cần căn cứ 183 ngày.
Tương tự, sau khi thừa kế căn nhà duy nhất tại đường Điện Biên Phủ (P.6, Q.3) từ chồng đã mất, bà P.T.N. và các con đã bán căn nhà trên nhưng chỉ được cho miễn thuế TNCN với một nửa căn nhà với lý do phần thừa kế (nửa căn nhà còn lại) chưa đủ 183 ngày.
Cần tránh lạm thu
Trao đổi với Tuổi Trẻ, các CCT thừa nhận có rất nhiều vướng mắc phát sinh xung quanh quy định miễn thuế TNCN với căn nhà duy nhất.
"Với những trường hợp này, để chắc ăn CCT sẽ làm văn bản hỏi Cục Thuế TP, nếu Cục Thuế TP không giải quyết được sẽ có văn bản hỏi Tổng cục Thuế" - lãnh đạo một CCT nói.
Trong buổi làm việc giữa lãnh đạo UBND TP.HCM với Cục Thuế TP gần đây, lãnh đạo CCT Q.3 cho biết cơ quan thuế "rất khổ sở và lo lắng" khi giải quyết miễn thuế TNCN với căn nhà duy nhất vì "không biết khi nào sai".
Do kết nối các ngành không có, cơ quan thuế chỉ làm theo quy trình, cho người nộp thuế tự khai tự chịu trách nhiệm chứ không thể nào biết người nộp thuế có một hay nhiều căn nhà. Vị này cũng đề nghị các bộ phận tham mưu có hướng dẫn sao cho tránh kiện cáo về sau.
Tuy nhiên, luật sư Trần Xoa, giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, cho rằng không nên vì có một vài trường hợp tìm cách lách thuế mà cơ quan thuế đưa ra những biện pháp can thiệp "thô bạo" để gây khó dễ, làm ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của những đối tượng khác.
"Với những trường hợp cấp đổi giấy tờ hoặc đổi địa chỉ như trường hợp trên, nếu có đầy đủ giấy tờ chứng minh hợp lệ, cơ quan thuế nên giải quyết hợp tình hợp lý chứ đừng chỉ có đếm ngày tính thuế" - ông Xoa nói.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại diện Tổng cục Thuế cho biết cơ quan này đã ghi nhận những vướng mắc liên quan đến việc miễn thuế căn nhà duy nhất, đặc biệt là quy định "sở hữu 183 ngày" mới được miễn thuế.
"Chúng tôi đã trình cơ quan cấp trên để có văn bản hướng dẫn, giải quyết những vấn đề phát sinh. Chẳng hạn, với những trường hợp được cấp đổi giấy mới nhưng không làm thay đổi quyền sở hữu và hiện trạng, vẫn cho miễn thuế TNCN khi chuyển nhượng" - vị này khẳng định.
Cơ quan thuế cũng lúng túng
Trường hợp của ba anh em ông Phan Văn H. (Q.7) lại khiến cơ quan thuế "đau đầu". Năm 2008, ba anh em ông H. được cha mẹ cho miếng đất 115m2, trên đó có căn nhà diện tích 70,92m2 và đã được công nhận quyền sở hữu vào tháng 10-2008.
Cuối năm 2015, ba anh em ông H. được cha mẹ cho thêm 71m2 đất, được cập nhật vào giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và tài sản gắn liền với đất ngày 23-12-2015, trước khi được chuyển nhượng vào ngày 5-1-2016.
Do không biết xử lý thế nào với trường hợp này, CCT Q.7 đã làm văn bản hỏi Cục Thuế TP.HCM và được hướng dẫn rằng phần diện tích đất và nhà tăng thêm do hợp thức hóa chưa đủ 183 ngày nên không thuộc trường hợp được miễn thuế, phải chịu thuế TNCN theo quy định.
Đối với phần diện tích đất hiện hữu 115m2 và diện tích nhà 70,92m2 đã được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu ngày 21-10-2008 được miễn thuế TNCN nếu chứng minh là tài sản duy nhất.
Thoái trả thuế cho ông L.K.V.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Trần Quang Phúc, chi cục trưởng CCT Q.Bình Tân, xác nhận cơ quan thuế đã nhận được đơn khiếu nại của ông L.K.V..
Theo ông Phúc, sau khi yêu cầu các bộ phận liên quan rà soát lại chứng từ do ông V. cung cấp, CCT Q.Bình Tân đã ký quyết định thoái trả thuế cho ông V., hiện đã gửi giấy mời ông V. lên nhận lại tiền thuế.