Sự chuẩn bị của Ukraine
Vượt qua khó khăn, làm cạn kiệt nguồn lực đối phương và sau đó phản công. Đó là mục đích hướng đến của quân đội Ukraine trong những tháng qua và cũng là những gì các quan chức phương Tây ủng hộ kể từ mùa đông năm ngoái.
Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu điều đó có được thực hiện và nếu có thì nơi nào, khi nào và bằng cách nào nó sẽ diễn ra? Thậm chí chính Ukraine cũng chưa biết giữa bối cảnh họ đang nỗ lực tìm kiếm điểm yếu của Nga trên tiền tuyến trải dài 1.000km.
Một chiếc xe tăng ở phía Bắc Bakhmut ngày 17/3/2023. Ảnh: Getty
Dù vậy, Kiev hiểu rõ, đây là một giai đoạn quan trọng trong cuộc xung đột. Thiếu Tướng Kyrylo Budanov, người đứng đầu cơ quan Tình báo Quốc phòng Ukraine cho biết trong một cuộc trả lời phỏng vấn vào tháng trước rằng, Nga và Ukraine sẽ chiến đấu trong một cuộc "giao tranh quyết định trong mùa xuân này và đó sẽ là cuộc giao tranh cuối cùng trước khi xung đột chấm dứt".
Điều đó cho thấy Ukraine có lẽ đang tận dụng thời gian để tối đa hóa các khả năng của mình. Những điều kiện tiên quyết cho cuộc phản công của Ukraine bao gồm hoàn thành việc huấn luyện và sáp nhập các đơn vị mới, làm suy giảm nguồn cung hậu cần của Nga, duy trì chuỗi hậu cần của mình và các thông tin tình báo trong thời gian thực.
"Bức tranh tình báo sẽ cho biết những thứ như việc triển khai phòng vệ của Nga có những điểm yếu nào cũng như các địa điểm là nơi đặt trụ sở quân sự, trung tâm hậu cần và lực lượng dự bị của đối phương", Mick Ryan, cựu Tướng quân đội Australia cho hay.
Ukraine đang thành lập các quân đoàn với hàng chục nghìn binh lính, không chỉ được trang bị xe tăng và phương tiện chiến đấu bọc thép mới của phương Tây mà còn nhiều thiết bị quân sự khác, ông Ryan nhận định với CNN. Những đơn vị này gần như đã sẵn sàng.
"Các nguồn tin của Ukraine cho thấy họ đang hoặc đã thành lập từ 6 - 9 lữ đoàn mới cho các cuộc phản công", Kateryna Stepanenko, học giả tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh có trụ sở tại Washington nói.
Ông Ryan đánh giá, những cuộc tấn công tham vọng như vậy sẽ tiêu tốn số lượng lớn nhiên liệu, đạn dược, nguồn cung thực phẩm, y tế và các thiết bị dự phòng. Chuỗi hậu cần, có thể sẽ bị cản trở bởi thời tiết xấu, cũng đặc biệt quan trọng.
Các quan chức cấp cao của Mỹ và Ukraine đã đưa ra một vài dự đoán vào tháng trước. Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ Mark Milley cho biết, Ukraine đang di chuyển đến những vị trí mà họ có thể hành động tốt nhất. Chuyên gia Ryan thì dự đoán rằng: "Ukraine có thể tấn công với quy mô khác nhau ở ít nhất 2 địa điểm ở phía Đông và phía Nam nhằm đánh lạc hướng Nga.
Việc tấn công ở phía Nam sẽ mang đến cơ hội cho Ukraine nhằm chia cắt hành lang trên đất liền nối Nga với Bán đảo Crimea. Ngoài Mariupol, nhiều khu vực ở phía Nam cũng ít bị phá hủy hơn so với các thành phố ở phía Đông Ukraine.
Nếu cuộc phản công này thành công, Ukraine có thể đe dọa một số phòng tuyến của Nga ở Kherson, đồng thời dọn đường cho Kiev khôi phục quyền kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia cũng như kênh đào cung cấp nước ngọt cho Crimea.
Ông Stepanenko cũng đồng ý rằng việc chỉ tập trung vào một khu vực sẽ là một sai lầm. Các cuộc tấn công ở phía Đông và phía Nam có thể hỗ trợ cho nhau, gây ra những thách thức về hậu cần và triển khai lực lượng cho Nga.
Bài toán khó của Ukraine
Ukraine đang dần nhận được xe tăng và phương tiện chiến đấu bọc thép từ phương Tây. Những binh lính được huấn luyện ở nước ngoài cũng đang dần trở về nước. Việc phối hợp các đơn vị trên như thế nào có vai trò rất quan trọng
"Ukraine cần tăng cường khả năng tiến hành chiến tranh vũ trang phối hợp trước thềm cuộc phản công. Điều này sẽ cần mức độ hợp tác cao giữa các lữ đoàn của họ", ông Stepanenko cho hay. Trên thực tế, những hình thức chiến đấu như vậy không nằm trong sổ tay quân sự của Ukraine và không thể chỉ học được qua một đêm.
Ông Ryan cho rằng Ukraine sẽ phải kết hợp giữa các phương tiện quân sự nhằm phá vỡ và thâm nhập vào phòng tuyến của Nga - được bố trí chặt chẽ với các bãi mìn, hào chiến chống tăng và tuyến phòng thủ răng rồng cũng như các trở ngại tự nhiên.
"Sẽ không có nỗ lực quân sự nào khó khăn hơn việc lên kế hoạch, tổ chức và thực hiện nó", chuyên gia này cho hay.
Các xe tăng của phương Tây sẽ đóng vai trò như mũi nhọn tấn công nhưng câu hỏi đặt ra là liệu số lượng này có đến kịp và đến đủ để giúp Ukraine tiến hành cuộc phản công mang tính quyết định hay không. Các nguồn tin công khai cho biết, hiện chỉ chưa tới 100 xe tăng chiến đấu chủ lực của phương Tây đến tay Ukraine.
Phản ứng của Nga
Dĩ nhiên, Nga cảnh giác và cũng chuẩn bị cho cuộc phản công của Ukraine. Moscow đã tận dụng những tháng qua để xây dựng các tuyến phòng thủ, đặc biệt là ở phía Nam. Ngoài ra, Nga cũng có lực lượng phản công di động trong trạng thái sẵn sàng.
Gần đây, Washington Post đưa tin, Moscow đã sẵn sàng tăng cường các tuyến phòng thủ, đặc biệt là tại Crimea với mật độ và tốc độ đáng chú ý. Hình ảnh vệ tinh cũng cho thấy nhiều phòng tuyến của Nga được xây dựng dọc các vùng biển nhằm gia tăng trở ngại cho cuộc tấn công mặt đất của Ukraine.
Những chướng ngại vật đã được Nga bố trí dọc các tuyến đường quan trọng nối Crimea với đất liền Ukraine. Trong những tháng qua, Nga xây dựng các công sự dọc những lối vào then chốt ở khu vực Kherson. Moscow cũng xây dựng các công sự gần Melitopol, dọc khu vực được gọi là "hành lang đất liền" nối Crimea với lục địa Nga qua các vùng lãnh thổ mà Moscow kiểm soát ở Ukraine.
Ukraine hiểu rõ, sau khi nhận được xe bọc thép và các phương tiện khác trị giá hàng tỷ USD, cũng như tiếp nhận hàng nghìn binh lính đã được huấn luyện, họ cần cho thấy kết quả để duy trì sự ủng hộ của phương Tây. Giới quan sát cho rằng, nếu cuộc phản công năm 2023 thất bại, Ukraine có lẽ không còn cơ hội để giành lại các vùng lãnh thổ ở phía Đông và phía Nam
Kiev sẽ muốn cố gắng và thử mọi thứ, diễn tập nhiều lần trước khi sẵn sàng bước vào giai đoạn có thể là chương quyết định của cuộc xung đột./.