Lãnh đạo đa số Thượng viện Mỹ Chuck Schumer. (Ảnh: Reuters)
Phát biểu của ông Schumer ngày 14/3 chứa những ngôn từ cực kỳ mạnh mẽ nhằm vào Thủ tướng Benjamin Netanyahu. Điều đáng chú ý hơn nữa là phát biểu này đến từ thành viên đảng Dân chủ, người từng dành sự ủng hộ mạnh mẽ cho nhà nước Do Thái.
Bài phát biểu của ông Schumer tại Thượng viện cho thấy sự thất vọng ngày càng lớn của các thành viên cấp cao trong đảng Dân chủ đối với cách ông Netanyahu tiến hành cuộc xung đột ở Dải Gaza, sau khi bị Hamas tấn công bất ngờ ngày 7/10/2023.
Theo cơ quan y tế Dải Gaza, việc hơn 30.000 người Palestine thiệt mạng trong cuộc xung đột gây phẫn nộ cho những người cấp tiến ở Mỹ, người Mỹ gốc Ả-rập và các cử tri trẻ tuổi ở Mỹ. Các nhóm này là thành phần chủ chốt trong liên minh của Tổng thống Joe Biden khi ông đang nỗ lực tái tranh cử .
Ông Schumer là người Mỹ gốc Do Thái cấp cao nhất trong Chính phủ Mỹ. Trong bài phát biểu, ông cảnh báo rằng liên minh cực hữu của Thủ tướng Netanyahu đang cản trở “những điều chỉnh quan trọng” cần thiết trong cuộc chiến chống Hamas.
Ông cũng lên tiếng ủng hộ giải pháp hai nhà nước cho cuộc xung đột kéo dài giữa người Israel và người Palestine, trong khi Thủ tướng Netanyahu bác bỏ giải pháp này.
Dù cáo buộc phần lớn trách nhiệm cho Hamas trong cuộc tàn sát thường dân Palestine, ông Schumer cho rằng Israel phải làm nhiều hơn nữa để bảo vệ sinh mạng người Palestine vô tội.
“Liên minh Netanyahu không còn phù hợp với nhu cầu của Israel sau ngày 7/10. Từ đó, thế giới đã thay đổi hoàn toàn và người dân Israel đang bị bóp nghẹt bởi một tầm nhìn quản trị mắc kẹt trong quá khứ”, ông Schumer nói.
Ông Chuck Schumer tiếp tục: “5 tháng sau cuộc xung đột này, rõ ràng người Israel cần xem xét tình hình và đặt câu hỏi: Chúng ta có nên thay đổi hướng đi không? Vào thời điểm quan trọng này, tôi tin rằng một cuộc bầu cử mới là cách duy nhất tạo nên quá trình ra quyết định lành mạnh và cởi mở cho tương lai của Israel, vào thời điểm mà rất nhiều người Israel đã mất niềm tin vào tầm nhìn và định hướng của chính phủ hiện tại”.
Ông nói rằng Mỹ không quyết định kết quả của một cuộc bầu cử ở nước khác và không thử làm điều đó.
“Đó là việc do người dân Israel. Tôi tin người dân Israel hiểu hơn bất kỳ ai rằng Israel không thể thành công khi trở thành một kẻ bị cả thế giới phản đối”, ông Schumer nói.
Bài phát biểu cho thấy căng thẳng ngày càng tăng giữa các thành viên đảng Dân chủ và nhà lãnh đạo Israel, cũng như sự chia rẽ đảng phái ngày càng sâu sắc giữa hai đảng ở Mỹ vì Israel.
Sau bài phát biểu này, ông Schumer bị cáo buộc bỏ rơi đồng minh của Mỹ trong thời chiến và cố can thiệp vào chính trị Israel.
Đảng Likud của Thủ tướng Netanyahu ra tuyên bố nói rằng ông Schumer "có nghĩa vụ tôn trọng chính phủ dân cử của Israel và không làm suy yếu nó".
“Israel không phải là một nước cộng hòa chuối, mà là một nền dân chủ độc lập và đáng tự hào đã bầu ra Thủ tướng Netanyahu”, tuyên bố nêu rõ.
Lãnh đạo thiểu số Thượng viện Mitch McConnell cũng phản ứng gay gắt với bài phát biểu của ông Schumer, cho rằng việc Mỹ cảnh báo vấn đề nước ngoài can thiệp vào bầu cử Mỹ trong khi cố làm điều tương tự với Israel là đạo đức giả.
Có thể bài phát biểu của ông Schumer xuất phát từ áp lực chính trị trong đảng, gồm cả bên trong và ngoài Thượng viện.
Những người cấp tiến đang phẫn nộ khi hàng nghìn thường dân thiệt mạng ở Dải Gaza trong hàng loạt cuộc tấn công của Israel vùng đất bị bao vây.
Người Mỹ gốc Ả-rập và các thành viên Dân chủ cánh tả đã tham gia phong trào phản đối dẫn đến việc hơn 100.000 cử tri từ chối Tổng thống Biden trong cuộc bầu cử sơ bộ gần đây của đảng Dân chủ ở bang chiến địa Michigan .
Nếu những cử tri đó bỏ phiếu cho người khác hoặc không bỏ phiếu cho ai cả, hy vọng tái đắc cử của ông Biden có thể bị đe dọa nghiêm trọng.
Đầu tháng này, Phó Tổng thống Kamala Harris kêu gọi “lệnh ngừng bắn ngay lập tức” ở Dải Gaza.
Tuần trước, Tổng thống Biden cảnh báo Thủ tướng Netanyahu đang “làm tổn thương Israel nhiều hơn là giúp ích cho đất nước” với chiến dịch tấn công vùng đất của người Palestine.
Nhiều người ủng hộ Israel trong đảng Dân chủ cảm thấy ông Netanyahu đang kéo dài chiến sự để ngăn chặn một cuộc bầu cử có thể khiến ông mất chức thủ tướng.
Rõ ràng hiện nay lợi ích bầu cử của Tổng thống Biden và Thủ tướng Netanyahu không tương đồng, vì thế khả năng quan hệ giữa hai nhà lãnh đạo rạn nứt có thể xảy ra.