Hôm qua, 5-9, là một ngày đặc biệt với gia đình ông Trần Bê (62 tuổi, ngụ thôn Phong Phú, phường Ninh Giang, thị xã Ninh Hòa, Khánh Hòa).
Đó là ngày ông Bê chính thức được VKSND tỉnh Khánh Hòa minh oan , cởi bỏ thân phận kẻ giết người mà ông bị quy kết từ 38 năm về trước .
Chủ tịch xã bị bắn chết, hai người bị bắt oan
Ông Trần Bê nhớ lại: Sáng 19- 10-1981, sau một đêm cùng các dân quân, du kích trực an ninh tại UBND xã Ninh Giang, ông Bê bị triệu tập lên Công an huyện Ninh Hòa (nay là thị xã Ninh Hòa) rồi bất ngờ bị bắt giam.
Cơ quan điều tra lúc đó cho rằng ông Bê là người đã bắn chết ông Phạm Ngưu, Chủ tịch UBND xã Ninh Giang, vào đêm hôm trước.
“Ngay từ những ngày đầu bị bắt tôi đã một mực kêu oan. Tuy nhiên, tôi càng kêu oan, người ta càng tra tấn tôi. Suốt 23 tháng trời, tôi bị cùm chân, biệt giam. Sau đó, họ không cùm nữa nhưng ngày nào cũng đánh đập, tra tấn tôi liên tục” - ông Bê uất ức kể.
Trước đó, năm 1979, trở về sau ba năm phục vụ quân ngũ, ông Bê làm du kích xã Ninh Giang. “Sau khi đi tuần tra về, tôi đang ru con ngủ thì nghe tiếng súng nổ cách nhà tôi hơn 100 m. Tôi vùng dậy, cầm cây súng AR-16 được trang bị chạy ra đường.
Khi thấy ông Ngưu nằm bất động, có vết thương trên ngực, tôi bắn chỉ thiên ba phát súng để báo động cho lực lượng dân quân tập trung. Sau đó, chính tôi chạy về UBND xã báo cáo sự việc và đến sáng hôm sau thì bị bắt giam.
Suốt thời gian bị giam, tôi liên tục bị nhục hình và bị buộc phải nhận tội nhưng tôi nói thà chết chứ không nhận vì tôi không giết người” - ông Bê kể.
Cùng bị bắt giam với ông Bê còn có ông Huỳnh Chiếm Phái, đội trưởng đội sản xuất xã Ninh Giang lúc bấy giờ.
Ông Trần Đình Hồng, Phó Viện trưởng VKSND tỉnh Khánh Hòa, tặng hoa cho ông Trần Bê tại buổi xin lỗi công khai. Ảnh: TẤN LỘC
Hành trình đấu tranh đòi minh oan
Đến ngày 25-9-1984, sau gần ba năm bị bắt giam, ông Bê được trả tự do kèm theo quyết định đình chỉ điều tra của VKSND tỉnh Phú Khánh (nay là tỉnh Khánh Hòa). Quyết định ghi rõ: “Xét thấy không có đủ bằng chứng buộc tội Trần Bê về tội giết người”.
Từ năm 2000 đến nay, ông Bê đi khiếu nại khắp nơi, yêu cầu cơ quan tố tụng phục hồi danh dự cho ông. Ông liên tục gửi đơn yêu cầu VKSND tỉnh Khánh Hòa xin lỗi công khai, bồi thường oan cho ông nhưng đều bị từ chối.
TAND thị xã Ninh Hòa cũng không thụ lý đơn khởi kiện yêu cầu bồi thường của ông Bê với lý do chưa đủ điều kiện (chưa qua thương lượng với VKSND tỉnh).
Ông Bê vẫn kiên trì khiếu nại. Thư đi tin lại, Cục Bồi thường nhà nước (Bộ Tư pháp) khẳng định trường hợp của ông được xin lỗi theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước. Nhiều báo, trong đó có Pháp Luật TP.HCM đã đồng hành cùng ông trên hành trình đòi công lý.
Gần đây nhất, đầu tháng 8-2019, VKSND tỉnh Khánh Hòa đã đăng lời xin lỗi công khai ông Huỳnh Chiếm Phái (đã qua đời, người cùng bị oan trong cùng vụ với ông Bê).
Dù vậy, trường hợp của ông Trần Bê vẫn không được viện này đồng ý xin lỗi công khai.
Sau khi báo Pháp Luật TP.HCM đăng bài “Xin lỗi người chết, không xin lỗi người sống”, cuối cùng viện này đã đồng ý tổ chức buổi xin lỗi công khai ông Bê vào ngày hôm qua, 5-9, sau 38 năm ông kiên trì đeo đuổi.
Sự việc xảy ra cách nay đã 38 năm nhưng đến nay mới tổ chức xin lỗi là do căn cứ theo quy định pháp luật. Năm 2009, VKSND tỉnh Khánh Hòa đã nhận đơn yêu cầu xin lỗi, bồi thường của ông Trần Bê nhưng theo Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước cũ thì trường hợp này đã hết thời hiệu. Đến năm 2017, Nhà nước ban hành Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước mới, việc xin lỗi, cải chính công khai không tính thời hiệu nên VKSND tỉnh tổ chức xin lỗi. Ông TRẦN ĐÌNH HỒNG, Phó Viện trưởng VKSND tỉnh Khánh Hòa |
“Từ hôm nay, cháu con tôi không còn tủi nhục”
Từ sáng sớm, cả gia đình, con cháu ông Trần Bê tập trung đông đủ để đến trụ sở UBND phường Ninh Giang tham dự buổi xin lỗi công khai do VKSND tỉnh Khánh Hòa chủ trì. Hầu như tất cả con cháu, người thân của ông đều nghỉ làm để chứng kiến giờ phút ông được minh oan.
“Suốt mấy chục năm qua, gia đình tôi đã sống trong tủi nhục bởi tôi mang tiếng là kẻ giết người. Tôi nói mình bị oan, nhiều người không tin. Do đó, hôm nay tôi muốn tất cả con cháu cùng chứng kiến để biết rằng cha, ông nó trong sạch, không phải là người xấu” - ông Bê nghẹn ngào.
Ông Bê kể ông bị bắt giam từ ngày 19-10-1981. Khi đó vợ ông vừa qua đời nửa tháng do bạo bệnh sau khi sinh đứa con đầu lòng được một tháng rưỡi. Ông nhìn đứa con còn đỏ hỏn của mình trước khi bị giải đi mà đau đớn như xé ruột gan.
Ngày được trả tự do, ông Bê nhắn người thân đến đưa về vì ông không thể đi một mình. Hai mắt bị mờ, thân hình tàn tạ, hai chân không thể đứng vững sau gần ba năm bị giam cùm, tra tấn.
Những năm đầu về nhà ông Bê phải nằm một chỗ vì thường xuyên đau bệnh, trong khi đứa con mới hơn bốn tuổi nhưng không có gì để ăn. Mọi thứ đều nhờ bà con thân thuộc và mẹ ông. Mấy năm sau ông gượng dậy đi làm, kiếm cái ăn cho con và mua thuốc chữa bệnh.
“Mỗi khi có việc đến xã làm giấy tờ, họ đều từ chối ký hoặc ghi vào nội dung tôi từng bị ở tù tội giết người.
Con tôi cũng bị chính quyền địa phương phân biệt đối xử vì cho là con của kẻ giết người. Bao nhiêu năm nay cha con tôi phải sống trong tủi nhục” - giọng ông Bê vỡ òa sau bao năm dồn nén.
“Sẵn sàng bồi thường nếu cấp trên đồng ý” Tại buổi xin lỗi ông Trần Bê, ông Trần Đình Hồng, Phó Viện trưởng VKSND tỉnh Khánh Hòa, đã đại diện cho cơ quan này và cả Cơ quan An ninh điều tra công an tỉnh trình bày lời xin lỗi. Ông Hồng nói: “Trong quá trình tiến hành tố tụng, chúng tôi nhận thấy thời điểm đó các cơ quan tiến hành tố tụng của tỉnh Phú Khánh (nay là tỉnh Khánh Hòa) đã khởi tố, phê chuẩn, bắt tạm giam đối với ông Trần Bê trong vụ án là oan sai. Nay tôi đại diện VKSND tỉnh Khánh Hòa cùng liên ngành tố tụng tỉnh Khánh Hòa xin chân thành xin lỗi ông Trần Bê và gia đình về những lỗi oan đã gây ra đối với ông trong quá trình giải quyết vụ án. Mong ông và gia đình chấp nhận lời xin lỗi này”. “Chúng tôi xin hứa nếu việc bồi thường vật chất được các cơ quan tố tụng trung ương cho phép, chúng tôi sẵn sàng làm các thủ tục để bồi thường cho ông Trần Bê” - ông Hồng nói. |