Chiến binh Taliban. Ảnh: al Jazeera.
Đề xuất trên được đưa ra trong bối cảnh tình hình an ninh ngày càng tồi tệ tại quốc gia Nam Á này sau khi lực lượng nước ngoài rút quân, làm dấy lên lo ngại về một cuộc khủng hoảng tị nạn mới.
Nhà đàm phán của chính phủ Afghanistan Nader Nadery hôm 15/7 thông báo, lực lượng Taliban đã đề xuất ngừng bắn 3 tháng, đổi lại việc phóng thích 7.000 tay súng Taliban đang bị giam giữ, đồng thời đưa các thủ lĩnh lực lượng này ra khỏi danh sách đen của Liên Hợp Quốc. Ông Nadery gọi đây là “một đề nghị lớn", song chưa đề cập phản ứng của chính phủ trước những điều kiện mà Taliban vừa đưa ra.
Sau khi phần lớn lực lượng nước ngoài rút về nước, Taliban vùng lên mạnh mẽ và chiếm được một loạt các địa điểm quan trọng từ chính quyền Afghanistan bao gồm các cửa khẩu biên giới với Iran, Pakistan, Tajikistan và Uzbekistan. Nhóm này kéo cờ trắng chữ đen khắp lãnh thổ Afghanistan đi kèm tuyên bố đã kiểm soát tới hơn 85% lãnh thổ trên toàn đất nước.
Cách đây 2 ngày, Taliban tuyên bố chiếm được giao lộ chiến lược Spin Boldak dọc biên giới với Pakistan- mục tiêu chiến lược nhất mà Taliban đã đạt được kể từ khi phát động tấn công trong bối cảnh các lực lượng quân sự nước ngoài do Mỹ dẫn đầu bắt đầu tiến trình rút quân khỏi Afghanistan. Giới chức an ninh Pakistan có mặt tại khu vực biên giới ngày hôm qua xác nhận, cửa khẩu Wesh, địa điểm quan trọng trong hoạt động giao thương giữa Afghanistan với Pakistan và các nước khác, cũng đã thuộc về Taliban.
Các cuộc giao tranh khốc liệt không ngừng tiếp diễn giữa chính quyền Afghanistan và lực lượng Taliban thời gian gần đây, đe dọa trực tiếp đến cuộc sống của người dân tại quốc gia đầy bất ổn này. Lo sợ Taliban tấn công, nhiều người dân Afghanistan buộc phải rời bỏ đất nước sang các nước láng giềng lánh nạn. Chính quyền Tajikistan thông báo, gần 350 người từ Afghanistan đã vượt biên giới vào quốc gia Trung Á này để tránh các cuộc tấn công của lực lượng Taliban.
Theo số liệu của cơ quan tị nạn Liên Hợp Quốc từ đầu năm nay, Pakistan hiện có 1,4 triệu người tị nạn Afghanistan trong khi Iran tiếp nhận gần một triệu người. Tuy nhiên, con số chưa được thống kê ở cả hai nước ước tính còn cao hơn, làm dấy lên lo ngại về cuộc khủng hoảng tị nạn mới, nhất là khi Pakistan đã từ chối tiếp nhận thêm người tị nạn.
Ông Ramiz Alakbarov, Điều phối viên nhân đạo tại Afghanistan nhận định: “Thật không may, tình hình gần đây không mấy khả quan. 1/3 đất nước đang đứng trước nguy cơ suy dinh dưỡng cấp tính. Chúng tôi bắt đầu năm nay với lời kêu gọi viện trợ nhân đạo cho đất nước này, ý tôi là hiện có khoảng 18 triệu người cần hỗ trợ nhân đạo - tức là một nửa dân số của Afghanistan. Chúng ta đang đối mặt với hai vấn đề cụ thể. Hạn hán và các cuộc tấn công mùa xuân - các hoạt động quân sự ngày càng gia tăng, sự tiếp quản quân sự dần dần của Taliban với hơn 170 quận cho đến nay, chúng ta đang chứng kiến những đợt di tản lớn.”
Người phát ngôn Cao ủy Liên Hợp Quốc về người tị nạn Barbar Baloch hôm qua (15/7) cũng lên tiếng cảnh báo Afghanistan đang trên bờ vực của một cuộc khủng hoảng nhân đạo nếu tình hình an ninh tiếp tục xấu đi. Theo Bộ Người tị nạn và Hồi hương Afghanistan, sự leo thang bạo lực từ các tay súng Taliban và làn sóng dịch bệnh Covid-19 thứ ba đã gây ra một loạt bất ổn về kinh tế và xã hội, tạo ra những quan ngại và thách thức cho người dân nước này.
Ngoài nỗi lo an ninh thì tình trạng bạo lực gia tăng còn đe dọa đến nỗ lực đưa hàng viện trợ và thuốc men từ bên ngoài vào Afghanistan giữa lúc đại dịch Covid-19 đang hoành hành.
Cộng đồng quốc tế lo ngại rằng bất ổn tại Afghanistan có thể lan sang các quốc gia khác và gây rối loạn khu vực. Do đó, gần như tất cả quốc gia sát biên giới với Afghanistan đã tăng cường an ninh để ngăn chặn bất ổn. Ngoại trưởng các nước thành viên Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) vừa thúc giục các bên sớm có những hành động nhằm góp phần chấm dứt bạo lực tại Afghanistan, đồng thời hối thúc tìm ra một giải pháp hòa bình cho quốc gia Nam Á này./.