Cách đây không lâu, câu chuyện về Trần Ngọc Hân - nữ sinh Việt 16 tuổi giành học bổng 7,6 tỷ đồng đến Đại học Harvard được rất nhiều người quan tâm, chú ý và ngưỡng mộ. Tiến sĩ Lý Ngọc Điệp, mẹ của Ngọc Hân cũng cảm thấy rất vui và tự hào khi con gái được Đại học Harvard cấp học bổng toàn phần hơn 325.000 USD (7,6 tỷ đồng) trong 4 năm để theo ngành Tâm lý học. Với điểm bài thi chuẩn hóa SAT, Ngọc Hân đạt điểm 1580/1600, trong đó giành điểm tuyệt đối 800/800 ở môn Toán.
Song hành cùng những thành công của con luôn là các phương châm giáo dục, thái độ và cách ứng đúng đắn của cha mẹ. Có thể nói, các phương pháp, sự truyền cảm hứng của mẹ là Tiến sĩ Lý Ngọc Điệp chính là bước đệm để Ngọc Hân chinh phục cánh cửa Harvard.
Truyền cảm hứng, niềm đam mê học tập cho con
Tiến sĩ Lý Ngọc Điệp hiện là quản lý vận hành các dự án nghiên cứu của Đại học Khoa học tự nhiên và Đại học thương mại thuộc khối các trường đại học và viện nghiên cứu trực thuộc Đại học Auckland, New Zealand. Chị đã có hơn 10 năm làm giảng viên ngành tài chính kinh tế ở Mỹ, Việt Nam và New Zealand.
Tiến sĩ Lý Ngọc Điệp - mẹ của Ngọc Hân
Đầu năm 2016, chị Ngọc Điệp sang New Zealand làm nghiên cứu sinh và các con được đi cùng bố mẹ. Theo chia sẻ từ TS. Lý Ngọc Điệp, chị sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống học. Bố chị là tiến sĩ toán kinh tế tốt nghiệp ở Ba Lan đầu những năm 80, em trai chị cũng là tiến sĩ về toán lý thuyết ở Mỹ.
Chị Điệp được truyền niềm đam mê học tập khi còn bé và sau này, chị cũng truyền niềm cảm hứng ấy cho các con. TS. Lý Ngọc Điệp chia sẻ: “Điều mà bố truyền cho mình và em trai là niềm đam mê học tập khi còn bé và làm nghiên cứu sau này, chứ không phải là áp lực phải đạt được bằng này bằng kia. Bởi vậy, mình cũng không bao giờ đặt yêu cầu cao hay bắt các cháu phải áp lực”.
Được truyền cảm hứng từ mẹ, Ngọc Hân học tập rất chăm chỉ và có trách nhiệm. Chị Điệp cho biết, gần như con gái đều tự hoàn thành bài vở được giao mà gia đình không phải nhắc nhở. Từ bé, Ngọc Hân đã có thiên hướng về các môn xã hội và nghệ thuật, rất thích đọc sách, truyện, vẽ và luôn đạt điểm A cho tất cả các môn học. Đặt ra mục tiêu theo đuổi ngành Tâm lý học, Hân dành nhiều thời gian để ôn luyện, chuẩn bị hồ sơ. Ngoài đạt được học bổng của Harvard thì Ngọc Hân còn được thêm học bổng của Hoàng gia Anh (Royal Society) để học ở Đại học Auckland và ĐH Cambridge ở Anh.
Trần Ngọc Hân
Quy tắc 3 KHÔNG: Không ép buộc, không mắng mỏ, không đòn roi
TS. Lý Ngọc Điệp cho biết, gia đình chị thống nhất với nhau tuân theo quy tắc này: Không bao giờ ép con làm gì mà con không thích, không bao giờ dùng đòn roi, mắng mỏ để dạy con mà cố gắng kiên nhẫn giải thích cho con hiểu. “Vì mình biết điều đó (ép buộc, mắng mỏ, đòn roi) nhiều khi chỉ có tác dụng ngược lại, đặc biệt là với những đứa trẻ có cá tính riêng mạnh như hai chị em Ngọc Hân”, chị Điệp nói thêm.
Đồng thời, chị luôn khuyến khích các con trải nghiệm và theo đuổi những gì con thích. Chị thường xuyên nói với các con: “Chỉ có con mới hiểu được bản thân mình cần gì và muốn gì thôi, không ai có thể quyết định thay con được”.
Một yêu cầu mà chị Điệp đặt ra cho các con: “Nếu đã quyết làm gì thì hãy kiên trì làm đến cùng, và cố gắng hết sức mình chứ không được làm nửa vời. Không con đường nào là trải thảm đỏ và hoa hồng; những thành công dù nhỏ nhất cũng được đánh đổi bằng công sức, mồ hôi và có khi cả nước mắt”.
Chị Điệp kể lại, khi mới sang New Zealand, chị mua tặng hai con chiếc đèn ngủ có câu: “Don’t just dream, make it happen”. Chị muốn con hiểu được rằng, đừng chỉ mơ ước mà hãy hành động và lên kế hoạch để ước mơ trở thành hiện thực. Với kinh nghiệm của bản thân, chị thường giúp con tích tình huống, đưa ra nhiều lựa chọn và lên kế hoạch cụ thể cùng lời khuyên. Nhưng quyết định chọn gì và đi theo hướng nào thì hoàn toàn chị sẽ để con tự quyết định.
Tạo thói quen tốt và đồng hành cùng con
Thay vì ép buộc con vào khuôn khổ theo ý của mình, chị Điệp đã để con tự hình thành thói quen tốt bằng việc làm một thời khóa biểu và cùng con thực hiện mỗi ngày trong nhiều năm.
“Ví dụ, đúng đến giờ ăn mà con không muốn ăn thì có thể ngồi vào bàn ăn cùng gia đình ăn hoa quả hay uống canh, nhưng đúng giờ là phải ngồi vào cùng cả nhà. Đến giờ học thì cả ba mẹ con sẽ cùng nhau ngồi vào bàn học, dù không có bài thì cũng có thể ngồi vẽ, đọc sách, truyện mình thích nhưng đến giờ học là phải ngồi vào bàn. Giờ ngủ cũng vậy, đúng 8h30 tối cả nhà sẽ cùng lên giường nằm và tắt đèn đi ngủ”.
Điển hình là việc rèn cho con thói quen đọc sách. Chị đã rèn cho con thói quen đọc sách trước năm 3 tuổi. Trước khi con lên 3, chị cùng xem sách tranh, và đọc truyện trước khi đi ngủ và dần hình thành thói quen cho con. Vì gia đình đều thích đọc sách, có rất nhiều sách nên bất cứ khi nào rảnh, hai con của chị đều lấy sách ra đọc.
TS. Lý Ngọc Điệp và hai con
Chị Điệp cho rằng, khi các con đang học ở bậc tiểu học và trung học cơ sở, bố mẹ vẫn nên chủ yếu khuyến khích các bạn chơi thể thao, ăn ngủ đầy đủ để các con phát triển tốt và khỏe mạnh.
Bên cạnh đó, dù bận rộn thế nào, chị vẫn luôn cố gắng đồng hành cùng các con những khi con cần. Nhờ vậy mà chị hiểu được điểm mạnh, điểm yếu của con và kịp thời hướng dẫn con phát triển những thế mạnh của mình nhưng cũng không quá bỏ bê và học quá tệ các môn không phải là thế mạnh và sở thích.
TS. Lê Ngọc Điệp cũng thẳng thắn chia sẻ, chị không cần các con phải học toàn diện. Chị muốn con ngoài tập trung thời gian vào việc học sẽ phân bổ thời gian vào để đi chơi, đi cắm trại, thi đấu thể thao, đọc truyện sách và làm những gì mà con thích...
Tóm gọn 8 bí quyết trong phương pháp dạy con
Quan điểm về việc nuôi dạy con của TS. Lê Ngọc Điệp được chị đúc kết lại qua 8 điều sau:
1. Cách mình giúp con đạt được ước mơ và nhiều học bổng có giá trị là truyền cho con đam mê học tập từ nhỏ cùng quyết tâm thực hiện ước mơ bằng những kế hoạch cụ thể và sự kiên trì cố gắng mỗi ngày.
2. Thói quen tốt mà mình đã rèn được cho con là thói quen độc lập, sự kỷ luật với bản thân và đam mê đọc sách, học hỏi những điều mới.
3. Là một người mẹ, mình luôn cho rằng tình yêu thương, sự tin tưởng, chia sẻ mỗi ngày; giúp con hiểu và tìm ra được thế mạnh của mình; để con được tự do phát huy thế mạnh cùng đam mê và đủ tôn trọng những sở thích riêng, cá tính riêng của con sẽ tốt hơn là làm “mẹ hổ” và bắt con học đủ thứ cùng giỏi toàn diện.
4. Mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh, cách dạy và tiêu chuẩn giá trị trong gia đình mỗi người lại rất khác nhau. Một đứa trẻ nên được cha mẹ rèn dũa kỹ lưỡng theo mỗi độ tuổi, dạy con theo chân - thiện - mỹ thì ngay từ bé con đã có tính hướng thiện rồi. Cộng đồng cộng hưởng xung quanh rất quan trọng cho sự phát triển, củng cố nhân cách cho trẻ - vì trẻ con học từ môi trường xung quanh.
5. Ngoài việc học thì các con cũng rất cần kỹ năng sống độc lập, suy nghĩ độc lập, tự ra quyết định và tự chịu trách nhiệm với quyết định của mình. Mình gặp rất nhiều cô, cậu bé hơn 20 tuổi mà vẫn không biết nên thế nào, không dám nói hay quyết định gì, chuyện gì từ việc nhỏ nhất cũng ngại, sợ, lười... phải nhờ bố/mẹ làm hộ, hỏi hộ, nói hộ, có khi cả quyết định hộ.
6. Học không nhất thiết là cứ đúng giờ đó phải ngồi vào bàn học đúng từng đó thời gian. Học có thể đến từ rất nhiều nguồn, nhiều cách học và học không có nghĩa là chỉ học Toán, Văn, Lý, Hóa. Học phải hiểu thì mới hiệu quả, nhớ lâu và đỡ tốn thời gian. Làm đi làm lại hàng chục hàng trăm lần các dạng đề khác nhau không bằng hiểu công thức và cách áp dụng công thức thì dù đề có đổi thành dạng nào mình cũng giải được.
7. Đối với các bạn đang vào tuổi dậy thì, đừng can thiệp quá nhiều, quá sâu. Hãy giao việc kiểu giao KPI và deadline, còn quá trình làm thế thì hãy để các bạn ấy tự quyết định. Thưởng phạt rõ ràng, phân minh dựa theo kết quả.
8. Cuối cùng và là điều quan trọng nhất, ngay từ khi hai còn bé hay bây giờ, mỗi ngày mình đều ôm con, hôn trán con và nói “mẹ yêu em”. Mình luôn kết thúc một cuộc điện thoại hay tin nhắn bằng “I love you” để được nghe con nói lại “I love you too, Mum”.
Ảnh: NVCC