Khoảng 150.000 cư dân bị dồn về khu phố cổ ở Mosul khi các chiến binh IS đang cố củng cố vị trí của họ trong những khu phố và những con hẻm chập hẹp.
Không có nước sạch, bệnh tật và dịch bệnh đang lan nhanh, thức ăn và thuốc men đang trở nên khan hiếm. Các cuộc pháo kích của liên quân đang cố kéo phiến quân IS ra khỏi nơi cố thủ dội xuống như mưa, các cuộc không kích cũng dồn hỏa lực xuống các tòa nhà trong khu phố đông đúc.
Tuy nhiên, người dân Mosul không thể trốn chạy. Phiến quân IS dùng họ như những lá chắn sống. Chúng bắn chết hàng trăm người cố trốn thoát trong vài tuần gần đây, dù họ là đàn ông, phụ nữ hay trẻ em.
“Tôi nghĩ khả năng chết trên phố còn cao hơn khả năng chết trong nhà mình”, một người dân giấu tên chia sẻ với tờ Washington Post trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại, lo sợ sẽ bị lực lượng IS tiêu diệt, “Chúng tôi đang sống trong sự sợ hãi kinh hoàng”.
Trận đánh kéo dài suốt 8 tháng qua đã hủy hoại thành phố, biến nơi đây thành đống đổ nát. Quân IS giờ đây gần như bị bao vây trong khu phố cổ, nơi các chiến binh nước ngoài cứng rắn đã đến trong vài tuần qua, buộc họ phải co cụm lại, nhân chứng của Washington Post cho hay.
Ở giữa trung tâm thành phố lịch sử là Nhà thờ Hồi giáo vĩ đại al-Nuri – nơi nhà lãnh đạo IS Abu Bakr al-Baghdadi đã từng công khai xuất hiện 3 năm trước đây. Các chiến binh tập hợp thành từng nhóm 9 đến 10 người đi quanh các con hẻm trên những chiếc xe máy, một người dân khác mô tả hoạt động của lính IS.
Trung tướng Stephen Townsend, Chỉ huy liên quân do Mỹ dẫn đầu, cố vấn quân sự của cuộc chiến chống khủng bố ở Iraq, mô tả Mosul là cuộc nội chiến khó khăn nhất mà ông từng chứng kiến gần đây, thậm chí suốt 34 năm phục vụ quân đội của ông. Tuy nhiên, các quan chức quân đội Iraq và Mỹ đều dự đoán trận chiến kết thúc ở Phố Cổ sẽ tàn khốc hơn nhiều khi lực lượng tiến hành trận đánh cuối cùng.
Các cuộc thảm sát nhằm vào dân thường đã khiến nhiều người nản chí. Trong một vụ việc được cho là tồi tệ nhất, hơn 100 người đã bị bắn chết gần nhà máy Pepsi hồi đầu tháng Sáu. Binh lính đã tịch thu thẻ căn cước, một số người đã lo sợ nếu bỏ đi sẽ bị nghi ngờ là chiến binh IS.
Một cư dân Phố Cổ cho biết, gia đình gần 20 thành viên của anh đã hết lương thực dự trữ gần 3 tháng nay, nhưng cuối cùng cũng đã cố gắng mua được một ít bột mỳ với giá cắt cổ. Họ chỉ ăn mỗi bữa một ngày vào buổi tối. “Đó là cuộc sống xa xỉ rồi”, anh nói, “nhiều nhà thậm chí còn chẳng tìm đâu ra (lương thực)”. Người dân Mosul đối mặt với rất nhiều bệnh tật do nguồn nước uống mất vệ sinh, họ không có phương tiện để đun sôi nước uống.
Khoảng 10 – 15 người dân chết trong các cuộc đánh bom xảy ra mỗi ngày, người dân này tiếp tục chia sẻ với Washington Post. Lực lượng IS yêu cầu họ luôn phải mở cửa nhà để họ có thể lên sân thượng chiến đấu, điều này gây ra nỗi hoang mang lo sợ cho người dân rằng họ có thể bị không kích bất cứ lúc nào. Các tòa nhà đã cũ nát và không an toàn, luôn chực chờ bị đổ sập xuống chỉ với một cuộc không kích nhỏ lẻ.
“Chúng tôi cầu nguyện mong cho không có cuộc tấn công nào ở gần mình, không chỉ ở nhà mình mà còn ở các nhà xung quanh, bởi vì hậu quả là như nhau”, người này nói, “Có rất nhiều gia đình bị mắc kẹt dưới những đống đổ nát”.
Đại tá Ryan Dillon, phát ngôn viên của liên quân ở Baghdad, nói rằng liên quân đã tính đến sự toàn vẹn và mật độ của các tòa nhà trước khi tiến hành các cuộc không kích, kể cả chiến thuật của lực lượng IS sử dụng người dân làm lá chắn.
Những người có thể trốn chạy đã tập trung tại các điểm được chỉ định để lực lượng an ninh và sơ tán kiểm tra. Họ bị thiếu nước, bị thương, bị suy dinh dưỡng trước khi đến được điểm an toàn. Và tất cả họ đều bị chấn động.
“Chỉ có cái chết, cái chết và cái chết đẫm máu”, Ahmed Haitham 22 tuổi cho biết, “Chúng tôi không được nhìn thấy mặt trời suốt cả tháng qua”. 18 người đã bị giết trong một cuộc không kích nhắm vào nhà hàng xóm của Haitham. Gia đình anh vẫn còn thức ăn, nhưng nhiều nhà khác đã quá đói khát và họ buộc phải rời đi.
Các tổ chức dân sự ở đây đã gửi đề nghị cung cấp nhu yếu phẩm lên chính phủ và liên quân do Mỹ đứng đầu vào 2 tháng trước nhưng vẫn chưa nhận được phản hồi. Trong khi đó, phía liên quân khẳng định họ chưa nhận được những đề nghị như vậy.
Số người bị mắc kẹt ở Phố Cổ Mosul ngày càng gia tăng. Một quan chức dân sự cho rằng có đến 45.000 người, trong khi Lise Grande, điều phối viên nhân đạo của Liên Hợp Quốc tại Iraq cho biết, con số nằm ở mức từ 120.000 đến 150.000 người. “Vấn đề chính là nước”, bà cho biết, “Thức ăn có thể tạm thời, điện bị cắt hầu hết thời gian trong ngày và thiếu trầm trọng thuốc men”.
Cuộc chiến cuối cùng ở Phố Cổ Mosul được cho là “sẽ nhanh chóng diễn ra”, các tư lệnh quân đội Iraq dự đoán. Bởi nếu còn kéo dài, rất nhiều người dân ở đây sẽ tiếp tụcc chết bởi bị IS sử dụng làm lá chắn.