74. Guồng nước
Được phát minh vào khoảng 4000 năm trước Công nguyên, nhưng chỉ được sử dụng rộng rãi từ khoảng năm thứ 14 sau Công nguyên, người Roman đã tận dụng guồng nước cho thủy canh, bơm nước, và thông qua việc sử dụng guồng nước, họ đã thay đổi đáng kể khung cảnh cuộc sống xung quanh.
73. Điều hòa nhiệt độ
Máy điều hòa nhiệt độ trong nhà rõ ràng giúp việc sống tại các khu vực có khí hậu nóng trở nên dễ chịu hơn. Nhưng sự thoải mái dễ chịu đó cũng góp phần làm thay đổi thói quen về nơi sinh sống của con người. Cứ nhìn vào vùng Tây Nam nước Mỹ thì rõ.
Vùng này hồi đầu thế kỷ 20 có dân cư sống rất rải rác. Nhưng nhờ điều hòa nhiệt độ, dân số nhanh chóng bùng nổ tại các khu vực như Arizona. Chẳng phải việc phát minh ra điều hòa nhiệt độ là một thành quả tuyệt vời của loài người sao?
72. Băng vệ sinh
Băng vệ sinh ra đời từ thế kỷ thứ 4, nhưng những cải tiến lớn nhất đối với sản phẩm này chỉ xuất hiện từ bình minh của cuộc cách mạng công nghiệp.
71. Máy thanh trùng
Một số người thích uống sữa tươi chưa qua xử lý. Và dù chúng ta chẳng thể liệt kê thứ thức uống không mấy tốt lành này vào danh mục hàng cấm, chúng ta có thể dán hình Louis Pasteur lên từng chai sữa tươi kèm dòng chữ: "Thiệt hả, lũ ngốc?"
70. Thang máy
Chúng ta cứ nghĩ thang máy là thứ tầm thường, nhưng những tòa nhà chọc trời ngày nay sẽ chẳng thể hoạt động nếu thiếu chúng. Bạn đã từng thử cuốc bộ lên 20 tầng lầu chưa? Không vui chút nào đâu, ít nhất đó là những gì phim ảnh mô tả.
Thang máy có tầm quan trọng đặc biệt đối với một số người nhất định, đến nỗi nó có riêng một chương trong Đạo luật Người tàn tật Mỹ năm 1990 đấy.
69. Thòng lọng
Bạn có nhớ chúng tôi từng nói rằng danh sách này không nhất thiết phải gồm toàn những thứ lạc quan, hào nhoáng chứ?
68. Bê tông
Xi măng hiện đại ngày nay được sáng chế vào năm 1824, và đã giúp định hình thời đại tân kỳ của chúng ta. Nhưng hỗn hợp cực kỳ hữu dụng của đá và cát đã xuất hiện từ hàng ngàn năm trước.
Câu chuyện về bê tông là một bài học tuyệt vời cho thấy đôi lúc, những thứ thay đổi môi trường quanh ta nhiều nhất lại là những cải tiến đơn giản dựa trên những công nghệ đã tồn tại qua nhiều thế hệ, nếu không muốn nói là hàng ngàn năm.
67. Tàu con thoi
Khi người Mỹ hạ cánh xuống Mặt Trăng, người ta nhận định đó là thành tựu vĩ đại nhất con người từng đạt được trong du hành vũ trụ. Nhưng các chương trình tàu con thoi thậm chí còn quan trọng hơn. Đến mức nào? Dù chương trình tàu con thoi đã chết, nhưng những gì nó góp phần vào việc thay đổi thế giới sẽ chỉ được thấy rõ trong vài thập kỷ nữa.
Chương trình Tàu con thoi là một chương trình độc nhất vô nhị, khi nó cho phép các phi hành gia có thể bay vào không gian và sau đó quay về Trái Đất trên cùng một con tàu.
Nhưng nhiều người không biết rằng, các sứ mệnh Tàu con thoi bao gồm nhiều sứ mệnh tuyệt mật và chuyên chở nhiều món hàng tuyệt mật. Các điệp viên Mỹ từng sử dụng tàu con thoi để phóng mọi thứ vào không gian.
Có lẽ chúng ta nên dành cho chương trình tàu con thoi thêm nhiều từ ngữ hoa mỹ hơn nữa, đặc biệt khi ngày nay, mọi người có vẻ đã quên hẳn nó khi bàn về những phát minh hấp dẫn khác như tên lửa có khả năng tái sử dụng.
66. Máy quay phim Super 8mm
Giống như 16mm, các máy quay phim 8mm đã thay đổi thế giới, đưa phim ảnh đến với hàng triệu hộ gia đình. Và dù cuối cùng chúng ta đã phát triển được những chuẩn thân thiện với người dùng hơn, tầm quan trọng của 8mm cũng không giảm đi chút nào.
65. Máy tỉa hột bông
Eli Whitney phát minh ra máy tỉa hột bông vào những năm 1790 và giúp thay đổi hoàn toàn lịch sử nước Mỹ. Nó giúp biến bông thành mặt hàng xuất khẩu lớn nhất nước Mỹ cho đến khi cuộc nội chiến diễn ra và chế độ sở hữu nô lệ bị bãi bỏ.
64. Kính nhìn ban đêm
Quân đội Mỹ không phải là người phát minh ra kính nhìn ban đêm. Nhưng họ đã cải tiến và tận dụng nó theo những cách chưa từng có.
Kính nhìn ban đêm được giới thiệu tại Anh vào năm 1929 bởi một nhà khoa học người Hungary, vốn đang phát triển các thiết bị hồng ngoại. Nhưng thiết bị ban đầu này trông rất sơ khai nếu so với những hệ thống nhìn ban đêm được phát triển bởi quân đội Mỹ dùng trong chiến tranh Việt Nam.
Và như rất nhiều công nghệ khác được cải tiến để sử dụng tại Việt Nam (từ drone đến cảm biến biên giới), kính nhìn ban đêm đã được mang về nước và sử dụng rộng rãi trong các lực lượng vũ trang Mỹ nhằm... trấn áp chính người dân nước này.
63. Hóa trị liệu
Nếu bạn hỏi bất kỳ ai rằng đã có thuốc chữa ung thư chưa, câu trả lời chắc chắn là chưa. Nhưng chúng ta lại có những phương pháp chữa có khả năng thành công cao, trong đó có hóa trị liệu, và qua mỗi thập kỷ, nó lại tốt hơn một chút.
Chúng ta vẫn còn một đoạn đường dài phải đi, nhưng những căn bệnh ung thư từng giết người rất nhanh chỉ trong vài thập kỷ trước nay đã vắng bóng, nhờ những đột phá trong hóa trị liệu.
Vẫn còn một thứ gây tranh cãi, ít nhất là tại Mỹ: ai nên được hóa trị liệu và liệu người có nên giảm giá thành điều trị không, khi mà phương thức trị liệu đắt đỏ này đã khiến không ít người bệnh lâm vào tình cảnh phá sản.
62. Báo in
Trường học luôn dạy ta rằng in ấn là một trong những phát minh thay đổi thế giới, và điều đó hoàn toàn đúng.
Công nghệ in ấn rất quan trọng, và dù Johannes Gutenberg không phát minh ra hệ thống chữ di chuyển (sẽ xuất hiện trong danh sách này, mục thứ 30), ông đã thực hiện những cải tiến trong cơ khí hóa quá trình in ấn và ghi lại tên mình trong lịch sử nhờ những cải tiến trong suốt những năm 1430.
61. Web
Web sẽ không thành hiện thực nếu không có Internet, nhưng web khác biệt và có tầm quan trọng theo cách riêng của nó. World Wide Web được phát minh bởi Tim Berners Lee, mở ra cánh cổng đến một thế giới tuyệt vời vào những năm 1990.
60. TV
TV được phát minh vào những năm 1950, nhưng phải mất nhiều thập kỷ cải tiến mạnh mẽ, sản phẩm này mới trở nên phổ biến với đại chúng.
Con người vào thế kỷ 19 từng hình dung một thế giới nơi bạn có thể đi đến bất kỳ điểm nào trên thế giới, ngay cả dưới đáy biển, để khám phá những thế giới mới. Và họ hình dùng TV sẽ cho phép bạn thấy và nghe ai đó ở phía bên kia hành tinh.
TV có những giai đoạn "lên voi xuống chó", khi những nhà lý luận truyền thông vào giữa thế kỷ 20 lo ngại rằng TV khiến não chúng ta nhũn ra và biến con người trở thành những kẻ tiêu thụ không hơn không kém.
Họ không hoàn toàn sai, nhưng phát minh ra TV, hơn bất kỳ công nghệ nào khác trước khi nó xuất hiện, đã thay đổi đáng kể cách chúng ta nhìn nhận thế giới.
59. Vệ tinh
Vệ tinh nhân tạo đầu tiên được phóng lên vào năm 1957 bởi Liên bang Soviet. CÓ tên là Sputnik, nó đã khiến người Mỹ rụng rời tay chân và nhảy vào cuộc đua vũ trụ. Một thành tích không tệ đối với một vệ tinh nhỏ xíu.
Nó còn là một thiết bị rất cần thiết để nhiều thứ khác có thể hoạt động, như hệ thống phát sóng TV toàn cầu, GPS, và nhiều thiết bị phục vụ tình báo hiện đại. Sợ chưa?
58. Động cơ phản lực
Không có nó, sẽ không có ngành công nghiệp máy bay hiện đại, cũng không có tên lửa bay vào không gian.
57. Radar
Radar chính là thứ đã giúp quân Đồng Minh giành chiến thắng trong Đệ nhị Thế chiến. Đó là câu chuyện được kể lại, và nó đúng đến 99%. Bạn nên cảm ơn Radar đi, vì nếu không có nó, chúng ta có lẽ đang phải sống trong một thế giới nơi Đức Quốc xã đang làm chủ Nhà Trắng đấy. Đúng là ác mộng!
56. Súng AR-15
Đưa khẩu súng AR-15 vào danh sách này có thể là một lựa chọn kỳ quặc, nhưng tính sát thương chết người của nó đã biến AR-15 trở thành thứ vũ khí yêu thích của những tay... giết người hàng loạt tại Mỹ.
AR-15 đã thay đổi đáng kể cuộc sống của người Mỹ theo những cách mà ít phát minh nào có thể. Như đã nói ở trên, nó là khẩu súng đã gây ra những vụ thảm sát như Aurora năm 2012, làm chết 12 người và bị thương 70 người. AR-15 còn được sử dụng tại Orlando năm 2016, giết 49 người và làm bị thương 53 người.
Và nó là một trong nhiều khẩu súng được sử dụng trong vụ việc ở Las Vegas, giết 59 người, làm bị thương 851 người. AR-15 còn được sử dụng trong vụ thảm sát tại trường tiểu học Sandy Hook năm 2012, tước đi mạng sống của 20 trẻ em và 6 người lớn.
AR-15 đã được sử dụng bởi vô số những tên giết người hàng loạt, và Mỹ là quốc gia phát triển duy nhất vẫn bán thứ vũ khí nguy hiểm này cho người dân. Nó là một phát minh đã thay đổi thế giới và sẽ tiếp tục thay đổi thế giới cho đến khi các nhà làm luật Mỹ ngộ ra sai lầm và sửa chữa chúng.
55. Radio
TV có thể đã thay đổi thế giới vào những năm 1950 và 1960, nhưng radio còn mang tính cách mạng hơn nhiều. Được phát minh ra để giúp người này liên lạc với người kia, radio sau đó đã trở thành một công nghệ phát sóng nhờ những cải tiến vào cuối những năm 1910, cho phép một người nói, ngàn người nghe. Hiện nay, hàng triệu người có thể nghe radio cùng lúc!
54. Tàu lửa hơi nước
Ở thời điểm hiện tại, tàu lửa hơi nước đã trở thành đồ cổ, nhưng chúng ta sẽ không có thế giới đang sống nếu không có nó. Xuất hiện tại Anh vào đầu thế kỷ 19, tàu lửa hơi nước đã giúp con người chinh phục những miền đất xa xôi, và giúp thương mại phủ sóng khắp mọi nơi.
53. Đồng hồ cơ khí
Đồng hồ cơ khí và chủ nghĩa tư bản luôn song hành với nhau. Trước khi đồng hồ cơ khí được phát minh, khái niệm "đúng giờ" nghe thật ngớ ngẩn. Nhưng khi đồng hồ xuất hiện, chúng ta cũng bắt đầu được nghe những câu lệnh từ các vị sếp trong công ty, như "cậu phải có mặt ở đây đúng 8 giờ sáng!".
52. Kính mắt
Nếu bạn bị cận, bạn biết rằng thế giới không có kính mắt cũng chẳng đẹp đẽ gì, đúng chứ?
51. Trái banh
Banh cao su xuất hiện từ năm 1600 trước Công nguyên, và các môn thể thao dùng banh thậm chí còn có tuổi đời già hơn thế nhiều. Chúng ta có thể không biết người đã phát minh ra thứ đồ vật tròn tròn xinh xinh này, nhưng xin cảm ơn!
50. Thực phẩm đóng hộp
Nhiều người có lẽ không nghĩ thực phẩm đóng hộp là một công nghệ. Nhưng nó đã cách mạng hóa cách chúng ta ăn uống. Được phát minh bởi một nhà sản xuất bia người Pháp vào năm 1809, thực phẩm đóng hộp có thể giữ được lâu hơn mà không lo bị ôi thiu.
49. GPS
Hệ thống định vị toàn cầu, viết tắt là GPS, đã thay đổi đáng kể cách chúng ta tìm kiếm, đi lại giữa các địa điểm trong thế kỷ 21 này.
GPS, cũng như mọi cải tiến quan trọng khác trong 100 năm qua, được phát minh bởi quân đội Mỹ và được phát triển lần đầu bởi Không quân Mỹ trong những năm 1970, nhưng chỉ đến những năm 1990 mới hoạt động hoàn chỉnh.
Hiện nay, hệ thống định vị này không chỉ giới hạn trong quân sự mà còn được sử dụng rộng rãi bởi mọi người. Thật khó tưởng tượng ra một thế giới không có GPS. Nhưng bạn cũng nên thử tưởng tượng điều đó, bởi GPS là một thứ cực kỳ dễ bị hack.
48. Máy tính điện tử
Máy tính điện tử đã thay đổi thế giới. Ngắn gọn vậy thôi!
47. Trục bánh xe
Đó là thứ bạn đặt giữa các bánh xe đấy. Bạn đã thấy nó quan trọng chưa?
46. Xe hơi
Xe hơi đã thay đổi cách chúng ta sống. Và nó cũng đang góp phần tiêu diệt hành tinh của chúng ta.
45. Hệ thống lọc dầu
Hệ thống lọc dầu được phát minh ở châu Âu vào những năm 1850. Và dù nó giúp hình thành nên thế giới chúng ta biết ngày nay, chẳng ai dám khẳng định nó là một điều tốt cả.
Chỉ có một thứ chắc chắn là nhờ hệ thống lọc dầu, chúng ta không cần phải sử dụng nhiên liệu hóa thạch nữa. Và cũng như xe hơi, nó đang góp phần tiêu diệt hành tinh của chúng ta, và chúng ta chẳng thể làm gì để ngăn việc đó được.
44. Cây kéo
Dùng để cắt mọi thứ. Bạn không thể không có một cây kéo trong nhà được!
43. Thuốc ngừa thai
Thuốc ngừa thai đã gây tranh cãi cực lớn khi lần đầu nhận được chứng nhận FDA vào năm 1960. Nó thậm chí còn bị cấm ở nhiều bang tại Mỹ.
42. La bàn
Người cổ đại nghĩ ra nhiều cách khá thú vị để tìm phương hướng trên biển, nhưng la bàn là phát minh thực sự thay đổi mọi thứ và giúp đỡ con người trên hành trình khám phá thế giới hơn bất kỳ phát minh nào khác.
41. Súng AK-47
Súng AR-15 đã thay đổi nước Mỹ, nhưng AK-47 thì thay đổi cả thế giới. Ước tính có ít nhất 8 triệu người đã bị giết bởi cây súng này trên toàn cầu. Và dù con số này vẫn chẳng thấm vào đâu so với một vụ nổ bom nguyên tử, nhưng 8 triệu cũng đâu phải là ít!
40. Bao cao su
Những chiếc bao cao su đầu tiên được làm từ ruột cừu. Dù không biết ai là người đầu tiên phát minh ra bao cao su, nhưng chúng ta cũng nên ngả mũ trước họ. Quả là những huyền thoại!
39. Máy ảnh
Nhiếp ảnh, được phát minh vào năm 1839, đã thay đổi thế giới theo cả hai nghĩa tốt lẫn xấu.
38. Động cơ đốt trong
Giống như xe hơi, thứ này có lẽ gây ra nhiều thiệt hại hơn hầu hết các phát minh khác. Động cơ đốt trong lẽ ra đã là một phát minh cực kỳ vĩ đại nếu nó không góp phần phá hủy hành tinh của chúng ta.
37. Thuốc kháng sinh
Alexander Fleming, một giáo sư ở London, phát hiện ra penicillin vào năm 1928 và thay đổi cả thế giới. Dù quy trình sản xuất kháng sinh quy mô lớn không được bắt đầu cho đến Đệ nhị Thế chiến, nhưng một khi nó diễn ra, phương thuốc cứu mạng này đã giúp việc sống sót trở nên dễ thở hơn đôi chút đối với loài người.
Ước tính có gần 200 triệu sinh mạng đã được cứu sống kể từ khi kháng sinh được phát minh ra. Không hề tệ. Trừ khi bạn sống ở thế kỷ 21, nơi kháng sinh đang ngày càng trở nên vô dụng.
36. Thuyền buồm
Thuyền buồm được phát minh ở Mesopotamia vào khoảng năm 1300 trước Công nguyên, và đã có thời gian tồn tại cực lâu và cực thành công, giúp con người đi vòng quanh trái đất rất nhiều lần trong lịch sử. Vấn đề duy nhất là gì?
Thuyền buồm không chỉ cần gió, mà phải là gió thổi theo hướng bạn muốn đi. Đến cuối thể kỷ 19, thuyền buồm đành nhường chỗ cho các loại tàu thủy hơi nước chạy bằng than, và trở thành một phần của lịch sử.
(còn tiếp)