Vụ ám sát bất thành
Ngày 30/3/1981, tổng thống Mỹ Ronald Reagan bị bắn trọng thương bên ngoài một khách sạn ở Washington. Thư kí báo chí Nhà Trắng khi ấy là James Brady cùng một sĩ quan cảnh sát thành phố Columbia cũng trúng đạn và được điều trị ngay sau đó.
Tờ New York Times ghi lại: "Tổng thống Reagan vừa rời khách sạn lúc 2h30 chiều và vẫy tay chào mọi người xung quanh. Đột ngột năm, sáu tiếng súng vang lên và mọi thứ trở nên hỗn loạn."
John Hinckley sử dụng khẩu súng lục 22 ly và chỉ đứng cách ông Reagan khoảng 3 mét khi bắt đầu nã đạn. Tuy nhiên, tên này ngắm bắn khá tệ và hầu hết những viên đạn đều lệch hướng.
Phát đạn đầu tiên trúng ông James Brady, những phát sau trúng một sĩ quan an ninh và một đặc vụ. Phát cuối cùng trúng xe limo của ông Reagan và mảnh đạn văng vào ngực vị tổng thống.
Theo ghi nhận, tuy rất bàng hoàng nhưng ông Reagan không nhận ra ông đã trúng đạn. Tổng thống được đưa tới bệnh viện, phẫu thuật khẩn cấp gắp các mảnh đạn ra ngoài và điều trị vết thương ở phổi.
Tờ Times cho biết ông Reagan trải qua 3 giờ đồng hồ trong phòng phẫu thuật và "không hề gặp nguy hiểm đến tính mạng".
Vụ ám sát được ghi lại bằng những camera có mặt tại hiện trường.
Tổng thống Ronald Reagan bị ám sát ngày 30/3/1981.
Tờ Times viết: "Chỉ trong vòng vài phút, trên truyền hình, người dân Mỹ lại một lần nữa chứng kiến tổng thống bị ám sát bằng súng khi xuất hiện trước công chúng. Lần thứ 2 trong vòng ít hơn 20 năm, người dân chứng kiến những nhà lãnh đạo của mình trải qua bài kiểm tra nghiêm khắc nhất trong hệ thống nhà nước dân chủ."
Khi tổng thống Reagan vắng mặt, Ngoại trưởng Alexander Haig tuyên bố "nắm quyền".
Cuộc họp khẩn được tổ chức ở Nhà Trắng khi ông Reagan được điều trị tại bệnh viện.
Nhiều chuyên gia đánh giá đây có thể là nỗ lực nhằm chiếm quyền tổng thống mặc dù chức ngoại trưởng đứng thứ tư trong số những người có thể thay thế tổng thống. Không có việc chuyển giao quyền lực chính thức nào diễn ra.
Tổng thống Reagan hồi phục rất nhanh sau đó và đủ sức phát biểu trước Quốc hội một tháng kể từ ngày bị tấn công. Là vị tổng thống lớn tuổi nhất từng nhậm chức, sức khỏe của ông Reagan thường xuyên bị nghi ngờ trong suốt giai đoạn tranh cử. Lần hồi phục nhanh chóng từ vụ việc đã dập tắt mọi sự nghi kị và tỉ lệ ủng hộ ông bỗng tăng vọt.
Tổng thống Reagan nhìn bức ảnh được người dân chụp với nội dung chúc ông sớm bình phục.
Tâm lí bất ổn
Các điều tra sau này cho thấy John Hinckley, hung thủ 25 tuổi, bị ám ảnh với nữ diễn viên Jodie Foster.
Với sức khỏe thần kinh không ổn định, tên này lấy ý tưởng từ bộ phim "Taxi Driver" (tạm dịch: Tài xế xe Taxi) để thực hiện vụ mưu sát.
Hung thủ John Hinckley khi bị bắt cùng ngày gây ra vụ ám sát. Ảnh: Wikipedia
Trong phim, một nhân vật giả tưởng cố gắng hạ sát một chính trị gia để lấy lòng người trong mộng. Hinckley tin rằng nếu hắn bắn ông Reagan, cô Foster sẽ để ý tới hắn nhiều hơn. Lá thư hắn gửi cô Foster đêm trước vụ việc có đoạn: "Anh sẽ làm mọi việc vì em".
Hung thủ Hinckley học đại học 7 năm nhưng không có được tấm bằng hay có bất kì người bạn nào. Theo trang History, ngoài cô Foster, hắn còn bị ám ảnh bởi Đức quốc xã (Nazi), ban nhạc The Beatles và những tên sát thủ.
Tháng 5/1980, Hinckley viết thư cho cô Foster khi cô theo học tại Đại học Yale. Sau đó, hắn theo dõi tổng thống Jimmy Carter.
Tháng 10 cùng năm, hắn bị bắt tại một sân bay gần nơi ông Carter tranh cử. Tuy nhiên, những sĩ quan bắt giữ hắn khi đó không liên hệ việc hắn mang theo súng với việc ám sát tổng thống.
Khi bị tịch thu vũ khí, Hinckley tới một cửa hàng tại Dallas và mua một khẩu súng khác.
Trong những tháng tiếp theo, kế hoạch của Hinckley thay đổi từng ngày. Hắn từng lên kế hoạch bắt cóc cô Foster, giết hại Thượng nghị sĩ Edward Kennedy và theo dõi tổng thống mới đắc cử Reagan. Hắn học thuộc kế hoạch của tổng thống qua báo chí.
Hung thủ Hinckley bị cáo buộc 13 tội danh khác nhau liên quan tới vụ mưu sát, nhưng sau đó được trắng án vì tâm thần bất ổn.
John Hinckley trở về nhà dự lễ Giáng sinh năm 1987. Ảnh: Getty
Quyết định trên của tòa án khiến công chúng Mỹ khi ấy tức giận và dẫn tới việc sửa đổi và cải cách luật xét xử năm 1984, giảm những trường hợp được vô tội vì lý do sức khỏe tâm thần.
Hinckley không phải thi hành án tù nhưng đổi lại, tên này chịu quản thúc tại bệnh viện điều trị tâm thần St. Elizabeths.
35 năm sau vụ mưu sát, thẩm phán Paul L. Friedman quyết định cho Hinckley được tự do để an dưỡng. Hắn được thả ngày 5/8/2016 với nhiều yêu cầu kiểm soát, bao gồm điều trị tâm lý bắt buộc, khám bác sĩ tâm lý hàng tháng và chịu quản lí từ phía cơ quan mật vụ.