Năm 2002, UBND tỉnh Khánh Hòa phê duyệt Dự án xây dựng hệ thống thoát lũ khu dân cư Đường Đệ, do Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh Khánh Hòa làm chủ đầu tư, với tổng vốn hơn đầu tư 20 tỷ đồng.
Theo dự án, nước từ núi Hòn Khô chảy xuống hồ điều hòa Suối Tôm sẽ được đưa xuống hệ thống thoát nước ra biển qua kênh thoát lũ Tây và kênh thoát lũ Bắc, tổng chiều dài 1.165m.
Đến nay, sau 14 năm dự án này vẫn chưa được thực hiện xong, nhưng tình trạng nước thấm qua đáy kênh, gây sạt lở mái ta luy làm hở hẳn chân móng kênh ngày càng nghiêm trọng, nhất là ở kênh Tây, nằm phía trên khu tái định cư Hòn Xện (KTĐCHX).
Trước sự lo lắng của người dân về nguy cơ vỡ kênh, tháng 10/2013 UBND tỉnh Khánh Hòa cho phép Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh Khánh Hòa lập dự án xử lý nước thấm qua đáy kênh thoát lũ.
Cuối năm 2014, đơn vị tư vấn đưa ra phương án xử lý với số vốn thực hiện là hơn 23,3 tỷ đồng, vượt 3 tỷ đồng so với tổng mức đầu tư dự án hệ thống thoát lũ.
Do vậy, UBND tỉnh Khánh Hòa không chấp nhận phương án này, và việc tìm phương án khác đến nay vẫn chưa có kết quả.
Nước dữ đâm thẳng bờ kênh
Nơi kênh Tây vỡ chỉ cách đập Suối Tôm chưa đầy 100m, tại đây hứng dòng lũ từ suối Hố Cừa chảy xuống, đập thẳng vào thành kênh.
Theo ông Trần Văn Đông, Chủ tịch UBND phường Vĩnh Hòa, chính dòng lũ từ suối Hố Cừa đã phá vỡ kênh, vì đây là con suối dữ, chảy xuống từ triền núi dốc cao, lưu lượng lũ lớn.
"Trước kia, khi chưa có KTĐCHX, người dân cũng đã tránh, không dám làm gì ở chỗ mấy cái nhà bị lũ rạng sáng 13". Ông Đông nói.
Trong khi đó, theo quan sát của phóng viên, trong những ngày qua kênh Tây phải nhận phần lớn nước lũ đổ xuống hồ Suối Tôm.
Lòng kênh Bắc đã bị đất phủ khá nhiều, thậm chí nhiều cây bụi mọc trong lòng kênh và không hề có dấu vết nạo vét, dọn dẹp.
Nước từ hồ Suối Tôm ra kênh này qua cửa xả có van điều tiết, nhưng hiện nay van đang bị kẹt, nước xả lũ theo kênh này rất ít. Còn kênh Tây nhận nước từ hồ Suối Tôm qua cửa tràn, không có van điều tiết.
Như vậy, trong đêm 12/12, rạng sáng 13/12, ở vị trí bị vỡ, kênh Tây phải đón hai dòng nước xiết, với lưu lượng rất lớn.
Quan sát những mảnh bê tông bờ kênh bị vỡ, phóng viên thấy chúng khá mỏng, chỉ khoảng 8cm. Ở đoạn bờ kênh phía sườn núi, không bị lũ cuốn có những chỗ lớp vữa móng đã trôi hết, cốt sắt lộ hẳn ra.
"Bê tông thế này thì làm sao không bị lũ phá". Ông Phạm Trung Sỹ, một người dân KTĐCHX, có kinh nghiệm giám sát công trình xây dựng nhận xét.
Chiều 14/12, đất đá ở khu vực ngã ba Triệu Quang Phục - Ngô Văn Sở trước các nhà dân bị thiệt hại bắt đầu được dọn dẹp.
Một đơn vị bộ đội được cử dọn đá trong các nhà dân, nhưng họ không đồng ý. "Họ muốn giữ nguyên hiện trạng để lập biên bản, đòi bồi thường và giải quyết đất ở cho họ đi chỗ khác", ông Trần Văn Đông nói.
Theo ông Đông, những ai đã tận mắt chứng kiến cảnh lũ dữ mà những người dân phải hứng chịu sẽ đồng cảm, hiểu được sự hoang mang của họ. Ông cho rằng, không nên bố trí nhà ở tại khu vực đã bị lũ quét.
"Nếu sau này đoạn kênh vỡ được làm lại mà vẫn theo hướng tuyến như hiện nay, không ai dám chắc rằng không có chuyện vỡ kênh lần nữa, vì không thể dịch dòng suối Hố Cừa đi chỗ khác". Ông Đông nói.
Trả lời câu hỏi về hướng xử lý đoạn kênh vỡ, ông Nguyễn Tiến Lưu, GĐ Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh Khánh Hòa nói đó là thẩm quyền của UBND tỉnh Khánh Hòa. Gặp phóng viên tại hiện trường lúc gần trưa 14/12, ông Đào Công Thiên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa từ chối trả lời câu hỏi này.