Trong lĩnh vực thiết bị kỹ thuật quân sự trên thế giới có những cỗ máy chiến đấu mà vòng đời của chúng dài tới mức biến chúng thành huyền thoại.
Có thể lấy ví dụ như chiếc máy bay ném bom chiến lược mang tên lửa Tu-95 của Nga được chế tạo từ những năm 50 của thế kỷ trước. Trong vòng vài chục năm sản xuất và vận hành, dòng máy bay này đã trải qua vài lần nâng cấp và hiện nay nó vẫn là lực lượng chủ lực của Không quân tầm xa Nga.
Khả năng của Tu-95 gần như không giới hạn, mà theo đánh giá của các chuyên gia, cho phép người ta vận hành các máy bay kiểu này trong một thời gian dài nữa trong tương lai.
Tương tự cũng như trường hợp liên quan tới máy bay ném bom chiến lược B-52 của Mỹ. Trong suốt quá trình khai thác, nhiều thế hệ phi công đã bay trên những cỗ máy chiến đấu siêu hạng này.
Xe tăng T-72B3 tham gia đua tài ở Tank Biathlon 2016 - Kíp xe Ấn Độ. Ảnh: Vitaly Kuzmin.
Số lượng đông nhất
Không chỉ trên bầu trời, mà cả trên mặt đất, cũng có những ví dụ liên quan tới các cỗ máy chiến đấu – "thượng thọ".
Trong số đó phải kể tới niềm tự hào của ngành công nghiệp chế tạo xe tăng Nga sau chiến tranh, dòng xe tăng có số lượng đông nhất trong lịch sử đương đại là T-72 nổi danh được Phòng thiết kế máy vận tải Ural chế tạo.
Cỗ máy chiến đầu này sau khi được bàn giao cho quân đội vào năm 1973 đã trở thành lực lượng xe tăng chủ lực của quân đội Liên Xô và sau đó là quân đội Nga.
Nhờ có thiết kế thành công, các tính năng kỹ-chiến thuật cao, tính ổn định không tưởng nhưng lại dễ vận hành, T-72 chiếm được sự tôn trọng và danh tiếng của lính xe tăng và các chuyên gia kỹ thuật từ hàng chục quốc gia trên thế giới.
Hơn nữa, T-72 trở thành hình mẫu các nước để sao chép. Nhìn vào ngoại hình của những xe tăng hiện đại Trung Quốc và chiếc "Al-Halida" của Pakistan, có thể dễ dàng nhận thấy bóng dáng của T-72.
Các chuyên gia Trung Quốc đã sao chép hàng loạt những giải pháp kỹ thuật của T-72 (pháo 125mm, hệ thống nạp đạn tự động, bộ phận chuyển động,…).
Ngoài ra, nhờ khả năng thích ứng của mình, T-72 vẫn đứng đầu về số lượng các nước (5 nước) làm chủ được dây chuyền sản xuất chúng trên cơ sở hỗ trợ kỹ thuật của những chuyên gia "Uralvagonzavod".
Lấy ví dụ so sánh, chỉ có xe tăng M1A1 "Abrams" của Mỹ tại Ai Cập được lắp ráp từ các phụ tùng, còn những dây chuyền sản xuất xe tăng "Leopard" của Đức, "Challenger" của Anh và "Leclerc" của Pháp vẫn không được cấp phép.
Các tiết mục văn nghệ tại Lễ khai mạc Tank Biathlon 2016. Ảnh: Vitaly Kuzmin.
Nâng cấp
Đến đầu những năm 90 của thế kỷ trước đã có thể thấy rõ rằng, kể cả những phiên bản nâng cấp hiện đại như T-72B và T-72BA vẫn thua kém hàng loạt những chỉ số của các đối thủ cạnh tranh do Tây Âu sản xuất. Một trong những vấn đề nghiêm trọng là trên các cỗ máy chiến đấu của Nga không có kính ngắm đêm hiện đại.
Bằng chứng rõ nét của sự thua kém được bộc lộ trong chiến dịch "Bão táp sa mạc" tại Iraq năm 1991. Các xe tăng của liên quân do Mỹ dẫn đầu được trang bị hệ thống ngắm ban đêm hiện đại (gồm cả kính ngắm cảm ứng nhiệt) đã chiến thắng dễ dàng các xe tăng T-72 của quân đội Iraq vào ban đêm.
Ngoài ra, việc không được trang bị các loại đạn xuyên giáp, mức độ bảo vệ chưa hoàn thiện và hệ thống liên lạc lỗi thời cũng là những điểm yếu của T-72. Bởi vậy, nhiệm vụ giải quyết sự tụt hậu này đã được đặt ra cho các chuyên gia của Nga.
Nhờ sự lao động không biết mệt mỏi, các chuyên gia thiết kế kỹ thuật của Nga đã thành công trong việc đưa T-72 trở lại vị trí dẫn đầu.
Những đặc tính độc đáo của T-72B3
Hiện nay, một trong những phiên bản nâng cấp hiện đại của T-72 là xe tăng T-72B3, được bàn giao cho Quân đội Nga theo quyết định của Bộ trưởng Quốc phòng Nga vào năm 2012.
Trong vòng vài năm, phiên bản nâng cấp này đã được nhà máy "Uralvagonzavod" sản xuất hàng loạt trong quá trình đại tu kết hợp nâng cấp các xe tăng T-72B.
Sau khi nâng cấp, các tính năng kỹ-chiến thuật của nó được tăng cường, vòng đời, chất lượng và tính ổn định của phiên bản nâng cấp này được đánh giá ở mức độ của sản phẩm mới xuất xưởng.
Xe tăng T-72B3 được nhiều đội thi đấu ưa chuộng. Ảnh: Ruptly.
Trong quá trình cải tiến, T-72B3 được trang bị hệ thống điều khiển hoả lực mới, bao gồm tổ hợp ngắm bắn với kính ngắm cảm biến nhiệt hiện đại giúp cho nó có thể phát hiện, nhận biết và ngắm bắn mục tiêu ở khoảng cách lên tới tối đa 5000m cả ngày lẫn đêm.
Hệ thống máy tính đường đạn kỹ thuật số kết hợp cảm biến khí tượng và địa hình đã giúp tự động hoá quá trình chuẩn bị và tăng đáng kể độ chính xác khi tiêu diệt mục tiêu.
Chiếc xe tăng này còn được trang bị vũ khí có điều khiển chính xác – giúp nó có thể tiêu diệt mục tiêu bằng tên lửa ngay trong khi hành tiến, cả ngày và đêm với tầm bắn lên tới 5000m và độ chính xác đạt gần 100%.
Hệ thống tự động theo dõi, bắt bám mục tiêu giúp tăng độ chính xác khi tác xạ vào các mục tiêu di động.
Thiết bị liên lạc kỹ thuật số của T-72B3 đảm bảo thông tin thông suốt, hầu như không thể bị gây nhiễu với các chế độ nguỵ trang kỹ thuật và khả năng biến tần được lập trình sẵn.
Từ năm 2014, chiếc xe tăng T-72B3 được trang bị động cơ V-92S2F với công suất 1.130 mã lực. Đồng thời, quá trình kiểm soát và điều khiển động cơ cũng được tự động hoá. Hệ thống kiểm soát điều khiển có hiển thị những chỉ số trên một màn hình đặc biệt đã được sử dụng để trợ giúp lái xe.
Các cuộc xung đột vũ trang những năm gần đây cho thấy, súng và tên lửa chống tăng vác vai, bao gồm cả TOW-2, được sử dụng rất phổ biến, để tăng khả năng phòng vệ, T-72B3 đã được bổ sung thêm tổ hợp bảo vệ đa năng rút gọn.
Hệ thống này giúp tăng khả năng sinh tồn và tính hiệu quả khi triển khai phối hợp tác chiến đa lực lượng, cũng như trong các trận đánh có sử dụng rất nhiều loại vũ khí chống tăng, ví dụ như tại các địa hình khu dân cư.
Một trong những phương án nâng cao khả năng bất khả xâm phạm của T-72B3 đó là trang bị tổ hợp phòng vệ chủ động "Arena-E" giúp bảo vệ xe tăng trước tên lửa chống tăng, đạn chống tăng các loại với góc bảo vệ đạt tới gần 300 độ quanh xe (trừ hướng phía sau có bộ binh).
Hệ thống này gồm một radar sóng mm lắp trên nóc tháp pháo, máy tính điều khiển và 25 hộp phóng đạn đánh chặn lắp xung quanh tháp pháo, cung cấp khả năng bảo vệ hữu hiệu trước đạn chống tăng có tốc độ bay đạt tới 700m/giây và thời gian phản ứng là khoảng 0,07 giây.
Phiên bản T-72B3 có trang bị tổ hợp này lần đầu tiên được trình làng tại Triển lãm Vũ khí quốc tế RAE-2013 diễn ra hồi tháng 9/2013 tại Nizny Tagil (Nga).
Dù đã có xe tăng T-90 (phải) và T-14 Armata mới hơn, nhưng T-72B3 (trái) vẫn được Nga nâng cấp hàng loạt.
Ngôi sao của hội thao "Đấu tăng"
Sự kết hợp của khả năng phòng vệ đáng tin cậy, hệ thống điều khiển hoả lực hiện đại, tổ hợp vũ khí đầy uy lực, phương tiện liên lạc hoàn hảo và tính cơ động cao, cũng như tuổi thọ cao cho phép người ta đánh giá T-72B3 có khả năng đối đầu một cách hiệu quả với những mẫu xe tăng chiến đấu chủ lực tốt nhất trên thế giới.
Những tính năng chiến đấu cao của T-72B3 được khẳng định một cách rõ nét thông qua hội thao "Đấu tăng 2016 - Tank Biathlon" mới diễn ra hồi tháng 8 vừa qua.
Trong khi đội Trung Quốc đã mang tới chiếc xe tăng "Type-96B" với động cơ công suất lớn và trọng lượng nhẹ, thì những đội còn lại của hội thao, trong đó có cả Nga, đã sử dụng các xe tăng T-72B3.
Những nâng cấp trên chiếc xe tăng của Trung Quốc đã giúp cho tốc độ của nó tăng lên đáng kể. Điều này, đương nhiên, đã kích thích sự tò mò nhất định và gần như tạo cảm giác căng thẳng cho các đội tham dự, các chuyên gia và đại biểu tới tận phút cuối cùng của cuộc đấu.
Tuy nhiên, nhờ những tính năng vượt trội, xe tăng T-72B3 đã đánh bại Type-96B tối tân nhất của Trung Quốc, đội Nga đã giành được chiến thắng xứng đáng trong cuộc thi đầy căng thẳng.
Chiến thắng này còn trở nên có ý nghĩa hơn khi "Type 96B" được coi là thiết kế của chiếc VT-4 tối tân nhất mà Trung Quốc muốn xuất khẩu ra nước ngoài.
Chiếc xe tăng huyền thoại T-72 chiếm được sự tôn trọng của nhiều thế hệ lính xe tăng, được trang bị các hệ thống và vũ khí hiện đại, vẫn đứng vững trong hàng ngũ chiến đấu.
Chúc đang được nâng cấp hàng loạt cho Quân đội Nga, bất chấp việc những công nhân nhà máy "Uralvagonzavod" đang lao động miệt mài để chế tạo những cỗ máy chiến đấu hiện đại như xe tăng T-90 và mới nhất là T-14 Armata.