Vụ tấn công nhằm vào mỏ dầu Khurais và cơ sở al-Abqaiq, nhà máy lọc dầu lớn nhất Arab Saudi - đồng minh thân cận, quan trọng số 2 của Mỹ tại Trung Đông vừa qua, khiến thị trường dầu mỏ chao đảo và làm tăng thêm mối lo ngại trong khu vực vốn đã đầy rẫy những căng thẳng.
Nhiều thông tin tình báo từ phía Mỹ cho rằng, Iran có liên quan tới vụ việc này và không ít quan chức Mỹ kêu gọi tấn công Tehran để trả đũa. Nhưng hành động này có thể xảy ra hay không?
Arab Saudi Tấn công chứ không phải Mỹ
Theo một số bằng chứng do giới chức tình báo Mỹ cung cấp cho chính phủ Riyadh, một phần vụ tấn công này được thực hiện bằng tên lửa hành trình, có thể đã được phóng từ Iran.
Mặc dù Arab Saudi chưa quy trách nhiệm trực diện, hoàn toàn cho Iran nhưng nhiều quan chức tại vương quốc giàu có này đánh giá vụ tấn công được thực hiện bằng vũ khí do Iran cung cấp.
Do đó, căng thẳng Trung Đông, đặc biệt là mối quan hệ giữa Iran với Mỹ cùng các nước thân Mỹ lại càng căng thẳng. Hiện tại, Lầu Năm Góc được cho là đang chuẩn bị hành động quân sự trả đũa Tehran và đang trình lên Tổng thống một số lựa chọn tấn công bao gồm hành động nhắm vào khu lọc dầu lớn nhất Iran.
Gần như toàn bộ chính phủ Mỹ đều hối thúc thực hiện hành động quân sự nhanh, trong đó Thượng Nghị sĩ Chris Coons cho rằng, lúc này, hành động quân sự là lựa chọn phù hợp.
Song, theo Tạp chí National Interest, suy nghĩ của vị Thượng Nghị sĩ đến từ Delaware có lẽ chưa đúng hoàn cảnh bởi phần còn lại của Washington lại không muốn đối đầu với quốc gia Hồi giáo Iran.
Thay vì làm tình hình thêm sôi sục, Tổng thống Mỹ cần phải hạ nhiệt trước khi đưa ra quyết định liệu có nên lãng phí mạng sống của người dân Mỹ hay không cho một cuộc chiến chưa biết kết cục tiềm tàng.
Theo National Interest, còn có một số lý do khác mà Mỹ không nên và không thể tấn công Iran. Thứ nhất, cuộc tấn công nhằm vào Abqaiq - một cơ sở do Arab Saudi sở hữu đang vận hành trên lãnh thổ của vương quốc này và hành động đó nhắm trực tiếp tới chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Arab Saudi chứ không phải nhắm vào Mỹ hay người dân Mỹ.
Nếu có hành động trả đũa, thì Riyadh mới là chính phủ nên lên kế hoạch và thực hiện, có thể kết hợp với những đối tác cùng chí hướng tại Vịnh Ba Tư - tất cả cùng có lợi ích đảm bảo họ có thể tiếp tục xuất khẩu dầu trong môi trường ổn định và dễ đoán. Washington có lẽ sẽ không tham gia vào một vấn đề rắc rối mà bản thân họ không có mấy lợi ích.
Iran không phải “đối thủ dễ chơi”
Thứ hai, cuộc chiến với Iran sẽ rất đắt đỏ. Một cuộc xung đột với Iran sẽ không chỉ gây bất ổn mà còn vi phạm Chiến lược quốc phòng và Chiến lược an ninh Quốc gia của chính chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Cả hai tài liệu này đều dự đoán đúng về một thế giới ở đó sự đối địch và cạnh tranh giữa các cường quốc lớn ngày càng thống trị bức tranh an ninh toàn cầu. Lao vào Trung Đông, tiêu tốn nhiều nguồn lực của Mỹ vào một khu vực đang ít trở nên quan trọng về địa chính trị sẽ chỉ càng làm sâu sắc hơn xung đột, làm suy yếu những nỗ lực để xoay chiều, đưa Mỹ ra khỏi cuộc chiến không có hồi kết - lời hứa mà ông Trump đã cam kết khi còn là ứng viên Tổng thống.
Một phần dẫn đến thành công của Tổng thống Mỹ Donald Trump khi ông còn là ứng viên tranh cử chính là cam kết ngăn Washington rơi vào những cuộc chiến mới đồng thời, chấm dứt tất cả các cuộc chiến đang chưa có hồi kết.
Hơn nữa, hành động tấn công vào các khu vực lọc dầu sẽ khiến tình hình dầu mỏ hỗn loạn. Hiện tại, giá dầu trong ngắn hạn đang rất khó đoán nhưng nguồn cung dầu mỏ quốc tế về lâu dài sẽ không bị gián đoạn nhiều.
Điều có thể gây ra gián đoạn dài hạn đó chính là một cuộc leo thang quân sự. Hành động đó có thể đẩy các nước liên quan vào một cuộc chiến không hồi kết khác.
Arab Saudi đang giải quyết vấn đề giá dầu tăng rất nhanh chóng bằng cách tăng năng lực dự trữ. Việc phát động cuộc tấn công trả đũa nhằm vào Iran, cụ thể là các cơ sở xử lý dầu như một số Nghị sĩ vận động sẽ chỉ làm giảm nguồn cung dầu mỏ trên thị trường này, kéo dài thời gian gián đoạn và có thể dẫn đến một cuộc suy thoái khác.
Và hơn hết, chắc chắn Iran sẽ trả đũa. Theo National Interest, nhiều người vận động hành lang để tấn công Tehran cho rằng, có thể dùng việc đe dọa phát động chiến tranh để làm đòn tâm lý khiến Tehran lo lắng và các lãnh đạo của Tehran sẽ không dám đáp trả vì sợ những hậu quả mà họ có thể phải gánh chịu.
Nhưng thực tế không phải vậy, Tehran khá cứng rắn và nguy cơ xảy ra cuộc chiến vùng vịnh là rất lớn. Iran đang nắm trong tay nhiều tài sản mà họ có thể sử dụng để trả đũa, làm đau đầu toàn khu vực vùng vịnh.