Ứng viên thủ tướng Anh Rishi Sunak. (Ảnh: Guardian)
Ông Sunak sẽ đối đầu với đối thủ Liz Truss trong cuộc đua giành ghế lãnh đạo đảng Bảo thủ bằng cách cáo buộc bà ngoại trưởng và các lãnh đạo phương Tây “nhắm mắt trước những hoạt động và tham vọng bất chính của Trung Quốc”, đồng thời kêu gọi thành lập một liên minh mới kiểu Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) để chống lại Bắc Kinh.
Tuy nhiên, lập luận mới nhất của ông Sunak đã vấp phải chỉ trích từ phe ủng hộ bà Truss. Cựu lãnh đạo đảng Bảo thủ Iain Duncan Smith gợi ý rằng tuyên bố này của ông Sunak là “đạo đức giả”, vì trong 2 năm lãnh đạo Bộ Tài chính, ông đã “thúc đẩy mạnh mẽ một thỏa thuận kinh tế với Trung Quốc”. Ông Duncan Smith bị đưa vào danh sách trừng phạt của Trung Quốc từ năm ngoái.
Nếu làm như tuyên bố, sự can thiệp của ông Sunak có thể sẽ càng khiến quan hệ giữa Anh và Trung Quốc thêm căng thẳng, dù hai bên ca ngợi “kỷ nguyên vàng” chỉ cách đây 1 thập kỷ.
Trong bài viết đăng hôm 14/7, Thời báo Hoàn cầu của Trung Quốc lập luận, dù Bắc Kinh không hy vọng một sự thay đổi lớn trong quan hệ song phương sau khi Anh có lãnh đạo mới, nhưng vẫn hy vọng hai bên có thể cải thiện quan hệ. Bài viết cũng nói rằng ông Sunak có “quan điểm thực dụng trong phát triển quan hệ cân bằng với Trung Quốc”.
Chính quyền của ông Boris Johnson áp dụng quan điểm cứng rắn hơn với Trung Quốc trong những vấn đề như Hong Kong và Tân Cương.
Để chuyển trọng tâm từ cuộc đua giành vị trí lãnh đạo đảng Bảo thủ sang các vấn đề an ninh quốc gia và quốc tế, ông Sunak dự kiến sẽ đưa ra tuyên bố trong ngày 25/7 rằng Trung Quốc “là mối đe dọa lâu dài lớn nhất đối với Anh cũng như an ninh quốc gia và kinh tế của thế giới”, tương tự quan điểm mà giám đốc cơ quan tình báo Anh MI5 và FBI của Mỹ đã đưa ra.
Bài phát biểu của ông Sunak sẽ nêu rõ: “Ở trong nước, họ đang ăn cắp công nghệ và thâm nhập vào các trường đại học của chúng ta. Ở nước ngoài, họ đang hỗ trợ Nga ở Ukraine bằng cách mua dầu và bắt nạt láng giềng”.
Ông Sunak cũng sẽ chỉ trích Chính phủ Trung Quốc tạo nên “gánh nặng nợ không thể vượt qua đối với các nước đang phát triển hoặc dí súng ngoại giao vào đầu họ”, cùng với siết chặt kiểm soát ở Tân Cương và Hong Kong.
Ông Sunak cho biết sẽ cấm tất cả 30 Viện Khổng tử của Trung Quốc ở Anh, cho rằng quyền lực mềm của Bắc Kinh đang được mở rộng nhờ việc giảng dạy tiếng Trung Quốc ở các trường thông qua tổ chức này.
Ông Sunak cũng tuyên bố sẽ giảm bớt ảnh hưởng của Trung Quốc bằng cách yêu cầu các trường đại học báo cáo bất kỳ hoạt động hợp tác được nước ngoài tài trợ từ 50.000 bảng trở lên, và đánh giá lại tất cả hoạt động hợp tác nghiên cứu giữa hai nước.
Ứng viên thủ tướng Anh cam kết sẽ thành lập một liên minh như NATO, cùng với những bước đi nhằm thực hiện tiêu chuẩn quốc tế về an ninh mạng, hỗ trợ các doanh nghiệp và trường đại học của Anh chống lại hoạt động do thám công nghiệp của Trung Quốc, bằng sự hỗ trợ của MI5.
Nhóm vận động của bà Truss khẳng định bà hiểu rất rõ rằng Anh không nên phụ thuộc vào Trung Quốc khi xây dựng hạ tầng quốc gia, trong đó có những dự án như Sizewell C, và bà sẽ cập nhật chiến lược ngoại giao 10 năm để có một chương riêng về Trung Quốc và Nga.