Trung úy Galyashinskiy (quân đội Ukraine) học cách sử dụng UAV phục vụ mục đích quân sự. Ảnh: AFP.
Thừa nhận tầm quan trọng đặc biệt của UAV trong cuộc đối đầu với Nga
Ở ngoại ô thủ đô Kiev, các binh sĩ Ukraine đang huấn luyện để trở thành mũi nhọn trong chương trình hiện đại hóa phản ứng chiến thuật của nước này trong cuộc chiến với Nga, thông qua việc mở rộng đáng kể đội hình máy bay không lái (UAV) quân sự.
Ukraine là một trong các quốc gia nghèo nhất châu Âu. Trong bối cảnh ấy, quân đội Ukraine không có một đơn vị UAV chính thức nào nhưng việc sử dụng thiết bị bay này đã giúp Kiev thực hiện được việc trinh sát từ trên không dọc theo tiền tuyến dài 2.470km, phát hiện ra lực lượng và thiết bị Nga rồi chỉ thị mục tiêu từ xa cho trọng pháo Ukraine nã vào.
Các UAV như thế giúp quân đội Ukraine hạn chế được thương vong của mình. Tuy nhiên thiết bị này (còn gọi là drone) tốn kém và khan hiếm đối với Ukraine.
Trung úy Anton Galyashinskiy - một chuyên gia về phân tích dữ liệu hình ảnh của quân đội Ukraine , cho biết: "Ngày nay, việc có một đơn vị UAV trong mỗi trận đánh là điều rất quan trọng vì đó là tai mắt trên bầu trời".
Galyashinskiy và 9 đồng đội đang học cách điều khiển UAV từ một chiếc xe đang di chuyển. Họ được "Học viện UAV Toàn cầu" huấn luyện. Tổ chức này là một công ty tư nhân nằm dưới quyền điều hành của Anton Veklenko, người đã điều khiển các máy bay không người lái từ năm 2015. Theo Veklenko, công ty của ông đang phải đáp ứng nhu cầu lớn của xã hội.
Veklenko nói với hãng thông tấn AFP: "Một trong những điều quan trọng nhất của đào tạo là sự an toàn khi sử dụng UAV dân sự ở vùng chiến sự".
Là chuyên gia về chụp ảnh từ UAV, Veklenko đã mở rộng sang huấn luyện quân sự sau khi Nga đưa quân vào Ukraine vào ngày 24/2/2022. Ông đã dạy cho cả dân thường lẫn quân nhân về cách điều khiển UAV từ xa phục vụ mục đích quân sự và cách tránh né hỏa lực phòng không của Nga.
Veklenko chia sẻ: "Vào đầu cuộc chiến, nhiều quân nhân của chúng tôi đã tử trận vì họ không biết mình đang bị đối phương theo dõi lúc họ đang điều khiển UAV... Chúng tôi đã phát triển một phương pháp tránh lộ vị trí".
Hai phe trong cuộc chiến Nga-Ukraine đã sử dụng các UAV loại nhỏ điều khiển bằng sóng vô tuyến điện. Tuy nhiên, phía Ukraine thừa nhận rằng các biện pháp chế áp điện tử của Nga nhằm gây nhiễu hệ thống liên lạc của Ukraine đang ngày càng trở nên hiệu quả.
Trung úy Galyashinskiy và các quân nhân Ukraine khác học cách điều khiển UAV. Ảnh: AFP.
Đội quân UAV
Hai tuần trước, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã ra lời kêu gọi xây dựng một "Đội quân UAV" bằng nguồn tiền tư nhân giúp mua hàng loạt UAV quân sự từ các nước trên thế giới.
Người dân Ukraine và những người ủng hộ ở nước ngoài đã quyên góp được khoảng 13,5 triệu euro (tương đương 13,5 triệu USD với tỷ giá hối đoái hiện nay) dùng để mua trong giai đoạn đầu 200 UAV quân sự được trang bị camera nhiệt ảnh, định vị toàn cầu GPS và phần mềm bản đồ.
Lời kêu gọi của ông Zelensky trên website có đoạn: "Điều cốt yếu là các UAV khó bị phát hiện, nên khó bị bắn hạ... Các drone này sẽ giúp thường xuyên giám sát tiền tuyến và phát hiện vị trí của đối phương".
Yury Shchygol - người đứng đầu cơ quan tình báo và an ninh mạng của Ukraine, thông báo với phóng viên trong tuần này rằng đội ngũ mua sắm đã liên lạc với các nhà sản xuất Ba Lan và tìm được 4 UAV chiến thuật. Họ đang xem xét khả năng ký kết thỏa thuận với Israel, Nhật Bản, Bồ Đào Nha và Mỹ trong việc mua sắm UAV.
Tổng thống Zelensky cũng kêu gọi quyên góp UAV (các UAV dân sự loại nhỏ) trực tiếp cho Ukraine hoặc gửi tới các nhà kho ở Mỹ và Ba Lan trước khi gửi thẳng ra mặt trận cho quân đội Ukraine.
Hiện những người yêu thích UAV và các "phi công" điều khiển UAV thương mại đã bắt đầu quyên góp cho Ukraine nhưng nước này vẫn đặt mục tiêu cao hơn.
Ông Shchygol chia sẻ: "Chúng tôi đã nhận được 30 UAV trong chương trình "quyên góp UAV của bạn" từ cả Ukraine và các nước khác. Mục tiêu của chúng tôi là thu nhận được 1.000 UAV dân sự".
Chiến dịch chuẩn bị UAV là nhiệm vụ cấp bách ở Ukraine trong tuần này, khi giới chức Mỹ cảnh báo Nga có kế hoạch mua sắm hàng trăm UAV từ Iran.
Chuyên gia Shchygol cho biết, học lái UAV dân sự mất 2 tuần, còn huấn luyện người lái UAV trinh sát quân sự sẽ mất một tháng. Nhưng ông này tin rằng nỗ lực xây dựng "Đội quân UAV" sẽ mang lại lợi ích vượt ra ngoài khuôn khổ cuộc chiến Nga-Ukraine.
Ông Shchygol nói: "Bản thân tỷ phú Mỹ Elon Musk cách đây vài hôm có nói rằng tương lai của chiến tranh sẽ do các UAV quyết định".
Công ty UAV Bayraktar của Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã tặng cho Ukraine một số UAV vũ trang để đương đầu với quân Nga.
Đội hình UAV được lực lượng vũ trang Ukraine sử dụng bao gồm các UAV cánh cố định như Bayraktar (do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất) hay các phiên bản của lục quân Mỹ, cũng như các phiên bản chỉnh sửa UAV dân dụng.
Các tình nguyện viên dân sự Ukraine đã chỉnh sửa nhiều UAV dân dụng thành UAV quân sự kể từ khi Nga sáp nhập Crimea (trước đó do Ukraine quản lý). Các UAV dân dụng này được các tình nguyện viên trang bị thêm hệ thống nhiệt ảnh và thiết bị giúp thả lựu đạn lên xe tăng Nga với độ chính xác đáng kể.
Tất nhiên các UAV này cũng dễ bị bắn hạ như UAV quân sự gốc nhưng chúng có lợi thế là giá rẻ. Người Ukraine đã mua nhiều UAV thương mại của hãng DJI (Trung Quốc) rồi chuyển đổi mục đích sử dụng của chúng. Tuy nhiên, hồi tháng 4/2022, DJI tuyên bố ngừng bán các loại UAV này cho cả Ukraine lẫn Nga, xuất phát từ chính sách của nhà nước Trung Quốc muốn giữ trung lập trong cuộc chiến này.
Bên cạnh UAV, Ukraine cũng rất trông cậy vào một số loại pháo phản lực do phương Tây cung cấp, đặc biệt là rocket HIMARS ./.