Từ chiếc Tesla 'nằm xó': Có thực thiên thời - địa lợi - nhân hòa đã nằm trong tay Vinfast?

Thiên thời: Từ số phận đầy 'xót xa' của chiếc xe điện Tesla nhập khẩu tới 3 mẫu xe điện gắn mác "Made in Vietnam"

Vào năm 2014, các hãng xe trên thế giới cũng đều đã có những mẫu xe điện của riêng mình. Có thể nêu những mẫu xe bán rất chạy như Nissan Leaf, Toyota Prius, Chevrolet Volt.

Tuy nhiên, việc bán xe điện trong thời gian này lại không dễ dàng mấy khi giá dầu ở mức thấp, khoảng 66USD/thùng (tương đương với giá dầu hiện nay 2021) trong khi những năm trước đó, giá dầu lên tới khoảng 100USD/thùng. Số lượng xe điện bán ra không phân biệt loại xe trên khắp thế giới khi đó đạt con số 400.000 đơn vị. Mặc dù chiếm tỉ trọng chỉ 0.5% tổng số xe bán ra toàn cầu, con số này lại khiến các nhà đầu tư bớt lo lắng hơn, bởi doanh số đã gấp đôi năm trước 2013.

Tesla khi đó gặp nhiều vấn đề từ khâu sản xuất tới tài chính, nhưng lợi nhuận năm 2014 đã tăng tới 60%, đạt 3.19 tỷ USD. Dẫn lời nhà sáng lập Tesla – Elon Musk, ông cho biết: "Đây (Tesla Model S – PV) không phải một mẫu xe bình dân. Với nhiều khách hàng, chiếc xe này lại chính là chiếc xe đắt nhất họ từng sở hữu."

Dẫn dắt dài dòng như thế để chứng minh rằng: Xe điện đã dần chiếm được lòng tin của người tiêu dùng toàn thế giới. Vậy tại Việt Nam từ năm 2014 đến nay thì sao?

Chiếc Tesla đầu tiên về Việt Nam vào khoảng tháng 8 năm 2014 theo diện nhập khẩu nguyên chiếc, là mẫu Model S. Mẫu xe này được định vị ở phân khúc xe sang có giá niêm yết tại thị trường Mỹ từ 86.000USD (tương đương 1.8 tỷ đồng), đối đầu trực tiếp với những mẫu xe của các ông lớn như Porsche Panamera, BMW 550i, Lexus GS450h.

Chiếc xe này về Việt Nam đã khiến cánh báo giới tốn không ít giấy mực viết bài, bởi câu hỏi lớn nhất chính là: Việt Nam chưa có trạm sạc công cộng nào, lỡ hết điện thì cho lên xe cẩu về ư?

Sau này, thật đáng buồn, trên mạng internet lan truyền bức ảnh chiếc xe này nằm im lìm với lớp bụi dày trong một gara sửa chữa xe. Lý do cụ thể không được công bố, nhưng có thể phán đoán rằng: chiếc xe quá xa lạ với điều kiện Việt Nam lúc bấy giờ, thợ sửa không biết sửa, đại lý chính hãng chưa xuất hiện. Muốn sửa, có lẽ là thuê đội ngũ từ đại lý chính hãng nước ngoài qua Việt Nam, hoặc mang xe từ Việt Nam ra nước ngoài để sửa.

Cần nhớ, năm 2017, Bộ Công Thương vẫn còn tổ chức tọa đàm về công nghiệp ô tô, chú trọng vào việc "phát triển dòng xe nhỏ (sử dụng động cơ đốt trong) thân thiện với môi trường."

Nhưng ngành xe của Việt Nam cũng đã biến chuyển rất nhanh, tình hình hiện nay đã rất khác.

Để mô tả tình thế xe điện hiện tại, có lẽ đã đủ để sử dụng từ "tươi sáng", không còn "mờ tỏ" như những năm trước.

Nói thì phải trích dẫn "sách", mách thì phải có "chứng": Chỉ trong tháng 4 này, các hãng xe trên toàn cầu thi nhau giới thiệu các mẫu xe điện của mình, thuộc đủ loại phân khúc, đủ chủng loại xe điện. Đó là những Nissan Leaf phiên bản mới có giá thành dễ tiếp cận, những Ford Mustang Mach-E gầm cao đa dụng và thể thao, rồi những chiếc xe điện của Vinfast khiến cộng đồng không chỉ ở Việt Nam mà cả trên thế giới cũng xôn xao, và cả thông tin rằng Honda sẽ ngừng sản xuất toàn bộ xe sử dụng động cơ đốt trong và tập trung sản xuất xe điện vào 20 năm nữa - năm 2040…

Doanh số xe điện hàng năm luôn tăng trưởng mạnh, thể hiện như biểu đồ bên dưới của Statista.

Những thông tin như vậy đã đủ để chứng minh rằng đã tới lúc xe điện phát triển. Như ông Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, từng nói trên báo chí: "Đó (phát triển xe điện – PV) không phải là trào lưu mà là một xu thế không thể đảo ngược."

Hẳn nhiên, Vinfast tham gia vào thị trường xe điện lúc này, sau một thời gian dài định hình chiến lược và chuẩn bị, như cá gặp nước.

Địa lợi: Nơi ưu tiên đầu tư của những tập đoàn hàng đầu

Quay lại thời điểm năm 2014, Tesla Model S về nước như một "sinh vật lạ": cánh báo chí ra bài liên tục, giới yêu xe thì ngày đêm "săn lùng" để được nhìn ngắm tận mắt, chụp về những bức ảnh đẹp nhất cho mình và khoe với mọi người.

Chiếc xe đó có lẽ cũng đã từng được coi là tiên phong xe điện tại Việt Nam – nơi vẫn còn tương đối nghèo nàn để phát triển xe điện: trạm sạc chưa có, đường sá vẫn luôn là một vấn đề bất cập, khí hậu ẩm ướt, xe nhập tư nhân và không có đại lý chính hãng.

Số phận của chiếc xe, có lẽ là cũng dễ hiểu: nằm xó với lớp bụi dày trên mình tại gara sửa chữa.

Cũng vào năm 2014, trên thế giới đã có tới 400.000 chiếc xe điện, Tesla thì đã xây trạm sạc công cộng được hai năm và Mỹ cũng đã có chính sách hỗ trợ phát triển xe điện, cũng như khuyến khích người dân sử dụng xe điện.

Cho tới nay, Tesla đã xây dựng được khoảng 2700 trạm sạc công cộng với 24.500 cổng sạc trên khắp thế giới; có đến 45 bang của Mỹ (tính đến tháng 11 năm 2020) đưa ra các chính sách nhằm khuyến khích sử dụng phương tiện sử dụng nhiên liệu thay thế nói chung và xe điện nói riêng, cũng như phát triển cơ sở hạ tầng phù hợp.

Nói ngắn gọn hơn thì thế giới đã xây dựng nền tảng và hạ tầng cho xe điện từ lâu.

Thế còn tại Việt Nam?

Mặc dù mới chỉ gần 4 năm tuổi (tính từ ngày thành lập 06/2017), Vinfast - công ty con của một tập đoàn hàng đầu Việt Nam - đã chuẩn bị đưa vào vận hành hệ thống xe bus điện đầu tiên tại Việt Nam; đã sẵn sàng cung cấp đại trà xe điện tại Việt Nam với mẫu VF e34; đã giới thiệu tới công chúng toàn cầu, đặc biệt là thị trường Hoa Kỳ, mẫu VF32 và VF33; có kế hoạch xây dựng 2000 trạm sạc trên khắp Việt Nam; có kế hoạch xây dựng nhà máy, showroom, trung tâm dịch vụ, trung tâm nghiên cứu và phát triển R&D tại Mỹ…

Để hỗ trợ cho phát triển xe điện, Vinfast đã "bắt tay" với hàng loạt ông lớn trên thế giới: Đó là Bosch - tập đoàn công nghệ và thiết bị ô tô của Đức lớn mạnh hàng đầu thế giới, đó là Pininfarina - công ty thiết kế xe hơi có tiếng thế giới với các thiết kế tuyệt đẹp cho Ferrari, đó là LG Chem - một trong những công ty hóa chất lớn nhất Hàn Quốc chuyên sản xuất pin Lithium, và mới đây nhất là Công ty điện toán Trí tuệ nhân tạo hàng đầu thế giới Nvidia...

Và quan trọng là, những sự kiện tương tự như trên không dừng lại, cũng không chỉ gói gọn ở thương hiệu Vingroup. Chẳng hạn, chỉ riêng lĩnh vực xe điện, một tập đoàn đoàn của Việt Nam mang tên Phenikaa đã ra mắt mẫu xe điện tự hành cấp độ 4 (tất nhiên mới thí điểm trong điều kiện không gian hạn chế), đứng đằng sau là hàng loạt tập đoàn lớn thế giới hợp tác phát triển...

Nhân hòa: Từ chỗ ống hút thay ống hút nhựa bị coi là "thằng hâm" đến 4000 đơn ô tô điện trong 12h

Trên thế giới, câu chuyện bảo vệ môi trường không còn là một chủ đề mới mẻ. Năm 1972, hội nghị về môi trường đầu tiên mang tầm quốc tế do Liên Hợp Quốc tổ chức tại Stockholm - Thụy Điển, có tên tiếng Việt là Hội nghị Liên hợp quốc về môi trường con người.

Hội nghị này đã thành lập một bản kế hoạch hành động với ba mục chính là Chương trình đánh giá hiện trạng môi trường toàn cầu, Kiểm soát hoạt động môi trường và Phương án hỗ trợ đánh giá và quản lý hoạt động môi trường.

Tuy xuất hiện từ lâu nhưng phải tới những năm 2015 thế giới mới chú tâm hơn tới bảo vệ môi trường khi ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và tác động của con người tới thiên nhiên rõ dần lên.

Một trong những câu chuyện đáng chú ý nhất trên truyền thông là hình ảnh thương tâm của chú rùa biển với một ống hút nhựa kẹt trong mũi. Dường như tới lúc này, cộng đồng mới thấu rõ tác hại và tìm cách kiềm chế.

Tại Việt Nam khi ấy, cụm từ "bảo vệ môi trường" có vẻ còn quá mới lạ. Xin được dẫn chứng bằng câu chuyện của một thanh niên Việt Nam bỏ việc đầu bếp lương nghìn đô tại một khu nghỉ dưỡng sang trọng có tiếng tại Nha Trang để tiên phong khởi nghiệp xanh, và hiện đã là chủ của một cửa hàng đồ thân thiện môi trường có uy tín tại Hà Nội.

Vào khoảng năm 2015, bị ấn tượng sâu sắc bởi hình ảnh chú rùa đáng thương, anh thanh niên này đã tìm các loại ống hút xanh khác nhau và chào mời các quán ăn, quán cà phê lớn với mong muốn họ thay thế chiếc ống hút nhựa nguy hiểm kia, góp phần giảm thiểu rác thải nhựa cũng như tác động của con người tới môi trường.

Đáp lại anh khi đó, có người coi anh là "thằng hâm", có người nói thẳng câu từ chối.

Thời gian sau, xu hướng sống xanh phổ biến rất nhanh tại Việt Nam hơn với vô vàn các hoạt động do cá nhân hoặc tổ chức thực hiện nhằm bảo vệ môi trường. Cứ thế, tâm lý người Việt đã thay đổi hẳn, và ước vọng về một cuộc sống "xanh" cũng thể hiện phần nào trong 4000 đơn đặt hàng chỉ trong 12 giờ đối với chiếc ô tô điện đầu tiên do Việt Nam sản xuất.

Con số 4000 này là minh chứng thể hiện rõ người tiêu dùng Việt Nam đã sẵn sàng tiếp nhận xe điện, không chỉ vì đó là "người Việt ưu tiên dùng hàng Việt", mà còn vì "hàng Việt ưu tiên năng lượng xanh". Chưa kể, Vinfast cũng cố gắng thúc đẩy nhiều chương trình đi kèm với phương châm phục vụ người tiêu dùng như: giảm giá xe 100 triệu, hỗ trợ phí thuê pin trong 1 năm (gần 17 triệu đồng), giảm 30 triệu khi đổi từ xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang xe ô tô điện…

TẠM KẾT

Qua phân tích, có vẻ như các nhà chiến lược của Vinfast đã nhìn nhận ra “thiên thời” để gia nhập đúng vào lúc thị trường xe điện bắt đầu sôi nổi; đã dựa vào “địa lợi” bằng cách phối hợp với những "gã khổng lồ công nghệ" toàn cầu; và tận dụng “nhân hòa” khi đi cùng xu thế "sống xanh" của thời đại và khát vọng Việt Nam hùng cường của toàn thể cộng đồng...

Nhưng người xưa có câu, “nước lên, thuyền lên”. "Nước" giúp "con thuyền" Vinfast lên cao và cũng nâng cao những "con thuyền" khác. Chiếc xe điện Tesla phủ bụi chỉ là chuyện quá khứ, chỉ như mảy bụi so với thành tựu họ đang tạo dựng trên toàn cầu. Rồi những tín hiệu gần đây cho thấy, các hãng xe Trung Quốc đang nổi lên "đe dọa" ngôi vương của Tesla...

Con đường của Vinfast dường như đang trải hoa hồng, nhưng hương thơm và sắc màu chỉ có thể lâu bền nếu "người trồng hoa" không ngừng chăm bón vào gốc và liên tục đổi mới.