Tờ Philippine Daily Inquirer dẫn lời Tổng thống Philippines Benigno Aquino III hôm 9/4 thể hiện thái độ tích cực về chuyến thăm của ông chủ Lầu Năm Góc và vai trò của Mỹ đối với tình hình biển Đông.
Ông Aquino khẳng định: "Bài học quan trọng nhất chúng ta có được từ Thế chiến II là gì? Hiển nhiên là, trong bối cảnh phức tạp và hỗn loạn, bất kỳ quốc gia tự do nào - dù không nằm trong các bên mâu thuẫn - cũng không thể dửng dưng."
Ông cảnh cáo: "Nếu chúng ta không giải quyết tận gốc vấn đề biển Đông thì tình hình sẽ tiếp tục diễn biến tồi tệ, cho đến lúc không quốc gia nào thoát khỏi được."
Thời báo Hoàn Cầu (Trung Quốc) đưa tin, ông Carter sẽ có cuộc gặp Tổng thống Aquino và Bộ trưởng quốc phòng Philippines Voltaire Gazmin.
Bên cạnh đó, ông sẽ tới một căn cứ quân sự nằm cách quần đảo Trường Sa của Việt Nam khoảng 160 km.
Ashton Carter thăm Philippines đúng vào thời gian cuộc tập trận quân sự chung mang tên Baliktan giữa quân đội hai nước đang tiến hành trên biển Đông. Ông Carter sẽ lần đầu tiên quan sát cuộc tập trận này.
Hoàn Cầu bình luận khi đưa tin về phát biểu của Aquino, gọi Tổng thống Philippines là "kẻ cuồng ngôn vì được Bộ trưởng quốc phòng Mỹ chống lưng".
Trong nhiều năm qua, Manila bị xem là "mắt xích yếu" trong các đồng minh châu Á của Mỹ, nhưng chuyến thăm của Bộ trưởng Carter đã làm nổi bật vị thế của nước này.
Hồi tháng 1, ông Carter gọi Philippines là "bộ phận trung tâm" trong chiến lược tái cân bằng châu Á-Thái Bình Dương của chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama.
Tạp chí The Diplomat (Nhật Bản) ngày 7/4 đăng bài bình luận về lý do Mỹ ủng hộ mạnh mẽ Philippines.
3 nguyên nhân chính là: Manila tái mở cửa các căn cứ quân sự cho quân đội Mỹ đồn trú; Philippines đóng vai trò quan trọng trong sáng kiến an ninh trên biển ở Đông Nam Á do Mỹ thúc đẩy; Philippines ủng hộ tích cực hoạt động tự do hàng hải mà Mỹ đang tiến hành.
Trước thềm chuyến công du của Bộ trưởng Carter, Đại sứ Philippines tại Mỹ Jose L. Cuisia, Jr. tiết lộ, Manila sẽ được Mỹ viện trợ quân sự 75 triệu USD trong năm nay, nhiều hơn 25 triệu USD so với 2015, để tăng cường chia sẻ thông tin tình báo, giám sát và tuần tra trên biển.
Tờ Asahi Shimbun của Nhật bình luận, đây là đợt viện trợ lớn nhất của Mỹ đối với Manila kể từ năm 2000.
Trong 6 năm qua, Tổng thống Philippines Aquino đã nỗ lực tìm nhiều hướng giải quyết mâu thuẫn trên biển Đông, điển hình là vụ kiện tuyên bố "đường chín đoạn" của Trung Quốc ra Tòa trọng tài thường trực The Hague (PCA).
Trong khi Bắc Kinh chỉ trích gay gắt Manila ủng hộ Mỹ can thiệp tình hình biển Đông, Washington vẫn thắt chặt quan hệ an ninh với Philippines, Nhật Bản và Australia, đồng thời yêu cầu Trung Quốc tôn trọng phán quyết của PCA.
