Quan hệ giữa Ottawa - Bắc Kinh trở nên căng thẳng sau khi thượng viện Canada thông qua bản kiến nghị lên án thái độ thù địch và leo thang của Trung Quốc tại Biển Đông. Người bảo trợ cho kiến nghị này là một Thượng nghị sĩ gốc Việt.
Theo Global & Mail đưa tin hôm 25.4, Thượng viện Canada đã thông qua bản kiến nghị lên án mạnh mẽ "thái độ thù địch và leo thang" của Trung Quốc trên Biển Đông, đồng thời thúc giục các bên liên quan đến tranh chấp chủ quyền tuân thủ quyền tự do hàng hải và không lưu trong khu vực theo đúng luật pháp quốc tế và Công ước Liên Hợp Quốc về Biển.
Global & Mail nhận định rất hiếm khi quốc hội Canada có động thái chỉ trích trực tiếp Bắc Kinh, nhất là trong bối cảnh chính phủ của Thủ tướng Justin Trudeau đang tìm cách đàm phán thương mại với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Điều đáng chú ý là cả đại diện của chính phủ tại Thượng viện là Peter Harder, người giữ liên lạc với chính phủ tại Thượng viện là Grant Mitchell, cùng bỏ phiếu ủng hộ kiến nghị. Kết quả bản kiến nghị được thông qua với tỷ lệ 43 thuận so với 29 chống và 6 bỏ phiếu trắng.
Việc bản kiến nghị được thông qua là thắng lợi của Thượng nghị sĩ đảng Bảo thủ Thanh Hai Ngo (Ngô Thanh Hải). Ông Ngo là người gốc Việt, đại diện cho cho tỉnh bang Ontario. Trước khi ông được bổ nhiệm vào Thượng viện trong Quốc hội Canada, ông là chánh án chuyên về Di trú & Quốc tịch tại thành phố Ottawa, Ontario.
Trong 2 năm qua, ông Ngo đã kiên trì ủng hộ đưa bản kiến nghị cho thượng viện thông qua. Tuy nhiên, quan điểm của ông luôn bị chặn lại bởi nhóm nghị sĩ do ông Yuen Pau Woo (Hồ Nguyên Báo), một người gốc Hoa và từng là Chủ tịch Hội châu Á - TBD của Canada. Ông Ngo thừa nhận rằng cũng không ngờ bản kiến nghị được thông qua vì lo ngại bị phe của ông Yuen Pau Woo ngăn chạn. Thượng nghị sĩ gốc Việt còn bình phẩm người đồng cấp gốc Hoa là: "Ông ta rất, rất thân Trung Quốc, hơn bất kỳ ai".
Trong khi đó, ông Woo bày tỏ lo ngại Thượng viện không được báo cáo đầy đủ hệ lụy đến chính sách đối ngoại khi đưa ra tuyên bố lên án nêu trên. Ông Woo cũng thanh minh rằng mình không ủng hộ quan điểm của Bắc Kinh mà chỉ muốn bảo vệ lợi ích của Canada.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Canada Christ Freeland không bình luận trực tiếp về động thái của Thượng viện, nhưng nói rằng Canada vẫn quan ngại về những căng thẳng khu vực liên quan đến các tranh chấp ở Biển Đông. Chính phủ Canada ủng hộ phán quyết năm 2016 của Tòa trọng tài thường trực tại The Hague bác bỏ yêu sách "đường lưỡi bò" dựa trên cái gọi là quyền lịch sử của Trung Quốc.
Sau khi bị Thượng viện Canada lên án, Đại sứ quán Trung Quốc tại Canada ra thông cáo lấy làm tiếc về việc nghị quyết được thông qua, và trách cứ thượng nghị sĩ Ngo đã làm xấu đi quan hệ song phương.
"Chuyện này thật vô trách nhiệm. Mục đích của ông ta không gì khác ngoài việc đổ bóng lên quan hệ Trung Quốc - Canada đang phát triển suôn sẻ", Đại sứ quán Trung Quốc tại Canada bình luận.