Mới đây, ngày 5/1, quân đội Mỹ ra thông báo sẽ có một kế hoạch sắp xếp lại lực lượng tại Nhật Bản. Kế hoạch này bắt đầu bằng việc di dời khoảng 60 máy bay từ căn cứ của Hải quân Mỹ tại tỉnh Kanagawa tới một căn cứ khác ở phía Tây Nhật Bản.
Sự kiện này đã nhắc giới truyền thông nhớ lại tuyên bố sẵn sàng rút quân đội Mỹ đang đồn trú tại Nhật Bản và Hàn Quốc nếu các nước này không tăng chi phí duy trì lực lượng của Mỹ ở đây.
Khi đó, giới quan sát cho rằng, đây chính là nguyên nhân lớn khiến Tokyo luôn trông mong ứng cử viên đảng Dân chủ Hillary Clinton sẽ thắng cử.
Tuy nhiên, mới đây, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã chỉ ra ba nhân tố khiến nước này không cần lo lắng về khả năng Washington có thể rút quân.
Thứ nhất là về chi phí quân sự - vấn đề mà Tổng thống đắc cử Donald Trump tỏ ra bất mãn nhất.
Theo tờ Nikkei (Nhật Bản), ông Abe từng nói với cấp dưới rằng: "Lực lượng quân đội Mỹ đóng ở Nhật Bản là thủy quân lục chiến và không quân. Nếu họ đóng quân ở nước khác thì chi phí bỏ ra sẽ cao hơn ở Nhật".
Cuộc gặp gấp gáp giữa Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và Tổng thống đắc cử Donald Trump vào hồi tháng 11 được đánh giá là chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng của Tokyo. (Ảnh: Reuters/VCG)
Đồng thời, Thủ tướng Nhật Bản cũng chỉ ra rằng, vai trò của quân đội Mỹ đồn trú tại Nhật Bản chính là để ngăn chặn sự khuếch trương sức mạnh của quân đội Trung Quốc tại châu Á Thái Bình Dương cũng như nhằm đối phó với sự đe dọa đến từ Triều Tiên.
Cho nên việc ông Trump yêu cầu nước bản địa cần tăng cường chi phí cho lực lượng quân đội Mỹ tại đây sẽ không nhận được sự đồng thuận của các nước đồng minh có căn cứ quân sự Mỹ.
Hơn nữa, chính nhờ có Tokyo chi trả phần lớn chi phí nên quân đội Mỹ mới có thể thuận lợi triển khai lực lượng.
Theo tài liệu công khai, trong năm 2016, Nhật Bản đã chi 760 tỷ yên phục vụ cho lực lượng quân đội Mỹ đồn trú tại Nhật.
Thứ hai, ngoài sự "hào phóng" chi trả gánh nặng quốc phòng của Nhật thì điều khiến quân đội Mỹ khó thể rút quân khỏi Nhật chính là từ thái độ của Tổng thống đắc cử Mỹ với Trung Quốc trong thời gian gần đây.
Theo Thủ tướng Nhật, so với thái độ mềm mỏng của chính quyền Obama thì quan hệ Trung-Mỹ dưới nhiệm kỳ của Trump có nhiều khả năng phát sinh bất đồng hơn. Điều này càng chứng tỏ việc Trump muốn rút quân khỏi Nhật trở nên thiếu thực tế.
Thứ ba, do ông Trump đã tuyên bố sẽ rút khỏi Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) ngay ngày đầu nhậm chức nên "trụ cột" kinh tế trong quan hệ hợp tác Mỹ-Nhật không còn đảm bảo chắc chắn.
Do đó, ông Abe nhận định đến nay chỉ còn hợp tác an ninh là nền tảng cho quan hệ song phương Nhật-Mỹ nên Tổng thống đắc cử Trump cũng phải nhận ra điều đó, nếu không quanh Mỹ chỉ toàn là cục diện đối đầu. Điều này sẽ tổn hại nghiêm trọng đến khuôn khổ đồng minh Mỹ-Nhật.
Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng, dù hai ông Abe, Trump đã có cuộc hội đàm ngay sau khi ông Trump đắc cử nhưng điều này cũng không thể đảm bảo cho nhận định "không phải lo lắng về vấn đề an ninh Mỹ-Nhật" của Thủ tướng Nhật.
Tất cả đều phải đợi đến sau khi ông Trump chính thức nhậm chức Tổng thống, công bố rộng rãi các phương châm đường lối ngoại giao cơ bản thì mọi việc mới có thể rõ ràng hơn.