Tại Đại hội đảng Cộng sản Trung Quốc khóa 19 năm 2017, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đặt mục tiêu rõ ràng đối với quân đội Trung Quốc PLA chính là đạt được mục tiêu quốc phòng hóa, hiện đại hóa quân sự vào năm 2035 và một "quân đội đẳng cấp thế giới" vào năm 2050.
Tuy nhiên, tại phiên điều trần trước Quốc hội Mỹ gần đây, các chuyên gia nghiên cứu quân sự Trung Quốc của Mỹ đã chỉ ra rằng, trong quá trình xây dựng một "quân đội đẳng cấp thế giới", PLA phải đối mặt với điểm yếu cốt lõi nhất: Vấn đề con người.
Yếu tố con người trở thành điểm yếu cốt lõi
Vào ngày 20/6, Ủy ban Đánh giá An ninh và Kinh tế Mỹ – Trung thuộc Quốc hội Mỹ (USCC) đã tổ chức một phiên điều trần với chủ đề "Quân đội đẳng cấp thế giới: Đánh giá tham vọng quân sự toàn cầu của Trung Quốc".
Tại phiên họp, ông Phillip C. Saunders, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu quân sự Mỹ thuộc Đại học Quốc phòng Mỹ đã nói về trở ngại lớn nhất để quân đội Trung Quốc trở thành một "quân đội tầm cỡ thế giới".
"Tôi nghĩ rằng hạn chế quan trọng nhất thuộc về phương diện con người, trang thiết bị vũ khí không gặp vấn đề quá lớn, phương diện tổ chức cũng không có trở ngại lớn nhưng các bạn đã có đội ngũ sĩ quan tham mưu đạt tiêu chuẩn, có đội ngũ sĩ quan chỉ huy tác chiến liên hợp đạt tiêu chuẩn chưa? Tôi nhận thấy đây là điểm thiếu sót nhất của quân đội Trung Quốc", ông Saunders nhận định.
Yếu tố con người trở thành điểm yếu cốt lõi của PLA. Ảnh: Reuters
Ông này lấy sĩ quan lục quân PLA làm ví dụ: Trước khi trở thành một phó chỉ huy nòng cốt, các hoạt động chính của một sĩ quan lục quân bị giới hạn trong một chiến khu và đây là một phạm vi rất hạn chế.
"Bạn có thể hiểu rõ hoạt động của lục quân PLA nhưng bạn không nắm rõ tình hình của các quân chủng khác. Bạn không có tầm nhìn rộng hơn. Bạn không biết cách chỉ huy lực lượng tác chiến liên hợp. Tôi nghĩ đây là một hạn chế thực sự", ông nói.
Căn cứ theo mục tiêu quân sự mạnh mẽ của ông Tập Cận Bình là "quân đội biết đánh trận và đánh phải thắng" thì tăng cường khả năng tác chiến liên hợp là trọng tâm của cải cách quân đội Trung Quốc.
Nhận định về báo cáo cải cách quân sự Trung Quốc được công bố vào tháng 3 vừa qua, ông Saunders và các chuyên gia của Trung tâm nghiên cứu RAND cho rằng, "điểm quan trọng để hiện thức hóa khả năng tác chiến liên hợp là phải đào tạo đội ngũ sĩ quan chỉ huy liên hợp nhưng Trung Quốc hiện đang rất thiếu những tài năng quân sự như vậy".
"Để đạt được khả năng tác chiến liên hợp, quân đội Trung Quốc phải thay đổi hệ thống nhân sự, thăng tiến và luân chuyển công tác", chuyên gia Mỹ nhấn mạnh.
Thiếu binh sĩ được đào tạo bài bản và có trình độ học vấn cao
Ngoài ra theo VOA (Mỹ), việc thiếu các binh sĩ được đào tạo bàn bản có trình độ học vấn cao có thể là một trở ngại khác cho quân đội Trung Quốc khi đạt mục tiêu "đẳng cấp thế giới".
Chủ tịch Tập Cận Bình cũng có thể nhận thức được vấn đề này. Vào ngày 21/5, khi thị sát Học viện Bộ binh Lục Quân ở Nam Xương, tỉnh Giang Tây, ông nhấn mạnh rằng cần phải quán triệt tư tưởng quân sự mạnh mẽ, đối mặt với chiến trường, đối mặt với quân đội, đối mặt với tương lai, đi theo con đường phát triển theo chiều sâu và nâng cao trình độ giáo dục toàn diện nhằm cung cấp hỗ trợ tài năng quân sự.
PLA được cho đang thiếu đội ngũ sĩ quan có khả năng chỉ huy tác chiến liên hợp. Ảnh: Reuters
Báo cáo về sức mạnh PLA của Lầu Năm Góc hồi tháng 5 cho biết, Trung Quốc đã có những bước tiến lớn về trí tuệ nhân tạo, robot tiên tiến và điện toán lượng tử.
Tờ Hoa Nam buổi sáng (SCMP - Hồng Kông) hồi tháng 5 cũng dẫn lời ông Timothy Heath, chuyên gia phân tích quân sự của Tập đoàn RAND chỉ ra rằng, thách thức hiện nay của PLA chính là làm thế nào để đáp ứng nguồn nhân tài thành thạo kỹ thuật, học vấn cao phục vụ cho các cuộc chiến tranh hiện đại có thể xảy ra.
"Đặc biệt, việc PLA theo đuổi cải cách khả năng tác chiến liên hợp có nghĩa là binh sĩ PLA phải nắm rõ tình hình các quân chủng, hệ thống vũ khí và cảm biến", báo Mỹ viết.
Năm 2016, Tập đoàn RAND dẫn lời các chuyên gia quân sự Trung Quốc và giới quan sát quốc tế nhận định, phần lớn điểm yếu chính của lực lượng vũ trang Trung Quốc đến từ kết cấu tổ chức, đồng thời chất lượng binh sĩ PLA hiện nay rất khó đạt đến trình độ cần thiết để thực hiện nhiệm vụ hiệu quả.
Trong đó, những điểm yếu trong lĩnh vực nguồn nhân lực bao gồm: Trình độ học vấn thấp, thiếu hiểu biết sâu về kỹ thuật, những thiếu sót về sức khỏe tâm lý và thể chất, tham nhũng và tinh thần chiến đấu v.v...
Đặc biêt, đối với chiến tranh tương lai khi hải quân, không quân và thông tin hóa là lực lượng chính thì các binh sĩ PLA thiếu khả năng tích hợp các trang thiết bị tác chiến thế hệ mới để đưa vào tác chiến thực tế.