Trạm thủy điện Lưỡng Hà Khẩu trên sông Yalong, là dự án kiểm soát hàng đầu ở thượng nguồn trong số bảy dòng thác được quy hoạch và xây dựng trên dòng chính của sông Yalong ở tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc. Vào thời điểm xây dựng, nó là đập đất đá cao nhất ở Trung Quốc và cao thứ hai trên thế giới, chỉ đứng sau đập thủy điện Nurek trên sông Vakhsh ở Tajikistan.
Trạm thủy điện Lưỡng Hà Khẩu có lợi ích bù đắp và điều chỉnh rất lớn đối với các trạm điện hạ lưu, và có khả năng điều chỉnh trong nhiều năm, giúp cải thiện đáng kể cơ cấu cung cấp điện bất hợp lý của Lưới điện Tứ Xuyên-Trùng Khánh trong mùa lũ cũng như điều tiết việc không đủ điện trong mùa khô.
Mục đích chính của việc phát triển nhà máy điện này là phát điện, tích trữ nước và năng lượng, chia sẻ nhiệm vụ chống lũ lụt vùng trung và hạ lưu sông Dương Tử, cải thiện điều kiện vận chuyển của kênh sông Dương Tử trong mùa khô. Lợi ích kinh tế của nó là rất đáng kể. Vị trí xây dựng đập của nhà máy điện nằm trên đoạn khoảng 1,8 km bên dưới cửa sông Qingda, dòng chính của sông Yalong, với diện tích kiểm soát 65.599 km vuông.
Trạm thủy điện Lưỡng Hà Khẩu nằm ở hạ lưu cửa sông chính của sông Yalong và phụ lưu của sông Qingda ở Tứ Xuyên.
Dòng chảy trung bình hàng năm tại vị trí đập là 664 mét khối trên giây, và mức trữ bình thường của hồ là 2865m, dung tích chứa tương ứng là 10,154 tỷ mét khối và dung tích chứa điều chỉnh là 6,560 tỷ mét khối. Chiều cao đập lớn nhất của đập đá lấp tường lõi của nhà máy thủy điện Lưỡng Hà Khẩu là gần 300 mét. Lượng nước chảy hàng năm là 20,9 tỷ mét khối.
Tổng khối lượng lấp đầy thân đập của Trạm thủy điện Lưỡng Hà Khẩu là 43 triệu mét khối. Con số này tương đương với khối lượng của 6 Sân vận động quốc gia Bắc Kinh, Trung Quốc.
Độ dốc cao nhất của Trạm thủy điện Lưỡng Hà Khẩu là 684 mét, cao hơn 52 mét so với Tháp Thượng Hải (632 mét), tòa nhà cao nhất ở Trung Quốc. Đập của Trạm Thủy điện Lưỡng Hà Khẩu cao 295 mét, tương đương với chiều cao của một tòa nhà 100 tầng.
Tổng chiều dài của nhà máy điện ngầm của Trạm Thủy điện Lưỡng Hà Khẩu là 275,94 mét, chiều cao tối đa là 66,80 mét và chiều rộng là 28,40 mét.
Tổng dung tích chứa của Trạm thủy điện Lưỡng Hà Khẩu là hơn 10 tỷ mét khối, có thể đáp ứng lượng nước tiêu thụ hàng năm của 25 triệu người. Vận tốc xả lũ lớn nhất của Trạm thủy điện Lưỡng Hà Khẩu là 54 m/s, đứng thứ hai trên thế giới. Lưu lượng xả một lỗ tối đa của đập tràn kiểu hầm là 4.076 mét khối mỗi giây, tương đương với lực tác động do một đoàn 160 xe tải loại 25 tấn gây ra với tốc độ 200 km/h.
Sản lượng điện hàng năm của nhà máy thủy điện Lưỡng Hà Khẩu là 11 tỷ kWh, có thể tăng sản lượng điện hàng năm của hạ lưu sông Yalong, hạ lưu sông Kim Sa và dòng chính sông Dương Tử khoảng 34,2 tỷ kWh trong mùa khô.
Sau khi hoàn thành, nó có thể giảm tiêu thụ than thô khoảng 13,3 triệu tấn và lượng khí thải carbon dioxide 21,3 triệu tấn mỗi năm, tương đương với việc xây dựng 4 mỏ than với sản lượng hàng năm là 4 triệu tấn.
Việc xây dựng dự án bắt đầu vào tháng 10 năm 2014. Sông Yalong bắt nguồn từ chân phía nam của dãy núi Bayankala trên cao nguyên Thanh Hải-Tây Tạng và chảy qua các khu tự trị Garze, Lương Sơn và thành phố Phàn Chi Hoa của tỉnh Tứ Xuyên.
Dòng chính của sông Yalong có tổng chiều dài 1.571 km, độ sụt lún tự nhiên 3.830 mét, và đứng thứ ba trong số 13 thủy điện được quy hoạch trên khắp Trung Quốc. Tổng mức đầu tư được phê duyệt là 66,457 tỷ nhân dân tệ, dự kiến hoàn thành vào năm 2023.
Đúng như tên gọi, đập đất đá là đập chắn được làm bằng đất, đá hoặc vật liệu hỗn hợp địa phương, rất khác với đập vòm bê tông và đập trọng lực. Khối lượng đổ của một con đập bê tông chưa đến vài triệu tấn, đối với một con đập khổng lồ như đập Tam Hiệp, khối lượng bê tông đổ thậm chí lên tới hơn 70 triệu tấn.
Giá thành của mỗi tấn bê tông là hơn 100 nhân dân tệ (360.000 VNĐ), như vậy chỉ tính riêng chi phí bê tông đã lên tới hàng trăm triệu nhân dân tệ. Nếu ở khu vực đồng bằng hoặc nơi có giao thông đường xá thuận lợi thì giá bê tông này vẫn có thể chấp nhận được; nhưng trạm thủy điện Lưỡng Hà Khẩu nằm trên núi cao và thung lũng sâu, giao thông đi lại vô cùng bất tiện, và điều đó sẽ khiến giá cước bê tông tăng mạnh.
Ngoài ra khi giao thông bị cản trở bởi thời tiết xấu, đường xá khó cung ứng kịp sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ dự án. Vì vậy, các nhà xây dựng đã phải sử dụng vật liệu địa phương và sử dụng sỏi địa phương phổ biến nhất để xây dựng.
Bức tường lõi ở trung tâm của con đập được lấp bằng đất sét có khả năng chống thấm tốt, trong khi lớp vỏ bảo vệ được lấp đầy bằng cát và sỏi chịu nén cực mạnh.
Cát và sỏi này đã được sàng lọc nghiêm ngặt, không những cường độ riêng của chúng phải rất cao mà kích thước phải đồng đều và cấp phối tốt để có thể lấp đầy khoảng trống giữa cát và sỏi trong quá trình tích tụ, nâng cao cường độ tổng thể đập. Bản thân cát, sỏi rời không có sức bền, đập đất đá cần phải dựa vào sự tích tụ của cát, sỏi mới có thể duy trì được sức bền của chúng, do đó, độ dày của đập đất đá thường rất lớn.
Lượng cát và sỏi lấp đầy của Trạm thủy điện Lưỡng Hà Khẩu đã lên tới 100 triệu tấn, nhiều hơn cả đập Tam Hiệp.
Để duy trì nguồn cung cấp cát và sỏi khổng lồ như vậy, dự án xây dựng Trạm thủy điện Lưỡng Hà Khẩu đã phải phá hủy một số ngọn núi để làm mỏ đá. Để xây dựng toàn bộ đập đất đá, cần tiêu tốn 20.000 tấn thuốc nổ, tương đương với một quả bom nguyên tử ném xuống Hiroshima.
